اوج‌گیری داعش آفریقا

حمله انتحاری در اوگاندا توسط یکی از گروه‌های وابسته به داعش، نشانه‌ای از اوج‌گیری فعالیت‌های این گروه در شرق و مرکز آفریقاست و جبهه جدیدی برای فعالیت‌های گروه‌های وابسته به داعش در شرق و مرکز قاره گشوده است.
به گزارش فایننشال تایمز، در انفجارهای انتحاری دوقلو در کامپالا روز سه‌شنبه، دست‌کم 3 نفر کشته و ده‌ها نفر مجروح شدند. پلیس اوگاندا گفته است که این حملات تروریستی توسط گروهی که با داعش در ارتباط است، صورت گرفته است. بیش از 30نفر هم در این حملات مجروح شده‌اند که حال 5نفر از آنها وخیم گزارش شده است. فرد انانگا، سخنگوی پلیس اوگاندا گفته که هر سه مهاجم کشته شده‌اند. داعش هم بعد از اظهارنظر پلیس اوگاندا، مسئولیت این حمله را به‌عهده گرفت. هدف یکی از انفجارها، یک ایستگاه پلیس بوده و چند دقیقه بعد از آن، بمب‌گذار دیگر خود را نزدیک ساختمان پارلمان منفجر کرده است. حمله سوم را نیروهای پلیس خنثی کرده‌اند. به گزارش رویترز، بر اثر این حملات، ساختمان پارلمان تخلیه شد.
پلیس اوگاندا گفته است که مسئول این حملات، نیروهای دمکراتیک متحد یا ای‌‌دی‌اف هستند. ای‌دی‌اف یک گروه افراطی است که از جمهوری دمکراتیک کنگو فعالیت می‌کند. این گروه سال‌ها پیش در مخالفت با یووری موسه‌وینی، رئیس‌جمهور اوگاندا تشکیل شده است.
اوگاندا به‌خاطر مبارزه مستمر با گروه‌های تروریستی در شرق و مرکز آفریقا شهره است و حالا چنین حمله‌ای در این کشور، زنگ خطر را نه فقط برای اوگاندا که برای تمام منطقه به صدا درآورده است.
داعش اخیرا درباره فعالیت‌هایش در این منطقه که آن را «ولایت آفریقای مرکزی» می‌خواند تبلیغات فراوانی می‌کند. بازوی اجرایی این گروه در منطقه، ای‌دی‌اف است. در موزامبیک هم اخیرا فعالیت‌های گروهی به نام شباب - که ارتباطی با الشباب سودان و القاعده ندارد- اوج گرفته است.
دینو ماتانی، مدیر بخش آفریقا در گروه بحران گفته است: «با حملات کامپالا، ما شاهد نشانه‌هایی در توسعه شبکه‌ای در منطقه هستیم که در تأمین مالی، استخدام نیروهای جدید و بمب‌گذاری پیشرفت کرده‌ و با داعش همکاری می‌کنند. اتفاقی که در کامپالا افتاده فقط یک بعد از تهدید تروریستی در تمام منطقه است. این تهدید در حال رشد است. رهبری ای‌دی‌اف سال‌ها به‌دنبال سرنگونی رهبری اوگاندا بوده، اما حالا آنها با داعش پیمان اتحاد بسته‌اند.»
حملات سه‌شنبه در پی یک زنجیره از حملات در ‌ماه اکتبر صورت گرفته است که طی آنها، 2 نفر کشته شده بودند. سنگین‌ترین حمله در اوگاندا در سال 2010 انجام شده که گروه الشباب سومالی که وابسته به القاعده است چندین رستوران را حین برگزاری جام جهانی مورد هدف قرار داد و بیش از 70نفر را کشت. اوگاندا یکی از منابع اصلی تامین نیروی الشباب به شمار می‌رود.

فعالیت در تمام قاره
داعش از سال 2014در آفریقا فعالیت می‌کند. در سال 2019بسیاری امیدوار شدند که در پی قتل ابوبکر بغدادی، رهبر این گروه در سوریه، فعالیت داعش هم در آفریقا کمتر شود، اما حالا کارشناسان هشدار داده‌اند که با توجه به تحولات در خاورمیانه و پیروزی طالبان، ‌احتمال بیشتر شدن فعالیت‌های جهادی در آفریقا تقویت شده است.
کشورهای غربی، از جمله فرانسه و انگلیس نیروهایشان را به آفریقا فرستاده‌اند تا با داعش مقابله کنند.
این گروه، در 6 منطقه در قاره فعالیت می‌کند و سال به سال کشورهای بیشتری محل فعالیت این گروه و یا گروه‌های محلی می‌شود که با رهبری داعش بیعت کرده‌اند. فعالیت‌های گروه‌های وابسته به داعش به‌خصوص در منطقه جنوب آفریقا افزایش یافته است.
این گروه‌ها، فعالیت‌های رعب‌آور داعش در سوریه و عراق را در مناطق مختلف آفریقا پیاده می‌کنند. زنایدا ماکادو یکی از محققان بخش آفریقا در سازمان دیده‌بان حقوق بشر به اسکای‌نیوز گفته است: «بزرگ‌ترین تشابه، عنصر سربریدن است.» او همچنین گفته است که این گروه‌ها، همچون داعش، روایت عجیبی از اسلام ارائه می‌دهند و جوانان را با آن جلب می‌کنند.
روابط این گروه‌ها با داعش، کمی پیچیده‌تر و متفاوت‌تر از روابط در خاورمیانه است. به‌گفته ماتانی، برخی از گروه‌ها، از مدل شست‌و شوی مغزی داعش و ارتباط خود با خلافت آن به‌صورت تاکتیکی بهره می‌برند تا اهداف خود را پیش ببرند، اما در عمل وابستگی چندانی به داعش ندارند.
این گروه‌ها، همانند ای‌دی‌اف، از مدت‌ها قبل درگیر مبارزاتی بوده‌اند، اما حالا از ظرفیت داعش برای پیشبرد اهداف خود استفاده می‌کنند.
نگرانی در غرب این است که اگر فعالیت‌های داعش و گروه‌های بیعت‌کرده با آن بیشتر شود، کشورهای غربی به سختی بتوانند خود را از آن دور نگه دارند و پایشان خیلی زود به این درگیری‌ها کشیده خواهد شد. همین حالا امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه از اینکه کشورهای غربی مثل فرانسه برای مهار داعش در آفریقا فعالیت نمی‌کنند گله کرده و خواستار آن شده که کشورهای هم پیمان غربی با هم یک اتحاد علیه داعش در آفریقا ایجاد کنند.
لوئیجی دی مایئو، وزیر خارجه ایتالیا هم قبلا پیشنهاد تشکیل کارگروه مقابله با داعش در آفریقا را مطرح کرده است. آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا گفته است که کشورش از این ابتکار ایتالیا حمایت می‌کند.
همه اینها البته پیش از پیروزی طالبان در افغانستان مطرح شده است. تونی‌بلر، نخست‌وزیر سابق انگلیس گفته است که این پیروزی، با استقبال جهادگرایان در آفریقا مواجه خواهد شد و آنها را به جنب و جوش بیشتری خواهد انداخت.