جمعیت سالمندان ایران 10 میلیونی می‌شود

جمعیت سالمندان ایران تا 15سال آینده به 10.5میلیون نفر می‌رسد؛ رقمی که زنگ خطر را برای صندوق‌های بحران‌زده بازنشستگی به صدا درخواهد آورد و البته فشار سنگین آن بر بودجه جاری برای دولت‌های آینده توانفرسا خواهد بود. اما این همه داستان نیست زیرا با اضافه‌شدن بر تعداد جمعیت سالمند ایران، دغدغه نگهداری و تامین هزینه آنها به چالش بزرگ برای خانواده‌های ایرانی تبدیل خواهد شد.
سازمان ملل متحد پیش‌بینی کرده، جمعیت سالمندان جهان (بالای 65سال) در سال‌2050 به بیش از 1.5میلیارد نفر برسد. وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی ایران می‌گوید: برآوردها نشان می‌دهد جمعیت سالمند ایران از 4میلیون و 872هزار نفر در سال‌1395 با رشدی 115درصدی به 10.5میلیون نفر در 15سال آینده خواهد رسید. هشدار جدی در ارتباط با پیر‌شدن جمعیت ایران این است که رشد جمعیت سالمندان نسبت به رشد جمعیت کل کشور 3درصد بیشتر خواهد بود. به گزارش مرکز آمار و اطلاعات راهبردی وزارت رفاه، متوسط رشد سالانه جمعیت سالمندان در فاصله سال‌های 1395 تا 1415 حدود 3.9درصد برآورد شده درحالی‌که رشد جمعیت ایران در بازه زمانی یادشده 9دهم درصد ارزیابی شده است.
این گزارش می‌افزاید: جمعیت سالمند ایران با 3.6درصد رشد از 5.3میلیون نفر در سال‌98 به 5.5میلیون نفر در سال‌99 افزایش یافته و نسبت جمعیت سالمند به کل جمعیت ایران از 6.4درصد در سال‌98 به 6.5درصد در سال‌99 رسیده است. از کل جمعیت سالمند ایران در سال گذشته 73درصد معادل 4میلیون نفر ساکن شهرها بوده‌اند و 27درصد دیگر معادل 1.48میلیون نفر در روستاها زندگی می‌کنند.

حذف سالمندان از جمعیت فعال
شاخص دیگر، کم‌شدن سالمندان ایران از جمعیت فعال اقتصادی است، آمار رسمی نشان می‌دهد از تعداد سالمندان در بازار کار کاسته شده و به جمعیت نیازمند به پوشش‌های حمایتی دولت افزوده شده است. وزارت کار می‌گوید: جمعیت فعال سالمندان با 12درصد کاهش در سال گذشته نسبت به سال قبل به 539هزار نفر رسیده و فقط 2.1درصد از جمعیت فعال اقتصادی ایران به گروه افراد سالمند اختصاص دارد. به بیان روشن‌تر نرخ مشارکت سالمندان در سال گذشته 9.9درصد و نرخ بیکاری آنها یک درصد برآورد شده است. داده‌های جدید نشان می‌دهد 55درصد از جمعیت سالمندان ایران در سال گذشته بی‌سواد بوده‌اند. نرخ بیسوادی مردان سالمند 39.9درصد و زنان سالمند 68.7درصد در شهرها و نرخ بیکاری سالمندان مرد در روستاها 45.2درصد و زنان بی‌سواد روستایی 81.1درصد برآورد شده است.

جغرافیای سالمندی در خانواده‌ها
به گزارش همشهری، تعداد خانوارهای دارای سالمند با 10.4درصد در سال99 نسبت به سال قبل رشد کرده است. طبق آمار، 4.8میلیون نفر از سالمندان ایرانی در خانواده‌ها زندگی می‌کنند و تعداد خانوارهای دارای سرپرست سالمند با رشدی 11.4درصدی به حدود 4.5میلیون نفر رسیده است. این آمارها نشان می‌دهد 4.5میلیون سالمند وظیفه نان‌رسانی به خانواده‌های خود را بر‌عهده دارند که در آینده با پیر‌شدن آنها، خانواده‌هایشان بر اثر تورم بالا با مشکل معیشتی و سلامتی مواجه می‌شوند. در سال‌ گذشته نسبت خانوارهای دارای سالمند و سرپرست سالمند به کل خانوارهای ایرانی به‌ترتیب 24.1درصد و 22.2درصد رسیده که بیشترین درصد از خانوارهای دارای سالمند و سرپرست سالمند مربوط به دهک‌های اول فقیرترین و دهک دهم ثروتمندترین می‌شود.

