رقابت جهانی برای اینترنت ماهواره‌ای
استارلینک شرکت محلی خود را در هند برای توسعه تکنولوژی ماهواره‌ای راه‌اندازی کرده و آمازون هم قرار است نخستین محموله ماهواره‌های اینترنتی خود را به مدار زمین بفرستد
عمادالدین قاسمی‌پناه- خبر‌نگار
اگرچه پرتاب ماهواره‌های اینترنتی جف بزوس و شرکتش (آمازون) زمان‌بر شده، اما قرار است او 2ماهواره اول پروژه کوپر (Project Kuiper) را در 3ماهه چهارم سال2022 پرتاب کند.
آنگونه که نیویورک‌تایمز گزارش داده، پرتاب پروژه کوپر در سال2022، آن را با سرویس اینترنت ماهواره‌ای استارلینک ایلان‌ماسک در رقابت قرار می‌دهد. این نخستین آزمایش از یونیت‌های مداری جدید، پیش از پرتاب هزاران یونیت دیگر، با هدف کنترل بازار اینترنت ماهواره‌ای خواهد بود.
آمازون در پرتاب ماهواره‌های پروژه کوپر عقب مانده است. در ابتدا، این شرکت قصد داشت 3236ماهواره را در مدار پایین زمین در سال2019 پرتاب کند، اما اکنون و پس از گذشت 2سال آمازون هیچ پرتابی نداشته است. در عوض شرکت اسپیس‌ایکس توانسته است نزدیک به 2هزار ماهواره را در مدار قرار داده و اینترنت ماهواره‌ای تقریباً جهانی را به کاربران خود ارائه دهد. حالا اسپیس‌ایکس قصد دارد 12هزار ماهواره را تا سال2030 به فضا پرتاب کند و می‌خواهد این تعداد را در نهایت به 42هزار ماهواره برساند.
تلاش برای مقرون‌به‌صرفه‌بودن
اسپیس‌ایکس و آمازون تنها شرکت‌هایی نیستند که تلاش می‌کنند تا صور فلکی اینترنت ماهواره‌ای را در مدار قرار دهند. شرکت‌های دیگر ازجمله OneWeb، Boeing، Telesat و همچنین پروژه‌های دولتی روسیه و چین هم در آینده به این رقابت خواهند پیوست. آمازون قصد دارد 10میلیارد دلار هزینه کند و 2ماهواره اول خود به نام‌های KuiperSat-1 و KuiperSat-2 را با کمک ABL Space Systems (شرکتی که می‌خواهد اشیای کوچک‌تر را با قیمتی مقرون به‌صرفه‌تر به فضا پرتاب کند) در مدار قرار دهد.
هدف آمازون این است که اینترنت ماهواره‌ای را تا حد امکان مقرون به‌صرفه کند. کاربران استارلینک باید 500دلار برای دیش ماهواره بپردازند و این در حالی است که تولید هر دیش اسپیس‌ایکس 1500دلار هزینه دارد. با این حال، آمازون می‌خواهد دیش‌ها را به‌صورت رایگان در اختیار مشتریان قرار دهد.
استارلینک در هند
چند روز پیش، استارلینک، به‌عنوان بخش اینترنت ماهواره‌ای شرکت موشکی اسپیس‌ایکس کسب‌وکار خود را در هند به ثبت رساند. اسناد این شرکت که در اختیار دولت قرار گرفته، نشان می‌دهد که اسپیس‌ایکس در حال آماده شدن برای راه‌اندازی خدمات اینترنتی در این کشور است. وجود یک واحد محلی، برای اسپیس‌ایکس این امکان را فراهم می‌کند که پیش از ارائه پهنای باند و سایر خدمات ارتباطی مبتنی بر ماهواره، مجوزهای لازم را از دولت دریافت کند. سانجی بهارگاوا، مدیر استارلینک در هند، در پستی که در لینکدین منتشر کرده نوشته است: «خوشحالیم که اسپیس‌ایکس اکنون یک شرکت فرعی با مالکیت 100درصدی در هند دارد. ما اکنون می‌توانیم برای دریافت مجوزها، افتتاح حساب‌های بانکی و کارهای دیگر اقدام کنیم.» استارلینک یکی از چند شرکتی است که در زمینه ماهواره‌های کوچک به‌عنوان بخشی از شبکه‌ای که در مدار پایینی زمین خدمات اینترنت کم‌تأخیر در سراسر جهان ارائه می‌کند، مشغول فعالیت است. تمرکز ویژه اینترنت ماهواره‌ای استارلینک بر مناطق دورافتاده‌ای است که رساندن زیرساخت‌های زمینی به آن مناطق با مشکل روبه‌روست. استارلینک در هند می‌خواهد «تجارت خدمات مخابراتی» ازجمله خدمات پهن‌باند اینترنت ماهواره‌ای، ذخیره‌سازی محتوا، پخش محتوا، ارتباطات چندرسانه‌ای و... را توسعه دهد. این شرکت همچنین در زمینه تجهیزاتی مانند تلفن‌های ماهواره‌ای، تجهیزات شبکه، دستگاه‌های ارتباطی سیمی و بی‌سیم و همچنین تجهیزات انتقال و دریافت داده فعالیت خواهد کرد.
