رونق پرورش ماهی در آذربایجان‌غربی

سید مرتضی احمدپور-خبرنگار

 شاید تا همین 10سال قبل صحبت از سرمایه‌گذاری در زمینه پرورش ماهی در استان آذربایجان‌غربی چندان معقول و البته ممکن به‌نظر نمی‌رسید، چراکه عملا مهارت و سابقه چندان زیادی دراین زمینه در استان وجود نداشت و پرورش ماهی بیشتر به‌صورت سنتی یا در استخرهای معدودی انجام می‌شد؛ موضوعی که در سال‌های اخیر دستخوش تغییرهای بسیاری شده و اکنون آذربایجان‌غربی را می‌توان یکی از قطب‌های پرورش ماهی درمیان استان‌های غیرساحلی کشور به‌حساب آورد. این‌درحالی‌است که در گذشته مصرف گوشت ماهی در استان جایگاه ویژه‌ای نداشت و بیشتر مردم به مصرف گوشت قرمز تمایل داشتند، اما در سال‌های اخیر روند رو به‌رشدی در زمینه پرورش ماهی در آذربایجان‌غربی شکل گرفته است که کارشناسان معتقدند تشدید خشکسالی در سال‌های اخیر و خشک‌شدن تعداد قابل‌توجهی از تالاب‌های استان و کم‌شدن آب رودخانه‌ها و به‌تبع آن سدها و کم‌رونق شدن ماهی‌گیری، مانع توسعه فعالیت‌ها دراین حوزه نشده‌است. بررسی‌های انجام شده نشان می‌دهد در 5سال‌گذشته جهش‌های خوبی دراین عرصه دراستان صورت گرفته و آمارها از روند رو به‌رشد در تولید ماهی و انواع آبزیان حکایت دارد. براین اساس در‌حال‌حاضر بیش‌از 410مزرعه پرورش ماهی دراین استان فعالیت می‌کنند و دراین بخش برای حدود 4هزارنفر به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم شغل ایجاد شده‌است. 

حضور پررنگ بخش‌خصوصی 
مدیرعامل یکی از شرکت‌های تعاونی صید و صیادی در آذربایجان‌غربی با بیان اینکه حدود 20سال است که در زمینه پرورش ماهی در سد حسنلو فعالیت می‌کنیم، می‌گوید: این تعاونی صید و صیادی از 30خانوار تشکیل شده‌است و درسال‌جاری نیز با آغاز فصل سرما و پایان تخم‌ریزی آبزیان، فصل پرورش آبزیان آغاز می‌شود. البته در ماه‌های گرم سال نیز دراین زمینه فعالیت داریم.
 «عیسی رستم‌زاده» ادامه می‌دهد: درطول سال حدود 8ماه و نیم به‌صورت پایدار از این محل درآمدزایی داریم و با وجود کم شدن آب سدها، فعالیت‌های خود را ادامه می‌دهیم. وی با بیان اینکه آذربایحان‌غربی به‌دلیل برخورداری مناسب از منابع آبی، مستعد آبزی‌پروری است و یکی از قطب‌های مهم کشور دراین عرصه محسوب می‌شود، می‌افزاید: مدت‌هاست که بخش‌خصوصی دراین زمینه در استان ورود جدی داشته و درسال‌های اخیر تعداد خانوارهایی که از پرورش ماهی و همچنین صید ماهی زندگی خود را می‌گذرانند، بیشتر شده‌است. این فعال حوزه پرورش ماهی اضافه می‌کند: سالانه حدود 80تن ماهی از سد حسنلو صید می‌شود و این صید تا اواخر اسفندماه ادامه دارد.

