مشکلات قدیمی برای فناوری‌های جدید

 عمادالدین قاسمی‌پناه- خبرنگار

مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی با توجه به نامگذاری سال1400 با عنوان «تولید، پشتیبانی‌ها و مانع‌زدایی‌ها» اخیرا گزارشی را با عنایت به این موضوع درباره حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات منتشر کرده است. این گزارش موانع تولید در این حوزه را از 2منظر نگریسته است که برخی از آنها را نتیجه شرایط سیاسی و اقتصادی جدید ناشی از اعمال تحریم‌های آمریکا می‌داند. این در حالی است که بخش دوم موانع را فراتر از دوره تحریم‌ها عنوان کرده که در بلندمدت بر رونق تولید تأثیر گذاشته‌اند. گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس بخش دوم را مرتبط با نحوه اجرای قوانین و سیاست‌های این حوزه می‌داند. گزارش پس از یک مقدمه و 2بخش عمده شامل موانع تولید و راهکارهای رفع موانع تولید در حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات به یک جمع‌بندی نهایی رسیده است.

 ماجرای فرکانس‌های طلایی
در بخش موانع تولید که ناشی از تحریم‌هاست، چالش‌های تامین تجهیزات مخابراتی(تامین تجهیزات و تامین لایسنس‌ها و فناوری‌های پیشرفته) و آثار غیرمستقیم تحریم‌های ظالمانه (تخصیص ارز، افزایش هزینه اپراتورها، پیمانکاران و خروج سرمایه‌گذاران، سیاست‌ها و مقررات محدود‌کننده و تأخیر در اجرای سیاست‌های حمایتی) مورد توجه قرار گرفته است.
همچنین هنگامی که در این گزارش از منظر ضعف‌های اجرایی و وجود ضعف‌های قانونی به موانع تولید نگریسته شده، شاید مهم‌ترین بخش آن، «عدم‌امکان استفاده اپراتورهای مخابراتی از باندهای فرکانسی 700 و 800مگاهرتز برای توسعه ارتباطات سیار کشور» باشد. این باند فرکانسی که طلایی شمرده می‌شود درصورتی که از سوی صدا و سیما با راهکاری در اختیار اپراتورها قرار بگیرد، می‌تواند به‌شدت هزینه‌های توسعه شبکه‌های تلفن همراه را کاهش دهد. وجود انحصار بخش خصوصی در شبکه مخابراتی درون‌شهری، بلااستفاده ماندن ظرفیت‌ها در شبکه زیرساخت ارتباطی مخابراتی دستگاه‌های دولتی، عدم‌تکمیل شبکه ملی اطلاعات، کندی توسعه دولت الکترونیک در کشور، کندی و نامتوازن بودن توسعه ارتباطات ثابت و سیار در نقاط مختلف کشور، نبود برنامه مشخص در حوزه‌های جدید مانند توسعه نسل پنجم ارتباطات سیار(5G)، استفاده از مزایای فناوری زنجیره بلوکی، هوش مصنوعی و نظایر آن، از دیگر موانع تولید در حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات عنوان شده است.

راهکارهای رفع موانع تولید
در این بخش از گزارش، ابتدا چالش‌های موجود در حوزه آی‌سی‌تی دسته‌بندی شده و سپس راهکارهایی برای رفع موانع تولید در هر دسته در یک جدول مجزا ارائه شده است. چالش‌های مطرح شده در این بخش شامل زیرساخت مخابراتی کشور، کسب‌وکارهای فضای مجازی، شبکه ملی اطلاعات، دولت الکترونیک، بخش پست کشور، تجهیزات حوزه فاوا، هزینه و درآمد و تامین مالی و دفاتر پیشخوان دولت است.
همانطور که عنوان شد، شاید مهم‌ترین چالش این بخش عدم‌امکان استفاده اپراتورهای مخابراتی از باندهای فرکانسی 700و 800مگاهرتز برای گسترش ارتباطات سیار کشور باشد. برای این مسئله راهکارهایی پیشنهاد شده است. یکی از این راهکارها نظارت بر عملکرد وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در ساماندهی فضای فرکانسی کشور است و دیگری سهیم شدن سازمان صدا و سیما و وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در منابع درآمدی حاصل از واگذاری این دو باند به اپراتورهای ارتباطات سیار کشور از طریق تصویب یک مصوبه قانونی و با کسب اجازه از مقام معظم رهبری است.