عشایر خراسان‌جنوبی در محاصره خشکسالی بزرگ

محمد بلبلی -خبرنگار

خراسان جنوبی ۱۱شهرستان با جمعیتی کمتر از ۸۰۰هزار نفر دارد و چهارمین استان عشایری کشور محسوب می‌شود. ۸۰درصد عشایر این استان در شهرستان‌های مرزی درمیان، زیرکوه، سربیشه و نهبندان سکونت دارند.
عشایر خراسان جنوبی علاوه بر تامین بخش عمده‌ای از نیاز گوشت قرمز و لبنیات کشور، مرزبانان دلیر ایران نیز به حساب می‌آیند، اما آنها در چند سال اخیر به دلیل خشکسالی‌های پی‌درپی با معضلات گوناگونی از جمله تامین علوفه دامی و تبع آن مشکلات معیشتی مواجه شده‌اند. این شرایط زنگ خطر مهاجرت عشایر را به صدا در‌آورده است،.

سال سخت عشایر
مدیرکل امور عشایر خراسان جنوبی با بیان اینکه عشایر این استان تا این لحظه سال بسیار سختی را پشت سر گذاشته‌اند‏ به همشهری می‌گوید: امسال با خشکسالی بی‌سابقه‌ای در استان مواجه‌ بودیم به طوری که ۲۴۰چاه مالداری در مناطق عشایری خشک شد و بیش از 80درصد مراتع بر اثر خشکسالی از بین رفت.مهدی عصمتی‌پور با بیان اینکه خراسان جنوبی با بحرانی‌ترین شرایط خشکسالی در ۵۰سال اخیر مواجه شده است، می‌افزاید: از ۴۴دشتی که در استان مورد مطالعه قرار گرفتند 13دشت آزاد، 9دشت محدوده بحرانی و 22دشت ممنوعه است که شرایط سختی را برای عشایر استان که اکثرا دامدار هستند، رقم زده.
وی با بیان اینکه عشایر نهاده‌های دامی را به 2شکل علوفه خشک و خشبی با قیمت آزاد، اما ارزان‌تر و سهمیه‌ای که یارانه‌ای‌ست تهیه می‌کنند، ادامه می‌دهد: برای هر دام سبک در هر ماه 3کیلوگرم نهاده دامی به صورت یارانه‌ای توزیع می‌شود به طوری که در بهار امسال ۱۰هزار و ۳۷۷تن نهاده دامی به عشایر تحویل داده شد.

مشکلات خرید تضمینی دام 
مدیرکل امور عشایر خراسان جنوبی می‌گوید: در  2سال گذشته که وضعیت آبی به دلیل بارندگی‌ها مناسب‌تر بود، دام‌های عشایری زاد و ولد بیشتری داشتند به طوری که از نظر تعداد به 2برابر افزایش یافت. همین مساله و در ادامه بروز خشکسالی در سال جدید و همچنین گران شدن علوفه و نهاده‌های دامی، عشایر را در نگهداری دام با مشکلات بسیاری روبه‌رو کرده است.
عصمتی‌پور درباره انتظار عشایر برای خرید تضمینی دام مازاد اظهار می‌کند: شرکت پشتیبانی امور دام باید حمایت‌های بیشتری نسبت به عشایر داشته باشد، زیرا کمبود علوفه و کم‌آبی خسارت سنگینی به عشایر وارد کرده است و باید به همان نسبت در تخصیص اعتبار مدیریت بحران و سایر اعتبارات به صورت ویژه دیده شوند.

