مشکل تحصیل‌کردگان بی مهارت

خاطره حسین‌زاده-خبرنگار

هرچند هنوز تعریف یکسان و مشخصی برای بیکاری ارائه نشده‌است، اما به‌طورکلی و براساس برخی تعاریف اقتصادی، بیکار به‌ فردی گفته می‌شود که در سن کار (15 تا 65سال) و جویای کار باشد، اما شغل یا منبع درآمدی پیدا نکند؛ شاخصی که دراستان چهارمحال‌وبختیاری وضعیت مناسبی ندارد و وجود حدود 43هزار بیکار، نشان‌دهنده نیاز به انجام اقدام‌های گسترده، به‌ویژه درحوزه مهارت‌آموزی، با هدف ایجاد هرچه بیشتر اشتغال است.
براساس تعریف ارائه شده ازسوی مرکز آمار ایران، بیکار به همه افراد بالای 16سال اطلاق می‌شود که فاقد کار، آماده به‌کار و جویای کار باشند. همچنین افرادی که به‌دلیل آغاز به‌کار در آینده یا انتظار بازگشت به شغل قبلی، جویای کار نبوده، اما فاقد کار و آماده برای کار هستند نیز بیکار محسوب می‌شوند.
براساس این تعریف، چهارمحال‌وبختیاری طی سال‌های گذشته یکی از استان‌هایی به‌حساب آمده که دارای جمعیت بیکار زیادی هستند. براساس آخرین آمارهای اعلام شده ازسوی اداره‌کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی چهارمحال‌وبختیاری، هم‌اکنون این استان حدود 43هزار بیکار شناسایی شده دارد که حدود 80درصد آنان را فارغ‌التحصیلان دانشگاهی تشکیل می‌دهند.
کارشناسان براین عقیده‌اند که چهارمحال‌وبختیاری ظرفیت‌های قابل‌توجهی برای رونق اشتغال دارد، اما بی‌توجهی به این ظرفیت‌ها از یک‌سو و به حاشیه رفتن بحث مهارت، به‌ویژه در قشر فارغ‌التحصیل دانشگاهی، ازسوی دیگر سبب شده این استان با جمعیت بالایی از بیکاران مواجه شود.

عملکرد ناموفق در ارتقای مهارت جوانان 
نماینده شهرستان‌های شهرکرد، بن و سامان در مجلس شورای‌اسلامی با انتقاد از عملکرد ناموفق دستگاه‌های متولی در حوزه مهارت‌آموزی، می‌گوید: با وجود تلاش‌ها و اقدام‌های قابل‌توجهی که در سال‌های پس از پیروزی انقلاب اسلامی در کشور و استان انجام شده‌است، اما در حوزه مهارت‌آموزی و ارتقای مهارت جوانان عملکرد موفقی نداشته‌ایم.
«احمد راستینه» مهارت‌آموزی را یکی از مهم‌ترین الزام‌های کاهش نرخ بیکاری در استان می‌داند و اظهار می‌کند: اگر امروز چهارمحال‌وبختیاری به عنوان یکی از استان‌های با نرخ بیکاری بالا معرفی می‌شود، به سبب نداشتن برنامه‌ریزی و سیاستگذاری‌های مناسب در حوزه کارآفرینی و مهارت‌آموزی است.
وی با بیان اینکه 43درصد از فارغ‌التحصیلان دانشگاهی این استان بیکار هستند، می‌افزاید: نبود مهارت‌آموزی در نظام آموزش‌عالی سبب شده فارغ‌التحصیلان دانشگاهی هم مهارت و هم اعتماد به نفس لازم را برای ورود به عرصه کار نداشته باشند.

ایجاد مشاغلی متناسب با ظرفیت‌ها
نماینده شهرستان‌های شهرکرد، بن و سامان در مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه نوع مشاغل متناسب با ظرفیت‌های استان به‌درستی شناسایی نشده‌است، ادامه می‌دهد: برای رفع این کمبود، باید اداره‌کل فنی و حرفه‌ای استان در گام نخست به شناسایی مشاغل خانگی متناسب با ظرفیت های هریک از روستاهای استان اقدام و در گام بعدی مهارت‌آموزی کند.
راستینه عنوان می‌کند: مشاغل پایدار باید متناسب با ظرفیت‌ها و استعدادهای هر منطقه تعریف شود و پس از آن با اعزام استادکار به مناطق روستایی، مهارت روستاییان را ارتقا دهیم تا از هریک از روستاهای استان بتوان یک برند معرفی کرد. به‌عنوان‌مثال روستای «خوی» در شهرستان شهرکرد می‌تواند به برند مهارت‌های چوبی، شهر «هفشجان» به برند مهارت جوش و شهر «گهروی» در شهرستان کیار به قطب نوغانداری تبدیل شود.

