سود و زیان کرونا برای پیک‌های شهر
درآمد پیکموتوریها در ابتدای شیوع کرونا به‌واسطه شوک به کسب‌وکارها، کاهش یافت و در‌نهایت با تغییر سبک زندگی افراد افزایش پیدا کرده است
مائده امینی - روزنامه‌نگار
خوب و بد کرونا دیگر باهم درآمیخته است؛ انگار که سازش با ویروس چینی، تبدیل به راه‌رفتن روی لبه تیغ شده باشد. آنها که نان‌شان به موتورسواری در خیابان‌ها گره خورده باشد، این گزاره‌ها را بهتر می‌فهمند. شیوع کرونا، تغییرات بسیاری در درآمد پیکموتوریها ایجاد کرده. از یک‌سو، خرداد امسال رئیس اتحادیه صنف حمل‌ونقل بار سبک شهری و پیک‌موتوری گفته است که ویروس کرونا باعث بسته‌شدن تعدادی از دفاتر پیک‌موتوری و منجربه بیکاری تعداد زیادی از فعالان در این صنف شده است و از سوی دیگر در آبان سال گذشته، مدیر پروژه پایش تجارت الکترونیک ایران اعلام کرده در نیمه نخست سال مورد بحث، میزان تراکنش‌های خرید اینترنتی از نظر ارزش ۲۸۴درصد و از نظر تعداد، ۵۲درصد نسبت‌به مدت مشابه پارسال رشد کرده است؛ حقیقتی که ریشه در تغییر سبک زندگی در روزگار کنونی دارد. روابط‌عمومی یکی از اپلیکیشن‌های تخصصی حمل و نقل در این‌باره به همشهری می‌گوید: تأثیر شیوع ویروس کرونا بر کسب‌وکار ما و معیشت پیکموتوریها روندی خطی نداشته و مدام در حال تغییر بوده است. بررسی بانک اطلاعاتی و داده‌های این اپلیکیشن تخصصی نشان می‌دهد که آنها در ابتدا و با شروع کرونا حدود 14درصد کاهش سفیر را تجربه کرده‌اند. متناسب با این میزان تعداد درخواست‌ها هم به‌طور میانگین 15درصد کاهش داشته که در نوع خود قابل‌توجه بوده است. البته این افت در سرویسی مثل درخواست تاکسی تلفنی به‌دلیل حساسیت ناشی از رعایت پروتکل‌ها به 20 تا 30درصد رسیده اما سرویس‌های دیگر آنها افت کمتری را تجربه کرده‌اند. روابط‌عمومی این اپلیکیشن همچنین توضیح می‌دهد: از طرف دیگر سرویسی مثل سفارش انبوه در زمان کرونا راه‌اندازی شد که هر درخواست شامل ده‌ها یا صدها مسیر می‌شد؛ پس لزوما عددکاهش درخواست به‌معنای کاهش تعداد سفر نیست.
افزایش 20درصدی فعالیت پیک‌ها
آمار درستی از میزان افزایش یا کاهش درآمد پیکموتوریها در ایران وجود ندارد. پایگاه اطلاع‌رسانی و پایش آثار اقتصادی کرونا نوشته است: براساس نتایج یک نظرسنجی رسمی در 10کشور جنوب شرقی آسیا، همزمان با شیوع کرونا، سفارش آنلاین غذا بیش از ۳۰درصد افزایش یافته و به همین میزان نیز فعالیت پیک‌های موتوری بیشتر شده است. به‌گفته کارشناسان، تغییر ذائقه برای سفارش غذای اینترنتی با توجه به محاسن آن، در دوران پساکرونا نیز ادامه خواهد داشت. همچنین براساس برآورد یک مؤسسه بین‌المللی، همین پیک‌های موتوری، تا سال ۲۰۲۵ میلادی با رشدی سه‌برابری، ارزش تراکنش‌های مالی را در منطقه جنوب شرق آسیا به بیش از ۲۸میلیارد دلار افزایش خواهند داد.
