پیگیری
باغ‌های گردوی دلیرچ در آستانه نابودی
ستاره حجتی- خبرنگار
نام دلیرچ را اگر نشنیده باشید، مارگون کهگیلویه و بویراحمد را حتما می‌شناسید؛ سرزمین زیبای قطب طبیعت‌گردی ایران؛ منطقه‌ای محروم که دهستان‌ها و روستاهایش هم مانند دلیرچ در این محرومیت شریک هستند.
دلیرچ دهستانی است که زندگی ساکنانش با کشاورزی و باغداری می‌گذرد و ۵۰هکتار باغ گردوی درجه یک آجیلی، آن را به کانون تولید گردوی کهگیلویه و بویراحمد تبدیل کرده است. حالا اما ساکنانش می‌گویند بی‌آبی دارد تمام باغ‌ها را از بین می‌برد؛ اراضی‌ای که تنها محل درآمدشان است. آبیاری این اراضی از آب پمپاژ عمومی از رودخانه مجاور و با تولیت جهادکشاورزی انجام می‌شود.
شغلی جز باغداری نیست
یکی از باغداران دلیرچ که با ۳برادر دیگرش مالک ۵هکتار باغ گردوست، می‌گوید: این باغ‌ها تنها دارایی و محل درآمد ماست. همین ۵هکتار به ۱۵خانوار نان می‌دهد که هر یک چند سر عائله دارند.
محمد دلیری با بیان اینکه باغداران دلیرچ مانند بسیاری دیگر از کشاورزان و دامداران درآمد فصلی دارند، می‌افزاید: یعنی یک سال کار و یک فصل برداشت می‌کنیم. درآمد ما چندان زیاد نیست. قیمت گردو در بازار گران است، اما برای باغدار آن‌قدر درآمد ندارد؛ زیرا گردو تا به بازار برسد چند دست می‌چرخد.
او با اشاره به محرومیت منطقه می‌گوید: اینجا شغل اداری و کارخانه‌ای پیدا نمی‌شود و همه باید نانشان را از باغ و زمین تامین کنند. همین است که می‌گویم اگر باغ‌هایمان از بین برود انگار همه‌‌چیزمان از بین رفته است. برای مشکل آب چندبار به جهادکشاورزی شهرستان مراجعه کردیم، اما هیچ پاسخ روشنی نگرفتیم.
پولی برای سیستم آبیاری نداریم
یکی دیگر از باغداران دلیرچ هم می‌گوید: کم‌آبی مشکل امروز و امسالمان نیست ما هر سال با این مسئله دست و پنجه نرم می‌کنیم، اما امسال بسیار شدید شده است.
علی گدا درویش با بیان اینکه جهاد می‌گوید مشکل از آبیاری است، می‌افزاید: به ما می‌گویند باید سیستم آبیاری را قطره‌ای کنید و برای این کار وام می‌دهیم؛ اول اینکه پولی که در قالب وام می‌دهند بسیار کمتر از هزینه راه‌اندازی سیستم آبیاری قطره‌ای است و مردم نمی‌توانند باقی مبلغ را خودشان تامین کنند و دوم اینکه مگر وام بازپرداخت ندارد؟ توان بازپرداخت را نداریم وگرنه بعد از این همه تجربه باغداری می‌دانیم که تغییر سیستم آبیاری به نفع خودمان هم هست، اما چاره‌ای نداریم.
درویش با بیان اینکه بعضی از باغدارها ۵۰سال روی یک باغ زحمت کشیده‌اند، ادامه می‌دهد: بعضی خودشان و پدرشان و پدربزرگشان روی این باغ‌ها کار کرده‌اند. این سرمایه گذشته است که به ما رسیده و امیدواریم به فرزندانمان هم برسد. جهادکشاورزی اما مدام به بهانه نداشتن پول و تغییر سیستم آبیاری، دستگاه پمپاژ فرسوده و خراب را عوض نمی‌کند. به جای اینکه منتظر باشند تا باغ‌های ما از بین برود و خسارتش را بدهند همین دستگاه را عوض یا لااقل تعمیر کنند. خدا را خوش نمی‌آید، ما به اندازه کافی تنگدست هستیم. نخستین و آخرین سرمایه و محل درآمدمان را نباید از دست بدهیم.
او همچنین توضیح می‌دهد: اگر از عهده تامین آب برنمی‌آیند چرا مردم را تشویق به گسترش باغ‌ها در این اراضی که به‌خاطر شیب‌دار بودن کار سخت‌تری نیاز دارد، می‌کنند؟ همه باغ‌های دلیرچ از طریق رودخانه با پمپاژ عمومی آب آبیاری می‌شوند؛ چون اراضی در ارتفاع بالاتری از رودخانه واقع شده است. دستگاه پمپاژ 4سال است به‌دلیل وسعت باغ‌ها مستعمل و چندبار هم تعمیر شده است و دیگر پاسخگوی نیازهای مردم نیست.
مدیر جهادکشاورزی شهرستان مارگون با تأیید وجود مشکل در آبیاری باغ‌های گردو به همشهری می‌گوید: سال‌های گذشته جهادکشاورزی در حوزه دلیرچ سیستم پمپاژ ساخت. استخری هم در بالادست ساختیم و حدود 5اینچ آب به بالادست و استخر می‌رود.
علی‌صالح بهمن‌پور با بیان اینکه سال گذشته پمپاژ خراب شد، می‌افزاید: بخشی از هزینه‌ها توسط جهاد مارگون تامین شد. با وجود اینکه هیچ اعتباری نداشتیم، اما با رایزنی با تعمیرکار پمپاژ و سازمان جهاد این هزینه در نهایت پرداخت و دستگاه پمپاژ مجدد راه‌اندازی شد.
او با بیان اینکه آب به اندازه کافی پمپاژ می‌شود، ولی چون باغداران حاضر به قطره‌ای کردن آبیاری باغ‌ها نیستند و به‌دلیل آبیاری سنتی با کمبود آب روبه‌رو می‌شوند، ادامه می‌دهد: ما با مراجعه حضوری به منطقه به همه باغدارها اعلام کردیم با توجه به اینکه معادل 85درصد هزینه‌های قطره‌ای بلاعوض است، تشکیل پرونده بدهند، از این تسهیلات استفاده و سیستم آبیاری‌شان را مجهز کنند، ولی نمی‌دانم چرا هیچ اقدامی نمی‌کنند. راهکار اصلی و شاید تنها راه‌حل رفع این مشکل یک‌بار برای همیشه قطره‌ای کردن باغ‌هاست.
در روستاهای حوزه دلیرچ به‌طور متوسط حدود ۳۰۰خانوار با جمعیت بیش از ۱۲۰۰نفر ساکن هستند. همچنین بیش از ۱۰۰خانوار علاوه بر ۳۰۰خانوار ساکن در دهستان در شهرهای مختلف استان به‌ویژه یاسوج زندگی می‌کنند که در فصل کشاورزی و باغداری برای کار یک‌بار دیگر به روستا برمی‌گردند.
این دهستان به‌دلیل وجود کوه‌های بلند در 4طرف و سنگلاخی بودن زمین و سرمای شدید فصل زمستان و یخ زدن که به زبان لری به آن« رچ بستن» می‌گویند به نام دلیرچ مشهور شده است؛ ویژگی‌ای که امکان حفر چاه به‌منظور استفاده آب آشامیدنی و کشاورزی را برای آن غیرممکن یا غیرمقرون به‌صرفه کرده است.
