بازار سیاه کود در آذربایجان غربی

سیدمرتضی احمدپور-خبرنگار

آذربایجان‌غربی ۸۰۰هزارهکتار زمین کشاورزی دارد که براساس آمار موجود، بیشترین اراضی کشاورزی را درمیان استان‌های همجوار از آن خود کرده‌است و بیش‌از 250هزار کشاورز به صورت مستقیم و غیر مستقیم در استان فعالیت دارند. با احتساب خانواده‌های این کشاورزان، نزدیک به یک میلیون نفر از جمعیت استان از طریق کشاورزی امرار معاش می کنند و برهمین اساس اقتصاد کشاورزی با معیشت بخش قابل توجهی از جمیعت استان گره خورده است. یکی از اصلی‌ترین ملزومات تولید محصول مناسب کشاورزی، استفاده از کود شیمیایی است که ارزان ترین کود شیمیایی و پراستفاده‌ترین آنها، کودهای مورد نیاز پائیزه است که مانع از ورود آفت به محصولات کشاورزی شده و از فساد سریع محصول که به زبان ساده کرم خوردگی می گویند، جلوگیری می کند. اما از آغاز امسال و همزمان با افزایش قیمت محصولات مختلف، کودهای شیمیایی نیز با افزایش چند برابری قیمت‌ها روبه‌رو شده‌اند، به نحوی که در اغلب موارد قیمت کودهای شیمیایی افزایش 5 تا 10 برابری پیدا کرده و امکان تهیه برخی از کودها در بازار نیز وجود ندارد.

خرید کود صرفه اقتصادی ندارد
سلیم عباسیان از کشاورزان ارومیه ای با اشاره به کمبود کود شیمیایی در بازار ارومیه می گوید: در حالی که کشت پائیزه در استان آغاز شده، اما اوره به عنوان مهمترین کود شیمیایی پائیزه در بازار کمیاب است و کودهای عرضه شده نیز تا 7 برابر گران‌تر از سال گذشته هستند. وی ادامه می دهد: تا همین سال قبل اوره را خیلی راحت و ارزان تهیه می‌کردیم ولی امسال باید به ندرت و به صورت سهمیه‌ای و آن را تهیه کنیم. این کشاورز با بیان اینکه تعداد زیادی از کشاورزان در ارومیه و شهرهای دیگر کشت پائیزه را رها کرده اند، می گوید: با این وضعیت مشخص نیست قیمت محصولات کشاورزی به کجا خواهد رسید. چون برای کشاورزان اینگونه کشت صرفه اقتصادی ندارد و در نتیجه درزمان برداشت هم محصولی وجود نخواهد داشت. وی که خود دانش آموخته مهندسی کشاورزی است با تاکید بر اینکه آفت زدگی گسترده در نبود کودهای شیمیایی، تاثیر بلند مدت بر افت کیفیت محصولات خواهد گذاشت، ادامه می‌دهد: با چنین وضعیتی بذر مناسب نیز با کمبود مواجه خواهد شد چرا که بذر خوب از محصولات با کیفیت به دست می آید.

کمبود کود خارجی و داخلی در بازار
علی فاتحی از کود فروشان ارومیه‌ای با بیان اینکه کمبود کود در بازار، اتهامات مختلفی را به کود فروشان وارد کرده، می‌گوید: عده‌ای از کشاورزان به کود فروشان تهمت احتکار و کم فروشی می‌زنند. زیرا گمان می‌کنند می‌خواهیم کود را به قیمت بالاتری بفروشیم در حالی که بیش از 100 کود فروش رسمی در استان فعال هستند و فاکتورهای خود را به جهاد کشاورزی ارائه می‌دهند. بنابراین امکان احتکار وجود ندارد. این فعال فروش سم‌های کشاورزی عنوان می‌کند: از طرف دیگر همه تجار اذعان دارند که که اصلا کود اضافی برای احتکار و انبار  در بازار وجود ندارد. وی بیان می‌کند: قیمت کود به شدت بالا رفته و در کنارآن واردات کود خارجی از جمله اوره هم وجود ندارد. از همه مهمتر پتروشیمی‌های داخلی که تامین کننده اوره هستند، محصول کافی به بازار تزریق نمی‌کنند. فاتحی عنوان می‌کند: قیمت کودهای خارجی بر اساس دلار محاسبه می‌شود که با قیمت‌های چند صد دلاری فعلی هیچ کشاورزی توان خرید کودهای خارجی را ندارد.

امکان جایگزینی سولفات آمونیوم به جای اوره
سعید زلفی از کارشناسان کشاورزی و مدیر یکی از آزمایشگاه‌های کشاورزی ارومیه با بیان اینکه در شرایط فعلی می‌توان از ظرفیت‌های بومی هم استفاده کرد، می‌گوید: کمبود اوره در بازار وجود دارد اما پتروشیمی ارومیه محصولاتی دارد که می‌توان از آن به جای اوره در اراضی کشاورزی استفاده کرد. وی ادامه می‌دهد: با توجه به افزایش نرخ کود اوره و کمبود آن در کشور می‌توان  از سولفات آمونیوم استفاده کرد. این کود از سوی پتروشیمی ارومیه در حال تولید است و در دو نوع روانه بازار می‌شود که قیمت مناسب‌تری نیز دارد. زلفی عنوان می‌کند: در این زمینه پیشنهاداتی به کشاورزان و مسئولان استانی داده‌ایم که امیدواریم هرچه سریعتر برنامه ریزی کنند.

تحویل یک سوم کود یارانه‌ای به توزیع‌کنندگان
در این زمینه مدیر شرکت خدمات حمایتی کشاورزی آذربایجان‌غربی می‌گوید:  در آستانه آغاز کشت پاییزه، بیش از ۹۱ هزار تن انواع کود یارانه‌‌ای به این استان اختصاص یافته که  تنها ۳۱ هزار تن آن برای توزیع به کارگزاری‌های آذربایجان‌غربی ارسال شده است. علیرضا قربانی با بیان اینکه روند توزیع مویرگی ادامه دارد، می‌گوید: مقدار هفت هزار تن از انواع کودهای مورد نیاز پاییزه نیز به عنوان ذخیره در انبارهای شرکت خدمات حمایتی استان آماده توزیع است.
وی تاکید می‌کند: روند ذخیره‌سازی نسبت به مدت زمان مشابه سال گذشته در حدود سه هزار و ۱۰۰ تن افزایش یافته است و استان با آمادگی بیشتری از نظر ذخیره استراتژیک به استقبال کشت پاییزه می‌رود. مدیر شرکت خدمات حمایتی کشاورزی آذربایجان‌غربی با بیان اینکه افزایش قیمت کود در بازار آزاد وجود دارد، عنوان می‌کند:  کودهای یارانه‌‌ای با قیمتی کمتر نسبت به بازار آزاد در اختیار کشاورزان متقاضی قرار می‌گیرد. وی تصریح می‌کند: توزیع کود در استان  مطابق برنامه ابلاغی وزارت جهاد کشاورزی هدف‌گذاری و در دستور کار قرار دارد و مسئولان استانی دراین زمینه تابع دستورات کشوری و توزیع سهمیه تعیین شده هستند.