این شرکت برنامه‌ریزی کرده که 200هزار دیوایس استارلینک را تا دسامبر2022 در هند مستقر کند که 80درصد آن در مناطق روستایی خواهد بود. استارلینک تاکنون بیش از 5هزار پیش‌سفارش را برای دستگاه‌های خود در هند دریافت کرده است.
فناوری جدید
اینترنت ماهواره‌ای، شبکه‌ای به هم پیوسته از ماهواره‌های کوچک است که برای نقاط دورافتاده راه‌اندازی شده تا پهنای باند لازم را برای افراد ساکن در این مناطق فراهم کند. این شبکه که به استارلینک معروف است، از خوشه‌های ماهواره‌ای تشکیل شده و می‌تواند در مواردی که دسترسی معمولی به اینترنت از طریق ابزارهایی چون کابل و فیبر نوری فراهم نیست، شبکه اینترنت را در دسترس کاربران قرار دهد. با این حال بعضی ملاحظات در مورد این شبکه وجود دارد؛ به‌عنوان مثال، شرایط جوی می‌تواند بر سیگنال‌دهی اینترنت ماهواره‌ای اثر بگذارد، اما به‌احتمال قوی ایجاد پارازیت روی امواج آن، مانند ماهواره‌هایی که اکنون تصاویر شبکه‌های مختلف را پخش می‌کنند، غیرممکن است. ماهواره‌های استارلینک در مدار پایینی زمین (LEO) و ماهواره‌هایی که ما اکنون از آنها استفاده می‌کنیم، در مدار زمین‌ثابت (GEO) قرار دارند. ارتفاع مدار لئو حدود 150کیلومتر از سطح زمین و ارتفاع مدار جئو بین 36تا40هزار کیلومتر است. همچنین سرعت این دو نوع ماهواره با هم فرق می‌کند. سرعت ماهواره‌های اینترنتی بین 20 تا 25هزار کیلومتر و سرعت ماهواره‌های معمولی معادل سرعت چرخش وضعی زمین است. به همین‌خاطر شما می‌توانید گاهی حرکت ماهواره‌های اینترنتی را در آسمان شب ببینید، اما ماهواره‌های فعلی از نگاه زمینی‌ها ثابت به‌نظر می‌رسد. ظاهرا تاکنون 40درصد از شبکه اصلی ماهواره‌های اینترنتی در مدار قرار گرفته‌اند و آنطور که گفته می‌شود ساکنان زمین به‌طور متوسط می‌توانند در هر لحظه از 3ماهواره‌اینترنتی سیگنال دریافت کنند. با این حال، زمانی که این شبکه تکمیل و دریافت سیگنال، از 10ماهواره صورت بگیرد، پهنای باند کاربران به‌شدت افزایش می‌یابد و احتمال ایجاد پارازیت، تقریبا به صفر می‌رسد. امکان ردیابی دیش هم تقریبا غیرممکن است؛ چون در کمتر از یک ساعت هر سه ماهواره ارسال‌کننده سیگنال برای ایستگاه زمینی تغییر موقعیت داده‌اند و با استفاده از ابزارهای موجود، احتمال ردیابی بسیار پایین است. اگر هم تعداد ماهواره ارسال‌کننده سیگنال به 10 برسد، تقریبا ردیابی غیرممکن می‌شود. و اگر قرار باشد دستگاهی پارازیت ارسال کند، با توجه به سایز دیش‌های کمتر از70سانتی‌متری این سیستم، پهنای تابش (beam width) به حدی وسیع است که برای اختلال در امواج (jamming) توان بسیار بالایی نیاز دارد که فرستنده فرکانس آسیب فیزیکی می‌بیند. همچنین برد کاهش و میزان نویزپذیری فرکانس پارازیت ارسالی به‌شدت افزایش می‌یابد و عملا بی‌اثر خواهد بود.با این حال، هزینه استفاده از این تکنولوژی بسیار بالاست؛ زیرا با قیمت دلار امروز بین 7تا8میلیون تومان برای خرید دیش و حدود 2.5میلیون تومان برای اشتراک ماهانه آن باید هزینه کرد.