ضرورت بهره‌گیری از بخش‌خصوصی
یک کارشناس اقتصادی در گفت‌وگو با همشهری عوامل گوناگونی را در بالا بودن آمار بیکاران در استان چهارمحال‌وبختیاری دخیل می‌داند، اما مهم‌ترین آن را نبود حلقه اتصال میان نیروی کار و بازار و به‌دنبال آن بی‌توجهی به مهارت‌آموزی ارزیابی می‌کند و معتقد است برای برون‌رفت از چنین وضعیتی به برنامه‌ریزی‌های راهبردی نیاز است.
«محمدرضا شاهین» اظهار می‌کند: این استان در رشته‌های مختلف، جوانان نخبه زیادی دارد، اما تاکنون نتوانسته‌ایم آنچنان که باید این جوانان را به بازار کار وصل و از استعدادهای فراوان آنان استفاده کنیم. همین موضوع سبب شده‌است چهارمحال‌وبختیاری بالاترین نرخ بیکاری را داشته باشد. وی نخستین گام برای رفع این چالش را تغییر رویه موجود در استان می‌داند و می‌گوید: در ابتدا باید نگاه مسئولان و مدیران دستگاه‌های اجرایی به مقوله توسعه تغییر کند و به‌صورت عملیاتی‌تری به فعالیت دراین حوزه بپردازند. 
شاهین با بیان اینکه اشتغال در دنیای کنونی نیازمند طراحی سازوکارهای جدید است و با رویه‌های گذشته نمی‌توان امیدی به رونق اشتغال و تولید در این استان داشت، تصریح می‌کند: یکی از این سازوکارهای جدید، راه‌اندازی موسسه‌های کاریابی جدید است که ایجاد آن در این استان با موانع بسیاری ازسوی دستگاه‌های اجرایی همراه بوده‌است.
این کارشناس اقتصادی اضافه می‌کند: تاکنون تلاش‌های زیادی برای ورود به این استان و اجرای روش‌های جدید کاریابی متناسب با نیاز و ظرفیت‌های این استان به کار گرفته‌ شده‌است، اما متأسفانه شاهد پذیرش کافی و مطلوبی در استان نبوده‌ایم.

اولویت تربیت نیروهای انسانی ماهر 
این‌درحالی‌است که مسئولان اداره‌کل فنی‌وحرفه‌ای چهارمحال‌وبختیاری براین عقیده‌اند که ارائه آموزش‌های موردنیاز بازارکار و به‌طورکلی مهارت‌آموزی در دستورکار قرار دارد و این سازمان می‌تواند نقش موثری دراین حوزه ایفا و بار بیکاری در استان را سبک‌ کند. مدیرکل فنی‌وحرفه‌ای چهارمحال‌وبختیاری، ارائه آموزش‌های مهارتی را مهم‌ترین برنامه این سازمان می‌داند و می‌گوید: ارائه این نوع از آموزش‌ها را متناسب با سند آمایش سرزمین، سند چشم‌انداز توسعه استان و طرح «تکاپو» که اولویت‌های شغلی استان در آن تبیین شده‌است، در دستورکار خود قرار داده‌ایم.
«فرانک کبیری» می‌افزاید: تلاش ما براین است تا در همین رابطه به فرایند «از تولید تا فروش» محصولات در استان وارد شویم و نیروی انسانی ماهر متناسب با هریک از این فرایندها را پرورش دهیم و به واحدهای تولیدی و صنعتی مربوط معرفی کنیم. چنین فرایندی مزیت‌های اقتصادی فراوانی برای چهارمحال‌وبختیاری به‌همراه خواهد داشت. 
وی تصریح می‌کند: درحال‌حاضر تمرکز خود را بر حوزه‌های بادام سامان، صنعت جوش، نخ‌ریسی، قفل‌سازی چالشتر، نمد شهرکرد و پرورش مار و زهرگیری از آن برای رفع نیازهای موجود در بخش تحقیقات پزشکی معطوف  کرده‌ایم، چراکه استان دارای ظرفیت‌های قابل توجهی دراین حوزه‌هاست.
مدیرکل فنی‌وحرفه‌ای چهارمحال‌وبختیاری اضافه می‌کند: حدود 80درصد از مهارت‌آموزان اداره‌کل فنی‌وحرفه‌ای، فارغ‌التحصیلان دانشگاهی هستند و این موضوع نشان می‌دهد باید تمرکز خود را بر ارائه آموزش‌های موردنیاز این قشر معطوف کنیم.