نقش هنر ایرانی بر «سنگاب»

سمیه بصیرت/ خبرنگار:

  استاد محمدمهدی باباخانی، هنرمند قلم‌زنی است که سبک جدیدی در این رشته خلق کرده. این هنرمند اراکی 22 سال است در این رشته هنری قلم‌کاری می‌کند و آثارش در موزه‌های هنرهای سنتی سعدآباد، موزه حسن‌پور اراک و موزه ژنو به عنوان نماد آثار هنری ایران به یادگار مانده. 

سبک بدیع این هنرمند 43 ساله و تربیت شاگردان بسیار موجب شده است سبک قلم‌زنی او به سبک باباخانی شهره شود. گفت‌و‌گوی ما را با این هنرمند بخوانید. 

سبک قلم‌زنی شما با سبک رایج فلزکاری در کشور ( سبک اصفهان و تبریز) چه تفاوت‌هایی دارد؟ این سبک از نظر ابزار کار، شبیه همان سبک قلم‌زنی اصفهان است، اما اجرای دقیق و درست خوشنویسی، نقوش سنتی و همینطور استفاده از شیوه‌های دوره صفویه و سلجوقی و مجموعه ترکیب آنها، منحصر به فرد و در کشور به سبک باباخانی مشهور شده است. 

چطور شد سنگاب شما در موزه ژنو سوئیس جای گرفت؟

در سال 81 تصمیم گرفته شد یک اثر از ایران به عنوان نماد آثار سنتی انتخاب شود و «سنگاب» به دلیل ویژگی‌های که داشت برای معرفی به سازمان مالکیت معنوی ملل متحد (WIPO) در ژنو انتخاب شد و اکنون به عنوان هنر ایرانی – اسلامی در موزه ژنو کشور سوئیس نگهداری می‌شود.

ویژگی سنگاب چه بود؟

فلزکاری بعد از سفالگری پیشینه‌ای 7 هزار ساله در ایران دارد. پیشینه طولانی این هنر، اولین ویژگی‌ای بود که این اثر داشت. از سوی دیگر، فرم قدیمی ظرف، ویژگی دیگری بود که این اثر را مورد توجه قرار داد؛ پیشینه تاریخی این ظرف به قبل از اسلام  می‌رسید. ویژگی بعدی این اثر وجود آیات قرآنی و آوردن یک غزل از حافظ روی ظرف بود که ادبیات جهانی را نشان می‌داد. استفاده از هنر خوشنویسی که از هنرهای اصیل ایرانی‌هاست و نقوش اسلیمی و خطایی که روی این اثر کار شد هم از دیگر ویژگی‌هایی بود که موجب شد این اثر در نهایت به عنوان اثر نمادین هنرهای سنتی و اسلامی انتخاب شود.

خلق این اثر چند ماه زمان برد؟

سنگاب یک‌متر و 5 سانتی‌متر ارتفاع، 68 سانتی‌متر دهانه و 35‌ کیلوگرم وزن دارد. دور آن آیه‌الکرسی و آیه 35 سوره نور و چهارقل به صورت برجسته کار شده و روی آن جمله «ما توفیق الا بالله» با خط ثلث تکرار شده است. به طور کلی خوشنویسی آیات و غزل حافظ با مطلع: «خیال موی ‌تو در هر طریق همدم ماست/ نسیم روی تو پیوند جان آگه ماست» 8 ماه زمان برد.

چرا فرم سنگاب موجب انتخاب آن به عنوان اثر نمادین هنرهای سنتی شد؟

سنگاب یا همان دوستکامی ظرف‌ پایه‌دار بزرگی است که قبل و بعد از اسلام کاربرد مذهبی داشت. این نوع ظرف در مساجد و اماکن مذهبی به صورت سنگی و در دوره صفویه به صورت فلزی استفاده می‌شده است و درون آن شربت می‌ریختند. اصطلاح دوستکامی هم اشاره به مضامین معنوی این ظرف دارد.