دست خالی گیلانغرب از سود معادن قیرطبیعی
راه‌اندازی شهرک تخصصی قیر در شهرستان گیلانغرب ضرورتی است که پس‌از 2سال پیگیری، هنوز به سرانجام نرسیده
فرحناز چراغی-خبرنگار
۲سال از تصویب طرح راه‌اندازی شهرک تخصصی قیر طبیعی در استان کرمانشاه می‌گذرد؛ شهرکی تخصصی که قرار بود ساماندهی و تحولی اساسی در حوزه استخراج، فراوری، فروش و صادرات قیر طبیعی دراین استان ایجاد کندو سرآغاز تحول مهمی دراین عرصه باشد. راه‌اندازی شهرک تخصصی قیر طبیعی، پیشنهادی بود که با موافقت معاون وقت امور اقتصادی استاندار و سازمان صنعت، معدن و تجارت استان همراه شد، اما با وجود گذشت ۲سال از تصویب طرح موردنظر، هنوز اقدام موثری دراین زمینه انجام نشده‌است؛ شهرکی که قرار بود یک‌ساله راه‌اندازی شود.
معضل خام‌فروشی
۷۵ درصد از معادن قیر طبیعی یا «بیتومین» کشور در استان کرمانشاه و در شهرستان گیلانغرب قرار دارد و استان‌های ایلام و لرستان بعد از کرمانشاه، در رتبه‌های بعدی بهره‌مندی از ظرفیت معادن قیر طبیعی در کشور قرار دارند. این موضوع درحالی‌است که سال‌هاست قیر طبیعی بدون هیچ سر و سامان و سودآوری مناسبی، از معادن استان کرمانشاه استخراج و به دست دلالان و واسطه‌ها سپرده می‌شود؛ ظرفیت بالقوه‌ای که مورد غفلت واقع شده و نتوانسته‌است اشتغال‌زایی مناسبی حتی در شهرستان گیلانغرب ایجاد کند. سالانه بیش‌از ۶۰هزارتن مواد معدنی قیر طبیعی از معادن گیلانغرب در استان کرمانشاه استخراج می‌شود و دلالان و واسطه‌ها با کم‌ترین قیمت و به‌صورت خام، آن را می‌فروشند و سود قابل‌توجهی نصیب استان نمی‌شود. این‌درحالی‌است که کشورهای هند، چین، روسیه، کشورهای حاشیه خلیج‌فارس و... از خریداران این محصول از ایران به‌شمار می‌روند و بازارهای صادراتی مناسبی برای این محصول استان محسوب می‌شوند.
پیگیری‌های بی‌نتیجه
رئیس انجمن صنفی معادن قیر طبیعی گیلانغرب با اشاره به پیگیری‌های ۲ساله برای راه‌اندازی شهرک تخصصی قیر طبیعی دراین شهرستان، می‌گوید: ساخت شهرک صنعتی قیر طبیعی با مرکزیت گیلانغرب، جزو ضروری‌ترین اقدام‌هایی بوده‌است که باید از حدود 2دهه قبل انجام می‌شد، اما هنوز به سرانجام مشخصی نرسیده‌است و در واقع می‌توان گفت دست گیلانغرب و به‌تبع آن، استان کرمانشاه از سود این محصول خالی مانده‌است. «جهانبخش مرجانی» می‌افزاید: پیشنهاد راه‌اندازی شهرک تخصصی قیر 2سال پیش با موافقت معاون اقتصادی وقت استاندار و سازمان صنعت، معدن و تجارت استان همراه شد و انجمن صنفی معادن قیر طبیعی گیلانغرب موضوع را پیگیری کرد، اما برخی بی‌مهری‌ها مانع از به سرانجام رسیدن طرح راه‌اندازی شهرک قیر دراین شهرستان شد؛ موضوعی که می‌تواند تبعات منفی قابل‌توجهی به‌همراه داشته باشد. وی ادامه می‌دهد: آشفتگی‌های موجود و بی‌سر و سامانی وضعیت معادن قیر در گیلانغرب و آلودگی‌های زیست محیطی ناشی از آن، به جایی رسیده‌است که دادستان این شهرستان به موضوع ورود کرده و خواستار ساماندهی و انتقال مراکز فراوری معادن قیر شهرستان به نقطه دیگر شده‌است.