اما در ایران نیز فعالیت پیک‌های موتوری تحولات گسترده‌ای را از سر گذرانده است. داوود محمدی، رئیس اتحادیه صنف حمل‌ونقل بار سبک شهری و پیک‌موتوری گفته است: پیک‌های موتوری در بازارهای آنلاین با افزایش ۲۰درصدی تعداد و فعالیت مواجه شده‌اند اما دفاتر سنتی یکی پس از دیگری تعطیل می‌شوند.
شوک‌های قرنطینه به کسب‌وکار موتوری‌ها
ازرونق‌افتادن دفاتر سنتی پیک‌ها به این معناست که آنها دیگر نمی‌توانند مرجع درستی برای دادن آمار به رسانه‌ها باشند. از همین رو برای بررسی آنچه کرونا با پیکموتوریها کرده است به سراغ یکی از اپلیکیشن‌های تخصصی این حوزه رفتیم و از روابط‌عمومی این مجموعه خواستیم که آنچه در یک سال و هشت‌ماه گذشته بر آنها رفته است را برای ما شرح دهد. روابط‌عمومی این اپلیکیشن در این‌باره می‌گوید: این موضوع از دو ساحت قابل بررسی است. ساحت اول مردم هستند که تعداد درخواست‌هایی که برای استفاده از خدمات پیک‌موتوری داشتند در شرایط مختلف، بارها بالا و پایین شده است. برای مثال در ابتدای شیوع کرونا شوک بزرگی به کسب‌وکار ما وارد شد؛ از یک‌سو هجوم درخواست‌ها برای خرید کالاهای سوپرمارکتی و از سوی دیگر نگرانی‌ها و استرس‌ها برای مواجهه با پیکموتوریها باعث کاهش در تعداد سفارش‌ها شد و می‌توانم بگویم که درآمد سفیرهای ما را به مقدار قابل‌توجهی افزایش داد. ساحت دیگر کسب‌وکارها بودند که به‌واسطه شیوع کرونا با تغییرات مختلفی مواجه شدند. بعضی از آنها که بزرگ‌تر بودند و پیش از شیوع کرونا زیرساخت‌های مناسبی برای خود فراهم کرده بودند، به سرعت خود را پیدا کردند و با فروش بیشتر در بستر معاملات آنلاین، رونق پیدا کردند. اما آنها که آماده تبدیل‌شدن به آنلاین‌شاپ نبودند ابتدای شیوع کرونا ضربه خوردند و مدتی زمان برد تا بتوانند کالاهای خود را در بستر آنلاین بفروشند و برای ارسال آنها از پلتفرم‌هایی مثل ما استفاده کنند. براساس این اظهارات چنین واقعیت‌هایی در کسب‌وکارها بر تعداد درخواست‌ها برای استفاده از پیک‌های موتوری تأثیر قابل‌توجهی گذاشته و توانسته منجر به کاهش یا افزایش درآمد پیکموتوریها شود.
روابط‌عمومی این اپلیکیشن ادامه می‌دهد: در مجموع، هنگام آغاز رسمی کرونا در ایران، تعداد درخواست‌ها در مجموعه ما کاهش پیدا کرد که این به‌معنای کاهش درآمد سفیران ما بود. در چند ماه اول، هر بار که قرنطینه سراسری اعلام می‌شد، هم به کسب‌وکارها دوباره شوک (هرچند با شدت کمتری) وارد می‌شد و هم به مردم. ما هم با وجود اینکه ممکن است به‌نظر برسد از این قرنطینه‌ها سود می‌بردیم اما متحمل شوک‌ها می‌شدیم. درواقع مسیری که پشت‌سر گذاشته‌ایم، مسیر ساده‌ای نبوده است. بعد از گذشتن از این چالش‌ها، شاید بتوان گفت در نیمه دوم سال99، کم‌کم، هم کسب‌وکارها و هم مردم راه مواجهه با این بحران را یاد گرفتند و تعداد درخواست‌های ما هم دوباره افزایش پیدا کرد و خب، طبیعتا درآمد سفیرهای ما هم که به‌عنوان پیک‌موتوری در این مجموعه به‌کار مشغولند افزایش پیدا کرد.