تامین علوفه دامداران
مدیرکل امور عشایر خراسان جنوبی درباره توزیع علوفه غیریارانه‌ای نیز توضیح می‌دهد: با همکاری و حمایت بنیاد برکت‏، بسیج، اتحادیه استان و ۱۰تعاونی عشایری علوفه خشبی یا خشک از دیگر استان‌ها خریداری و به استان منتقل می‌شود‏. این نهاده‌ دامی با قمیت مناسب در اختیار عشایر قرار می‌گیرد تا برای فصل زمستان ذخیره‌سازی شود.
وی با اشاره به خسارت ۸۸۰میلیارد تومانی خشکسالی در 9ماه گذشته به عشایر استان می‌افزاید: در یک سال گذشته عشایر استان در زمینه تولید محصولات لبنی ۸۰درصد کاهش داشته‌اند و همچنین به دلیل خشکسالی و فقر مراتع هیچ برداشتی در زمینه جمع‌آوری گیاهان دارویی نداشته‌اند در حالی‌ که سال‌های پیش از آن عشایر درآمد خوبی از طریق برداشت گیاهان دارویی در مراتع استان داشتند.
این مسئول با بیان اینکه سال گذشته تسهیلات ارزان‌قیمتی بیش از ۲۶میلیارد و ۵۰۰میلیون تومان و در سال جدید نیز 65میلیارد تومان برای تهیه و تامین نهاده‌های دامی به عشایر استان پرداخت شده است، ادامه می‌دهد: از 65میلیارد تومان تسهیلات امسال تا کنون 43میلیارد تومان به حساب عشایر واریز و بقیه، پروسه تشکیل پرونده و اتعقاد قراداد را طی می‌کنند. تسهیلات پرداختی در بهار امسال نسبت به سال گذشته افزایش 5/2برابری داشته است.
عصمتی‌پور با بیان اینکه خرید دام مازاد عشایر توسط شرکت پشتیبانی امور دام انجام می‌شود، اعلام می‌کند: به دلیل کمبود در زیرساخت‌های استان اجرای این طرح با مشکلات بسیاری مواجه شده و به کندی پیش می‌رود، اما با توجه مسئولان ذی‌ربط و پیگیری‌های انجام شد و امضای قرارداد با کشتارگاه یزد شاهد بهتر شدن شرایط اجرای این وضع خواهیم بود.

افزایش آب‌رسانی 
مدیرکل امور عشایر خراسان جنوبی با بیان اینکه در ماه‌های گرم امسال و ادامه معضل خشکسالی آب‌رسانی سیار به عشایر استان 2برابر افزایش داده شده است، می‌گوید: سال گذشته به 4500خانوار عشایری آب‌رسانی سیار انجام می‌شد و به دلیل کاهش نزولات آسمانی و خشک شدن ۲۴۰چاه‌ مالداری در محلات عشایری این رقم به 760۰خانوار رسیده است.
عصمتی‌پور می‌افزاید: در ماه‌های باقی‌مانده سال برای تامین آب مورد نیاز عشایر 7میلیارد و ۴۰۰ میلیون تومان اعتبار نیاز است و امیدواریم بتوانیم با توجه ویژه فرمانداران و کمیته‌های برنامه‌ریزی شهرستان‌ها، مشکلات کم‌آبی عشایر استان را به حداقل برسانیم. 
وی ادامه می‌دهد: ما در مجموعه خود تلاش می‌کنیم با امکاناتی که در دست داریم در شرایط خشکسالی موجود یاری‌رسان عشایر استان باشیم و آب مورد نیاز آن‌ها را به موقع تامین کنیم‏، اما همچنان با کمبود اعتبار روبه‌رو هستیم به طوری‌که در حال حاضر مبلغ ۲ میلیارد و ۹۰۰ میلیون تومان به پیمانکاران آب‌رسانی سیار بدهکار هستیم. با توجه به شرایط سخت اقتصادی کشور، اگر بتوانیم حمایت‌های بیشتری را از سوی دولت جلب کنیم، مشکلات عشایر زودتر حل خواهد شد.
این مسئول درباره تامین آب عشایر با آب‌رسانی پایدار اظهار می‌کند: سال گذشته آب‌رسانی پایدار ۴۰محله عشایری در منطقه بمرود زیرکوه به پایان رسید‏. آب‌رسانی پایدار با هدف تامین آب باکیفیت و بهداشتی برای عشایر نیز ایجاد اشتغال  می‌کند.
عصمتی‌پور با بیان اینکه در زمینه تامین آب پایدار عشایر طرح‌های مطالعاتی زیادی در شهرستان‌های مختلف استان انجام شده است، می‌گوید: هم‌اکنون در حال اجرای طرح آب‌رسانی پایدار به مناطق عشایری دستگردان طبس، چاه زرد نهبندان و خواجه منجیکوه هستیم.