فتنه بنزینی چگونه خاموش شد؟

 ماجرای اختلال در سامانه‌های بنزین‌ با اقدام به‌موقع دولت در رفع مشکل و گفت‌وگو با مردم از تبدیل شدن به یک بحران دیگر طی سال‌های اخیر خارج شد. یک هفته پس از حمله سایبری گسترده به شبکه هوشمند سوخت و از کار افتادن پمپ‌های بنزین، مشکلات باقیمانده در جایگاه‌ها نیز حل شد و بار دیگر از حالت آفلاین به حالت آنلاین درآمدند؛ سهمیه یارانه‌ای بنزین‌ به کارت‌ها برگشت و برخلاف شایعات نه‌تنها رقم آنها از کارت‌ها کم نشد، بلکه بنزین جبرانی آن هم با اعلام دولت به سهمیه قبلی اضافه می‌شود.
حداقل 4 اقدام دولت در ورود سریع به حل مشکل همزمان با پذیرش واقعیت حمله به سیستم سوخت، اطلاع‌رسانی فوری و جبران حقوق شهروندی تضییع شده با اعلام تخصیص بنزین اضافی، از تبدیل شدن مسئله به معضل جلوگیری کرد. مقایسه این اتفاق با حوادث بنزینی آبان‌ماه 2سال قبل گویای تحول مدیریتی و برنامه‌ریزی دولت سیزدهم در مقایسه با دوره اجرایی سابق کشور است.
 آن زمان افزایش قیمت بنزین که تصمیم و اجرایش با خود دولت حسن روحانی و اعضای کابینه‌اش بود، منجر به اعتراضات خیابانی شد و در حوادث بنزینی امسال که دولت نقشی هم در آن نداشت، نگرانی‌های مردم بدون برخوردهای امنیتی کنترل شد. این اتفاق شاید مهم‌ترین و جدی‌ترین محک دولت سیدابراهیم رئیسی در ابتدای راه و در مواجهه با سیل حوادث خواسته و ناخواسته سال‌های اخیر در کشور بود.
اولین و مؤثرترین اقدام دولت سیزدهم در مواجهه با قطع موقتی جایگاه‌های سوخت، حضور سرزده رئیس‌جمهور در جایگاه شلوغ و پرجمعیت میدان فردوسی و گفت‌وگو با مردم بود. حمله سایبری پیش از ظهر سه‌شنبه 4آبان اتفاق افتاد و رئیسی یک روز بعد در جریان سرکشی به جایگاه سوخت و وزارت نفت اراده خود برای مدیریت مستقیم و بدون واسطه‌اش در حوادث را به نمایش گذاشت. مقامات ارشد و مدیران دولتی بخش‌های مرتبط ارتباط خود با مردم را در لحظه حفظ کردند و از طریق رسانه ملی و خبرگزاری‌ها گزارش لحظه به لحظه از کنترل اوضاع و آمار جایگاه‌های احیا شده را  ارائه می‌دادند.
رئیسی با 8سفر استانی، حضور در منطقه زلزله‌زده اندیکا و مورد اخیر جایگاه‌های سوخت ابایی از شنیده شدن صدای مستقیم اعتراض‌های مردم، پرخاش‌های احتمالی و واکنش‌های آنی آنان در هنگام عصبانیت نداشته است.
تصمیم محرمانه و پشت پرده 2سال قبل دولت دوازدهم برای گرانی بنزین بدون اقناع مردم و گفت‌وگوی صریح و منطقی با آنان اعتراض مردم را به کف خیابان و زد و خوردهای امنیتی و انتظامی کشید.
دولت دوازدهم در هیچ‌کدام از 4مرحله تصمیم‌ افزایش قیمت، در میان گذاشتن مسئله با مردم، شنیدن صدای اعتراض‌های آنان و جلوگیری از برخوردهای خشونت‌بار بعدی برخورد فعال و حاضر در میدان نداشت و درنهایت شهرستان‌های مختلف در سراسر کشور به آشوب کشیده شدند؛ حتی آمار قربانیان حوادث نیز از طرف دولت اعلام نشد.