پولساز سخت
در نگاه اول احتمالا آدم‌ها فکر می‌کنند پیکموتوریها درآمد دندان‌گیری ندارند یا معشیت‌شان به‌سختی می‌گذرد. واقعیت اما این است که درآمد پیک‌های موتوری چندان بد نیست. بررسی‌های همشهری نشان می‌دهد که به‌طور میانگین یک موتورسوار که مسئولیت جابه‌جایی بسته‌ها را به‌عهده دارد روزانه 400تا 500هزار تومان از این محل درآمد کسب می‌کند. در واقع اگر یک فرد 20روز در ماه با موتورش کار کند می‌تواند حدود 8میلیون تومان درآمد داشته باشد و درصورتی که فرد خستگی‌ناپذیر باشد می‌تواند تا روزانه 800هزار تومان هم درآمد برای خود کسب کند. اما واقعیت این است که روزانه 12ساعت پشت موتور نشستن و در خیابان‌های ناامن شهری مثل پایتخت راندن، کار هرکسی نیست. درواقع فارغ از روزگار کرونایی، خطراتی که یک پیک‌موتوری روزانه پشت‌سر می‌گذارد غیرقابل‌تصور است و خیلی وقت‌ها می‌تواند منجربه آسیب‌دیدگی یا حتی مرگ فرد شاغل شود. همچنین در چنین روزگاری، آنها که در این شغل فعالیت مستمر دارند، مدام در خطر ابتلا به کرونا قرار دارند چراکه روزانه با افراد مختلفی در تماسند.
این ماجرا اما یک بعد دیگر هم دارد. هزینه‌های نگهداری موتوری که روزانه ساعت‌ها کار می‌کند قابل‌توجه است.
یکی از کسانی که ماهانه حدود 9میلیون تومان از این محل درآمد دارد، به همشهری می‌گوید: تقریبا ماهی 500هزار تومان به‌طور میانگین هزینه موتورم است. هزینه بنزین هم که دیگر کمرشکن شده. او که به‌عنوان پیک یک رستوران بزرگ مشغول به‌کار است، می‌گوید: ما موظفیم حین کار مدام ماسک و دستکش‌هایمان را عوض کنیم. این ماجرا باعث شده که من روزی دو‌بسته ۵۰تایی دستکش یک‌بارمصرف و شش عدد ماسک استفاده کنم. او می‌گوید جدای از هزینه‌های بنزین و استهلاک وسیله نقلیه و... حدود ۸۰۰ هزارتومان در ماه بابت دستکش و ماسک هزینه می‌کند و این هزینه‌ها را عموما هیچ کارفرمایی تقبل نمی‌کند. همه اینها در حالی اتفاق می‌افتد که عموم موتورسوارها که نان‌شان به این دوچرخ وابسته است و به‌نوعی گره خورده، بیمه نیستند و باید به شکل خویش‌فرما خود را بیمه کنند که این خود هزینه دیگری است که برای آنها تراشیده می‌شود و از درآمد آنها کم می‌کند. تا جایی که به‌گفته این موتور سوار اگر در یک‌ماه 8 تا 9میلیون تومان کار کنی باید قید حداقل 2میلیونش را بزنی. خالص درآمد یک پیک‌موتوری گاهی می‌تواند به این‌همه خطر و زحمت و خستگی نیارزد؛ به‌خصوص حالا که در آستانه زمستان هم قرار گرفته‌ایم و هوا دارد کم‌کم رو به سردی و تاریکی می‌رود.
در همینه زمینه :