هزینه سنگین سلامت سالمندان
یکی از نگرانی‌های جدی خانواده‌ها نحوه تامین هزینه‌های بهداشت و درمان سالمندان است. وزارت کار می‌گوید: متوسط هزینه سالانه بهداشت و درمان یک خانوار دارای سالمند ساکن شهرهای ایران در سال‌99 با کاهش 10.6درصدی نسبت به سال قبل به 5.3میلیون تومان رسیده درحالی‌که متوسط هزینه سالانه بهداشت و درمان یک خانوار بدون سالمند با رشدی 17.9درصدی مواجه شده و به 5.2میلیون تومان رسیده است. افزون بر این، میانگین هزینه سالانه یک خانوار دارای سرپرست سالمند با کاهشی 12درصدی در سال گذشته نسبت به سال قبل از آن مواجه شده و از 6.1میلیون تومان در سال‌98 به 5.4میلیون تومان در سال‌99 رسیده است.
وضعیت هزینه نگهداری و بهداشت و درمان سالمندان در نقاط روستایی برخلاف نقاط شهری به واسطه کمبود امکانات بهداشتی و همچنین سفر آنها به شهرها رشد کرده است. وزارت کار تأیید کرده میانگین هزینه سالانه بهداشت و درمان یک خانوار روستایی دارای سالمند در سال گذشته 19.3درصد رشد کرده و به 3.7میلیون تومان رسیده و هزینه یک سال بهداشت و درمان یک خانوار روستایی ایران دارای سرپرست خانوار هم با جهشی 22.3درصدی در سال گذشته به 3.7میلیون تومان رسیده است. همچنین میانگین هزینه سالانه بهداشت و درمان یک خانوار روستایی بدون سالمند هم 11درصد رشد کرده و به 3.2میلیون تومان در سال گذشته رسیده است. مقایسه هزینه بهداشت و درمان سالمندان در نقاط شهری و روستایی ایران نشان می‌دهد هزینه خانوارهای دارای سالمند در نقاط شهری، در سال گذشته کاهش یافته اما در مقابل در نقاط روستایی رشد داشته است. آمارهای رسمی بیانگر این واقعیت است که میانگین هزینه بهداشت و درمان یک خانوار دارای سالمند 1.2برابر میانگین هزینه بهداشت و درمان خانوار بدون سالمند است.

شکاف درآمد سالمندان ایران
گزارش وزارت کار می‌گوید: درآمد یک خانوار ایرانی دارای سالمند ساکن نقاط شهری در سال‌99 نسبت به سال قبل آن 36درصد رشد کرده و به بیش از 7.2میلیون تومان رسیده و در همین مدت متوسط درآمد سالانه یک خانوار بدون سرپرست 38.6درصد افزایش یافته و میانگین درآمد یک خانوار دارای سرپرست سالمند تنها 9دهم برابر متوسط درآمد سالانه یک خانوار بدون سرپرست سالمند بوده است. بیشترین سهم از درآمد یک خانوار دارای سرپرست سالمند یا بدون سرپرست سالمند در نقاط شهری ایران طی سال گذشته مربوط به سایر درآمدها ازجمله درآمد از محل اجاره‌بها و درآمد ناشی از مزد و حقوق بوده است.
این در شرایطی‌ است که متوسط درآمد یک خانوار روستایی ایرانی دارای سرپرست سالمند طی سال گذشته رشدی 40.6درصدی داشته و به 3.7میلیون تومان رسیده و میانگین درآمد یک سال خانوارهای بدون سرپرست سالمند هم با رشدی 41.4درصدی به 4میلیون و 470هزار تومان رسیده است. به‌طور میانگین، ‌درآمد یک خانوار دارای سرپرست خانوار روستایی 7دهم برابر میانگین درآمد سالانه یک خانوار روستایی بدون سرپرست بوده اما میانگین درآمد یک سال خانوار دارای سرپرست سالمند از یک خانوار بدون سرپرست سالمند کمتر بوده است. به‌گزارش وزارت کار، سال گذشته برای خانوار دارای سرپرست سالمند بیشترین سهم از درآمد مربوط به سایر درآمدها ازجمله درآمدهای ناشی از مشاغل کشاورزی بوده درحالی‌که بیشترین سهم از درآمد یک خانوار روستایی بدون سرپرست سالمند ناشی از درآمدهای مزدبگیری و حقوق‌بگیری بوده است.