افسانه زندگی شیرین

 جمال رهنمایی- روانشناس

قصه‌هایی که برای کودکان می‌گوییم به‌دلیل اعتماد فراوانی که کودک به ما دارد جای مهمی در ذهنشان پیدا می‌کند و نقش مهمی در ساحت بخشیدن به ذهن و نگاه آنها به دنیا و نقشه‌هایی که برای آینده خود تصویر می‌کنند، خواهد داشت. ما در طول زندگی به ‌احتمال زیاد قصه‌هایی را که از آدم‌های امن و مورد اعتمادمان می‌شنویم، دنبال و آنها را زندگی می‌کنیم. افسانه‌ای که انیمیشن «روی‌ ماه» ساخت سال2020 کمپانی نتفلیکس روایت می‌کند، زندگی دخترک چینی را در یک خانواده پیشه ور معمولی شکل می‌دهد. زندگی آرام و عاشقانه این خانواده در جریان است و مادر که طبعی لطیف و شاعرانه دارد، افسانه اساطیری «چانگای» را چنان با جزئیات و ملموس برای دخترش تعریف کرده که او به طرفدار پر و پا قرص این ایزد بانوی ماه، دختر خدای آب و همسر تیرانداز آسمانی تبدیل شده و زندگی مطلوب را زندگی این زن جاودانه و شریک ابدی مرد می‌داند. مادر به بیماری سختی مبتلا می‌شود و فوت می‌کند و هیبت افسانه چانگای در زندگی «فی‌فی» فرو می‌ریزد. با آمدن نامادری به خانه، تلاش دخترک برای جست‌وجوی چانگای واقعی اوج می‌گیرد. در استعاره انیمیشن که برای بیان بلوغ فکری فی فی به‌کار رفته او سفینه‌ای می‌سازد، به ‌ماه می‌رود و با چانگای واقعی ملاقات می‌کند. چانگای افسرده و ناکام منتظر کمک است و فی فی در جریان جست‌وجو برای پیدا کردن راه نجات چانگای، راه رهایی خودش را پیدا می‌کند و به زمین بازمی‌گردد. آنچه او در این رؤیای نمادین دیده است از او آدمی برای زندگی زمینی می‌سازد و افسانه ایزد بانوی ‌ماه برای او معنای تازه و سازگارانه‌تری از زندگی می‌سازد. ذهن کودکان بسیار انتزاعی و جست‌وجوگر عمل می‌کند. آنها می‌توانند به هر پدیده‌ای معنایی منحصر به فرد بدهند و با آن ساختار ذهنی منحصر به فردی را برای خودشان بسازند. اگر این ساختار ذهنی متناسب با شرایط زندگی و واقعیت اطراف او باشد، این ساختار در اختیار زندگی او قرار می‌گیرد و در غیر این‌صورت کودک عصبی و ناتوان از ناهماهنگی، آشفته و پریشان و ناآرام رفتار می‌کند، به زمین و زمان بی‌اعتماد می‌شود و همواره از زندگی ناراضی و طلبکار خواهد بود. استعاره‌های افسانه‌های کهن، الگوهای متناقض زندگی را به‌گونه‌ای در کنار هم می‌آورند که پاسخ اغلب سؤالات اساسی، سخت و حتی بی‌پاسخ زندگی از قبیل هویت، عشق‌ورزی و جدایی، معنای زندگی و ماجرای انواع بی‌پایان رابطه را در کنار هم جای می‌دهند تا ذهن ما بتواند در جایی متناسب با موقعیت خویش در میانه طیف این پاسخ‌های به‌شدت متنوع، جایی برای آرام و قرار یافته و قصه را متناسب با نیاز خود معنا کند و باور کند تا حیات ذهنی او به سلامت ادامه یابد. صرف‌نظر از هر پاسخی که می‌یابیم، یافتن این محدوده پاسخ حیاتی است. مانند فی فی که می‌پذیرد تنها ماده شیرین‌کننده کلوچه‌های کارگاه شیرینی پزی، شیرین‌کننده مورد استفاده مادر نیست. او پس از ملاقات با چانگای یاد گرفته دلبستگی به یک شیرین‌کننده، زندگی را به کام او تلخ خواهد کرد.