جای خالی نظارت
وی اظهار می‌کند: درحال‌حاضر واحدهای فراوری به‌صورت پراکنده در نقاط مختلف شهرستان گیلانغرب و حتی در دوسه کیلومتری شهر و محل اسکان مردم ساخته شده‌است و به‌نظر می‌رسد با وضعیت کنونی ازنظر زیست محیطی، توجه کافی به سلامت مردم صورت نمی‌گیرد. مرجانی می‌افزاید: وضعیت کنونی درحالی‌است که مجوزهای متعددی دراین حوزه صادر می‌شود و ازسوی اداره‌های مربوط نیز بر روند کار معدن‌کاران قیر نظارت مناسبی انجام نمی‌شود. وی ادامه می‌دهد: براساس بررسی‌های انجام شده، به‌فاصله هر ۵کیلومتر در شهرستان گیلانغرب یک مجوز فراوری داده شده‌است، درحالی‌که ساماندهی مناسب انجام نشده است. درچنین شرایطی سود آشفته بازار موجود در معادن قیر گیلانغرب، به جیب واسطه‌ها و دلال‌های این بخش می‌رود.
سود اصلی به جیب دلالان می‌رود
رئیس انجمن صنفی معادن قیر طبیعی گیلانغرب می‌گوید: درحال‌حاضر دلالان و واسطه‌ها بازیگردان‌های اصلی این بازار هستند و ضربه‌ای که طی این سال‌ها به محصول قیر ایران وارد کرده‌اند، تا سال‌های سال قابل جبران نیست. مرجانی می‌افزاید: واسطه‌ها قیر طبیعی و خالص را از معدن‌کاران می‌خرند و با تغییرات و تقلب برای سودهی بیشتر، محصول ناخالص را به کشورهای مقصد صادر می‌کنند. این محصول ناخالص که به‌نام قیر ایران در بازارهای جهانی عرضه می‌شود، به بازار قیر ایران خسارت بزرگ و جبران‌ناپذیری وارد کرده و زمینه‌ساز سلب اعتماد مشتریان جهانی این محصول شده‌است. وی راه‌اندازی شهرک تخصصی قیر در گیلانغرب را یک نیاز ضروری برای ساماندهی فعالیت‌های معادن قیر و بازار آن می‌داند و ادامه می‌دهد: با راه‌اندازی این شهرک، همه فعالیت‌های مرتبط با قیرطبیعی دراین منطقه متمرکز خواهد شد و می‌توان نظارت مناسبی دراین زمینه اعمال کرد.
مزیت‌های راه‌اندازی شهرک تخصصی
رئیس انجمن صنفی معادن قیرطبیعی گیلانغرب می‌گوید: بارانداز صادراتی، آزمایشگاه معتبر، مراکز فراوری، مراکز «خردایش»، مرکز نگهداری مواد معدنی استخراجی و اقامتگاه مهمانان خارجی، از بخش‌هایی است که با ساخت شهرک تخصصی راه‌اندازی می‌شود. مرجانی با تأکید بر اینکه با راه‌اندازی این شهرک همه فعالان عرصه قیرطبیعی در زمینه استخراج، فراوری اولیه و واسطه‌های صادراتی در یک مکان تجمیع می‌شوند، می‌افزاید: همچنین امکان نظارت بر صفر تا صد فعالیت‌های این بخش وجود دارد که نتایج مثبت بسیاری به‌همراه خواهد داشت. وی جلوگیری از صادرات قیرطبیعی بی‌کیفیت ازسوی افراد سودجو را از مهم‌ترین پیامدهای اجرای این طرح می‌داند و تأکید می‌کند: دلالان خسارت بزرگی به این صنعت و صادرات محصولات آن وارد کرده‌اند. با راه‌اندازی این شهرک، جلوی بسیاری از سودجویی‌ها گرفته می‌شود. مرجانی ادامه می‌دهد: درحال‌حاضر شهرک جانمایی شده و قرار بود در کم‌تر از یک‌سال راه‌اندازی شود، اما با بی‌توجهی برخی مسئولان و با وجود صرف وقت و هزینه بسیار، کار متوقف مانده‌است. وی ذخیره قیرطبیعی کرمانشاه را حدود یک میلیارد تن برآورد و اضافه می‌کند: درحال‌حاضر سالانه حدود ۱۰۰هزارتن قیر از معادن استان برداشت می‌شود. همچنین تعداد ۲۰معدن فعال قیر و ۳۰کارگاه «خردایش» مکانیزه و غیرمکانیزه در استان وجود دارد.
