خدمت یا خیانت به زمین؟

 توافق نهایی نشست تغییرات اقلیمی سازمان ملل در گلاسگو که بعد از 2 هفته و یک شب اضافی مذاکره به‌دست آمده، به همان اندازه که سیاستمداران را خشنود و امیدوار کرده، فعالان محیط‌زیست را خشمگین کرده است؛ دسته اول معتقدند فاجعه به تأخیر افتاده، اما معترضان می‌گویند که اقدامات برای کاهش سرعت ویرانی زمین، کافی نبوده است.
به گزارش الجزیره، موافقتنامه این اجلاس که تقریبا 200کشور آن را امضا کرده‌اند، گامی مهم برای محدود کردن گرمایش جهانی در سقف 1.5درجه سانتی‌گراد است، اما تغییر بخش‌هایی از متن نهایی آن به نفع کشورهای بزرگ آلاینده، نشانه‌ای از مقاومت کشورها در قبول جدی بودن پیامدهای مرگبار تغییرات اقلیمی است. اصرار هند به تغییر بخشی از متن نهایی که مورد حمایت چین بود، تصویب آن را یک شب عقب انداخت و البته خشم بسیاری را برانگیخت. به‌خاطر اصرار هند، در متن نهایی، از کشورها خواسته شده به جای «از مدار خارج کردن تدریجی» زغال‌سنگ، استفاده از آن را «به تدریج کاهش» دهند. این توافق‌، همچنین به این خاطر که به دغدغه کشورهای آسیب‌پذیر برای دریافت کمک‌های مالی وعده داده شده از سوی کشورهای ثروتمند رسیدگی نکرده، مورد انتقاد است. این بخش از توافق، با مقاومت آمریکا و اتحادیه اروپا از متن نهایی حذف شده است. آنها هرگونه اشاره به امکانات مالی مشخص برای جبران «آسیب و فقدانی» را که تغییرات اقلیمی در کشورهای در حال توسعه ایجاد کرده، حذف کرده اند و به جای آن، بر «گفت‌و‌گو» بر سر این مسئله تأکید کرده‌اند.
آنتونیو گوترش، دبیر کل سازمان ملل در واکنش به توافق گلاسگو گفته است: «متن تأیید شده نوعی سازش است و منافع، شرایط، تضادها و وضعیت اراده سیاسی دنیای امروز را بازتاب می‌دهد.» او همچنین گفته که این توافق گامی مهم است، اما کافی نیست؛ «وقت آن است که وارد حالت اضطراری شویم.»

وداع تاریخی با زغال‌سنگ؟
آلوک شارما، رئیس کنفرانس گلاسگو که با نام کوپ 26شناخته می‌شود، به بی‌بی‌سی گفته است که این توافق، یک پیروزی شکننده به شمار می‌رود. او گفته که هند و چین در پی اصرارشان در تغییر متن توافقنامه، باید کشورهای کوچک و آسیب‌پذیر را به‌ خاطر این کار توجیه کنند.
او البته با صحبت‌های تند مخالفان بیانیه که آن را شکست خوانده‌اند مخالفت کرده است: « من کاری را که انجام دادیم شکست نمی‌خوانم. ما هدف 1.5درجه سانتی‌گراد را در دسترس حفظ کردیم و توافق پاریس را پیش بردیم. می‌توانیم بگوییم که در مسیر سپردن زغال‌سنگ به تاریخ هستیم.»
رهبران سیاسی و نمایندگان کشورهای بزرگ بعد از نوشتن متن نهایی توافق و امضای آن، از توافق ابراز رضایت کرده‌اند.نماینده چین، کشوری که متهم است اقدامات کمی برای حذف کربن انجام می‌دهد، گفته است: «من فکر می کنم که بزرگ‌ترین موفقیت ما این است که کتاب قوانین را نهایی کرده‌ایم. حالا می‌توانیم آنها را اعمال کنیم.»
بوریس جانسون، نخست‌وزیر انگلیس و میزبان این نشست هم از توافق نهایی رضایت داشته است؛ «هنوز راه بسیار زیادی مانده تا بتوانیم بگوییم به تغییرات اقلیمی رسیدگی کرده‌ایم، اما خبر خوب این است که کشورهای دنیا، در کنار هم، تصمیمات بسیار مهمی گرفته‌اند.» اتحادیه اروپا هم از این توافق استقبال کرده و اورسولا فون درلاین، رئیس کمیسیون اروپا گفته است: «این توافق به ما این فرصت را داده تا گرمایش جهانی را تا 1.5درجه سانتی‌گراد محدود کنیم. با این حال وقت استراحت و آسایش نداریم؛ همچنان کارهای زیادی هست که باید انجام دهیم.»وزیر محیط‌زیست گابن هم به نمایندگی از کشورهای آفریقایی گفته است که 60درصد انتظارات‌ آنها در این نشست برآورده شده است.
همه واکنش‌ها اما اینطور نبوده و کشورهای آسیب‌پذیر، به‌شدت از بیانیه نهایی و به‌خصوص حذف پرداخت کمک مالی از سوی کشورهای ثروتمند انتقاد کرده‌اند. امینه شونا، وزیر محیط‌زیست مالدیو برای نمونه گفته است: «چیزی که برای دیگر مشارکت‌کنندگان متعادل و عملی است به درد مالدیو نمی‌خورد. این توافق برای ما امیدی به همراه نخواهد داشت. ما خانه‌هایمان را از دست می‌دهیم؛ درحالی‌که دیگران می‌خواهند فکر کنند که چقدر سریع تصمیم بگیرند که برای نجات دیگران اقدام کنند.»

خیانت به زمین
واکنش‌های فعالان اما از این هم بدتر بوده است. سالیمول هاگ، مدیر مرکز بین‌المللی تغییرات اقلیمی، این توافق را یک شکست خوانده است؛ «تا آنجا که به من مربوط است، این توافق یک شکست است. کشورهای زیادی نیاز به کمک دارند، اما پیشنهاد آنها در توافق برای بخش آسیب و فقدان، شبانه از متن برداشته شده و دیگر آنجا نیست. این کار بی‌نهایت ناامیدکننده و کاملا غیرقابل‌قبول است.»
اسد رحمان، فعال محیط‌زیست و رئیس گروهی غیرانتفاعی که در راستای زدودن فقر از جهان فعالیت می‌کند، تصمیم کشورها در گلاسگو را «خیانت به مردم و سیاره زمین» خوانده است.
او گفته است: «این کار خیانت به دانش است، خیانت به واقعیت‌های پیامدهای تغییرات اقلیمی است که زندگی و جان مردم را نابود می‌کند. تنها کسانی نتیجه این نشست را جشن می‌گیرند که صدها لابی‌گر صنعت نفت و گاز هستند؛ آنهایی که به راحتی می‌گویند نمی‌توانیم تغییر کنیم، نمی‌توانیم از اعتیاد صنعتی‌مان به سوخت‌های فسیلی دست بکشیم.»