یک تیر و چند نشان
یک کارشناس شیلات در آذربایجان‌غربی با بیان اینکه پرورش ماهی در استخرها منافع زیادی برای زمین‌های زراعی نیز دارد، می‌گوید: فعال‌سازی استخرهای پرورش ماهی در استخرهای دومنظوره، علاوه بر تولید ماهی، فعالیت‌های کشاورزی را نیز پرثمرتر می‌کند، چراکه آب خروجی این استخرها مواد عالی و کود دارد. «حجت علیوند» می‌افزاید: با فعال شدن این استخرها، کشاورزان کم‌تر به خرید کودهای شیمیایی رو می‌آورند و سود بیشتری می‌برند. ازسوی دیگر محصول ارگانیکی تولید می‌شود که هم ارزان‌تر تمام می‌شود و هم از کیفیت بالاتری برخوردار است و مشتریان بیشتری دارد. این کارشناس شیلات عنوان می کند: اجرای این طرح با هدف تحقق رونق تولید و تولید ماهیان با هزینه کمتر و استفاده بهینه از استخرهای ذخیره آب کشاورزی و ترویج فعالیت پرورش ماهی در مناطق روستایی صورت می گیرد. وی اظهار می‌کند: ازسوی دیگر با فعال‌تر شدن استخرهای پرورش ماهی در استان، فرهنگ مصرف ماهی درمیان همه مردم و به‌ویژه کشاورزان و روستاییان بیش‌از پیش ترویج می‌شود، چراکه منبع غذایی ارزانی در اختیار مردم قرار می‌گیرد که ارزش غذایی بالایی هم دارد. علیوند تصریح می‌کند: پرورش ماهی در استخرهای استان به‌صورت بومی و غیربومی است که گونه‌های غیربومی شامل «کپورمعمولی»، «فیتوفاگ» و «بیگ‌هد» است و گونه‌های بومی نیز معمولا خانواده ماهی‌های «سوف»، «ماش» و «سیاه ماهی» را شامل می‌شود. این کارشناس شیلات در آذربایجان‌غربی اضافه می‌کند: دراین بخش طرح‌هایی مانند «ماهی‌دار کردن استخرهای ذخیره آب کشاورزی» باید با نظارت کارشناسان شیلات و کشاورزی اجرا شود تا حداکثر سود را برای فعالان این حوزه به‌همراه داشته باشد و آنان را برای ادامه فعالیت دراین عرصه ترغیب کند.

افزایش تولید انواع ماهی 
مدیرکل شیلات استان آذربایجان‌غربی نیز دراین باره می‌گوید: درحال‌حاضر دراین استان 10دریاچه پشت سد و تعدادی آب‌بند و آبگیر، با محوریت بخش‌خصوصی مورد بهره‌برداری شیلاتی قرار می‌گیرند و دراین راستا حدود هزار خانوار دراین منابع آبی به پرورش و صید ماهی مشغول هستند. «محمدباقر قریشی» می‌افزاید: در چند سال گذشته جهش‌های خوبی دراین عرصه صورت گرفته و به‌عنوان استانی غیرساحلی، موفقیت‌های زیادی در پرورش و تولید انواع ماهی داشته‌ایم. براین اساس در سال‌جاری نیز با وجود خشکسالی و همه مشکلات موجود، پیش‌بینی می‌شود بیش‌از 7هزارتن آبزی از منابع آبی استان برداشت شود. وی با بیان اینکه سرمایه‌گذاری‌های لازم برای پرورش هرچه بیشتر ماهی کپور دراستان انجام می‌شود، ادامه می‌دهد: در راستای اجرای طرح پرورش «کپور ماهیان» در استخرهای ذخیره آب کشاورزی، بیش‌از ۱۰۰هزار قطعه انواع بچه ماهی کپور در استخرهای ذخیره آب کشاورزی، آبگیرها و آب‌بندهای استان رهاسازی می‌شود. قریشی تأکید می‌کند: زمینه مناسب برای پرورش ماهی‌های سردآبی و گرم‌آبی دراستان وجود دارد و در همه فصل‌های سال می‌توان شاهد پرورش ماهی بود. با توجه به این موضوع در زمینه پرورش ماهی‌های سردآبی گونه‌های «قزل‌آلای رنگین‌کمان» و در زمینه ماهی‌های گرم‌‌آبی گونه‌های «کپور»، «آمور»، «فیتوفاگ» و «بیگ‌هد» در مزارع و منابع آبی آذربایجان‌غربی پرورش داده می‌شود.  مدیرکل شیلات استان آذربایجان‌غربی همچنین با بیان اینکه مصرف گوشت ماهی در استان روبه‌رشد است، اضافه می‌کند: البته مازاد تولید آبزیان دراستان، علاوه‌بر مصرف داخلی، به کشورهای عراق، جمهوری‌آذربایجان، ارمنستان، روسیه و کشورهای اروپایی صادر می‌شود.