بازار بی‌رقیب اپلیکیشن‌های پیک موتوری

سمیرا مصطفی‌ن‍ژاد - روزنامه‌نگار

تاریخچه فعالیت اپلیکیشن‌های حمل‌ونقل و پیک موتوری هنوز به یک‌دهه نرسیده است. اما این اپلیکیشن‌ها با همین عمر کوتاه توانسته‌اند حضور شرکت‌هایی را که به شکل سنتی، سال‌های متوالی در حوزه جابه‌جایی مرسوله‌ها با موتور و خودرو فعالیت داشته‌اند، کمرنگ‌ کنند، درحدی که امروز تقریبا نمی‌توان سفیر موتورسواری را در خیابان‌های کلانشهرهای کشور یافت که تحت پوشش یکی از اپلیکیشن‌های مشهور و فعال در این حوزه نباشد.
نوید نماینده، مدیر اجرایی سابق یکی از این اپلیکیشن‌ها معتقد است استقبال از اپلیکیشن‌های پیک موتوری در ایران بسیار بالاست. او می‌گوید: درست است که تعداد رقبا در این حوزه در کشور کم است؛ اما این روز‌ها تقریبا هر فردی که نیاز به پیک دارد به این اپلیکیشن‌ها مراجعه می‌کند. میزان استقبال از اپلیکیشن‌ها به اندازه‌ای زیاد است که اکثریت جمعیت کشور دیگر از پیک‌های سنتی استفاده نمی‌کنند. به همین دلیل دفاتر شرکت‌هایی که به شیوه سنتی در حوزه پیک موتوری فعالیت داشتند در سطح شهر بسیار کم شده‌اند یا اصلا دیده نمی‌شوند. به ‌گفته نماینده، علاوه بر استقبال مردم، ‌خود سفیرها و پیک‌های موتوری هم علاقه دارند در سیستم آنلاین فعالیت کنند. زیرا با دغدغه‌هایی که پیش‌تر با شرکت‌های سنتی داشتند روبه‌رو نیستند. کار با اپلیکیشن به معنی داشتن ساعات کاری شناور و مشخص بودن حساب و کتاب کار و درآمد است. کار پیک‌های موتوری درآمد خوبی دارد و همزمان کار بسیار سنگینی است.
نماینده درباره تأثیر این اپلیکیشن‌ها بر میزان سفر موتورسیکلت‌ها در سطح شهر می‌گوید: «در شهری مانند تهران تقریبا 60درصد از استفاده از پیک‌های موتوری به‌صورت آنلاین اتفاق می‌افتد. از همان ابتدا اپلیکیشن‌های پیک موتوری مبتنی بر تقاضا یا On Demand ایجاد شدند. به بیانی دیگر، سازوکار اپلیکیشن‌ها به این شکل بوده و هست که فردی که نیاز دارد بسته‌ای را برای جایی ارسال کند، ‌در لحظه درخواست می‌دهد، درخواستش را ثبت می‌کند، پیک موتوری بسته را تحویل گرفته و تحویل می‌دهد. اما در همان زمان تولد اپلیکیشن‌های پیک موتوری، هنوز شرکت‌ها و سازمان‌هایی بودند که باید در طول روز بسته‌های زیادی را تحویل مقاصد مختلف می‌دادند و ترجیحشان این بود که یک موتورسوار مشخص، در طول روز تمامی بسته‌های آنها را تحویل دهد. اما اپلیکیشن‌های جدید پاسخگوی چنین نیازی نبودند زیرا ساختار آنها متفاوت از ارائه چنین شکلی از خدمات بود. بنابراین دفاتر سنتی پیک‌های موتوری در آن زمان همچنان فعال بودند تا پاسخگوی نیازهای این دست از مشتریان باشند. اما درحال حاضر شرکت‌های دیگری اپلیکیشن‌های جدیدی ارائه داده‌اند که مخصوص همین دست از مشتریان است و درواقع به‌صورت آنلاین «پیک دراختیار» به سازمان‌ها و شرکت‌ها ارائه می‌کنند. به این ترتیب باید سهم اپلیکیشن‌ها در سفرهای موتوری با وجود این شرکت‌ها از 60درصد بالاتر هم رفته باشد و شاید بتوان تخمین زد که درحال حاضر 80درصد از نقل و انتقالات مرسوله موتوری در سطح شهر تهران براساس درخواست‌های آنلاین باشد.
بررسی‌های همشهری نشان می‌دهد که در زمینه رقابت در این حوزه زیاد نمی‌شود صحبت کرد، زیرا رقابت چندانی در این بازار وجود ندارد. چه در زمینه موتور و چه در زمینه خودرو دو اپلیکیشن مهم وجود دارند که بازار بین آنها تقسیم شده است تا جایی که یکی از این اپلیکیشن‌ها 60درصد و دیگری 40درصد از سهم بازار تاکسی‌های آنلاین را در اختیار دارند. ازاین‌رو در چنین شرایطی منطقی است که ورود و ظهور رقیب، حتی اگر خدمات بهتر و متفاوتی ارائه دهد موفقیت‌آمیز نباشد.
با این‌همه جلب اطمینان مشتری همواره می‌تواند ابزاری کلیدی در موفقیت در این حوزه کسب‌وکار باشد. نماینده می‌گوید: یکی از نکاتی که در جلب اطمینان مشتریان به اپلیکیشن‌های پیک موتوری مؤثر بوده و هست، آشنا شدن مردم با خرید‌های آنلاین است. آشنایی و انس گرفتن مردم با خرید آنلاین به این معنی است که مردم به بازارهای آنلاین اعتماد دارند. اگرچه در کنار استفاده از این فرصت باید به عوامل و جزئیات دیگری مانند اهمیت پشتیبانی 24ساعته، آگاهی از مسیر تردد پیک‌های موتوری و نوع بسته‌های جابه‌جا شده، همکاری نزدیک با پلیس و مراقبت‌های دیگر هم توجه داشت تا از میزان تخلفات احتمالی کاسته شود. کاهش تخلفات به این معنی است که مشتری به دقت و کارایی سیستم اپلیکیشن ایمان می‌آورد و به آن اطمینان خواهد کرد.
ثبت شرکت در ایران مراحل قانونی شناخته شده‌ای دارد و ثبت اپلیکیشن‌ هم از نظر قانونی مشابه ثبت برند نیازی به ثبت شرکت ندارد. اما این مراحل ساده‌ترین بخش‌های آغاز کسب‌وکار در حوزه پیک موتوری هستند. به‌گفته نماینده حتی اگر کسی بخواهد در این حوزه استارت‌آپ جدیدی راه‌اندازی و ثبت کند؛ اگر واقعا بخواهد این کفش فولادی را به پا کند و وارد حوزه پیک آنلاین شود، جای رشد چندانی برای او وجود ندارد، زیرا این بازار از پیش تعیین تکلیف شده و تکلیف آن تقریبا مشخص شده است.