در حوادث 2سال قبل قیمت بنزین به یکباره بامداد جمعه 24 آبان با حضور نیروهای امنیتی و انتظامی در سطح شهرها تا 3برابر افزایش یافت و آنچه بیش از همه اعتراض مردم را برانگیخت نامحرم شمردن آنها در اعلام این تصمیم بود. حسن روحانی، رئیس‌جمهور سابق یک‌ماه پس از اعتراض‌های خیابانی که کشته‌ها و بازداشتی‌های زیادی بر جا گذاشته بود در سخنانی از نقش خود در حوادث رفع اتهام کرد و با بیان اینکه نحوه و زمان اجرای سهمیه‌بندی بنزین به وزیر کشور و شورای‌عالی امنیت ملی واگذار شده بود، گفت: من کلا این امر را از حدود 40روز قبل‌تر به وزیر کشور و شورای امنیت کشور واگذار کرده بودم. من اینها را خواستم و گفتم این برنامه و مصوبه ماست. آنها از مصوبه ما در سران 3قوه خبر داشتند. گفتم اجرا و تبلیغاتش را خودتان با صداوسیما برنامه‌ریزی کنید و به من هم نگویید و هر وقتی که شما در شورای امنیت کشور مناسب دیدید، آن را اجرا کنید.
 آن شبی که اجرا شد من نمی‌دانستم آن هفته است یا هفته بعد، چون به آنها گفته بودم به من هم نگویید. من هم مثل شما صبح جمعه دیدم قیمت تغییر کرده است؛ چون به شورای امنیت کشور واگذار کرده بودم!
همین سخنان روحانی کافی بود تا عمق ناهماهنگی و اختلافاتی که درون دولت سابق بر سر گرانی بنزین وجود داشته، آشکار شود. وزارت کشور در مخالفت با صحبت‌های روحانی اعلام کرد رئیس‌جمهور از تصمیم گرانی بنزین اطلاع داشته است. جمال عرف، معاون سیاسی وقت وزیر کشور در واکنش به اظهارات روحانی گفت: روز سه‌شنبه (21آبان1398) ساعت ۱۰صبح شورای امنیت کشور برگزار و در همان جلسه زمان سهمیه‌بندی مطرح شد. بعد از جلسه صورتجلسه آن در اختیار رئیس‌جمهور قرار گرفت.
از طرفی چند‌ماه بعد محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه وقت در یک گفت‌وگوی رسانه‌ای فاش کرد که نسبت به تبعات امنیتی تصمیم دولت هشدار داده است. عبدالناصر همتی، رئیس بانک مرکزی دولت قبل هم زمانی که در کارزار انتخابات ریاست‌جمهوری قرار گرفت از مخالفت جدی خود با تصمیم دولت پرده برداشت، با این حال در آن زمان با هدایت معاون اول رئیس‌جمهور وقت، طرح اجرا شد.

مکث
مدیریت آرام حوادث
حملات سایبری آبان امسال برای شعله‌ور شدن مجدد آتش زیر خاکستر حوادث آبان1398 در دومین سالگردش طراحی شده بود. روز چهارم آبان امسال جایگاه‌های بنزین مختل شد. به فاصله کوتاهی مردم توانستند به‌صورت آفلاین و بدون کارت سوخت بنزین به‌خودروهایشان بزنند و طی روزهای بعد به‌تدریج سامانه هوشمند کارت سوخت نیز در برخی جایگاه‌ها فعال شد.
 سیدابراهیم رئیسی یک روز پس از حادثه در سرکشی سرزده خود به وزارت نفت خطاب به جواد اوجی، وزیر نفت گفت: «مهم‌ترین مسئله و دغدغه همه ما این است که مردم آرامش داشته باشند و به هیچ عنوان نگران نشوند. همه خدمتگزاران و رسانه‌ها باید به شکلی عمل کنند که امید و نشاط مردم افزایش یابد و تقویت شود.» اوجی هم خطاب به رئیس‌جمهور تصریح کرد: «مردم به هیچ‌وجه نگران نباشند؛ چراکه سهمیه سوخت افراد کاملا محفوظ است. همچنین وضعیت ذخایر بنزین کشور از هر زمان دیگری بهتر و بیشتر است.»
 یک هفته پس از وقوع اتفاق بقیه مشکلات حملات سایبری به شبکه هوشمند سوخت برطرف شد و مردم در همه جایگاه‌ها می‌توانند از کارت سوخت و سهمیه بنزین یارانه‌ای خود استفاده کنند. فاطمه کاهی، سخنگوی شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی کشور، سه‌شنبه به خبرگزاری جمهوری اسلامی اعلام کرد که همه پمپ‌بنزین‌های کشور به سامانه هوشمند سوخت متصل  شده‌اند.
 به‌گفته او «اکنون همه جایگاه‌های سوخت کشور امکان عرضه بنزین یارانه‌ای را دارند و مردم می‌توانند با کارت سوخت خود بنزین یک‌هزارو۵۰۰تومانی دریافت کنند.» براساس همین خبر از 4هزارو۶۰جایگاه سوخت که پیش از حمله سایبری روز چهارم آبان در کشور فعال بود، اکنون حدود4هزار جایگاه به سامانه هوشمند سوخت متصل شده‌اند.