زندگی برمدار کم آبی

ستاره حجتی- خبرنگار

تصور کم یا بی‌آبی در یزد کار دشواری نیست؛ استانی در کویر مرکزی ایران که با وجود دسترسی به منابع آبی اندک، سرشار از دانش مدیریت آب بود و حالا با گم شدن این روش در میان روش‌های معاصر برای آبرسانی، بر بحران و تنش‌های آبی‌اش افزوده شده است.

زندگی سخت کویرنشینان
آرشیا از اهالی ثانی‌آباد مهریز یکی از مناطقی که به‌شدت تحت‌تأثیر تنش آبی قرار گرفته است، می‌گوید: ما تصویری از وفور آب نداریم. اینجا زندگی بر مدار کم‌آبی و بی‌آبی شکل گرفته، اما به‌نظر چیزی که فراموش شده شیوه
مدیریت آب است. او و اهالی روستاهای اطراف سال‌هاست باید برای تامین آب مورد نیاز چشم انتظار تانکرهای آب باشند و زندگی سختی برایشان رقم خورده است.
آدینه از زنان روستای بیدک هم می‌گوید: بیشترین مشکل تامین آب برای ما روزهای تعطیل و آخر هفته پیش می‌آید. بسیاری از اهالی اصلا اینجا زندگی نمی‌کنند، اما برای تعطیلات و آخر هفته‌ها می‌آیند. وقتی هم می‌آیند چنان بی‌ملاحظه آب مصرف می‌کنند که آب لوله‌کشی روستاهای اطراف قطره‌ای می‌آید و در روستایی مانند ما که آبرسانی سیار داریم هم توزیع به مشکل و کمبود می‌خورد. آدینه ادامه می‌دهد: می‌دانم مسئولان باید مسئله آب را رفع کنند، اما مردم که وضعیت را می‌دانند هم بهتر است کمی نسبت به هم مهربانی کنند.

آبرسانی سیار به 1200روستا
استان یزد در سی‌امین سال پیاپی خشکسالی و بنابر آمار ارائه شده از سوی مدیران متولی آب استان با کاهش 90درصدی منابع آبی روبه‌روست. از پیامدهای این کاهش، آبرسانی سیار به نیمی از 1200روستای این استان است.
کاهش میزان آبخوان‌ها، افزایش دشت‌های ممنوعه، افزایش هزینه طرح‌های خطوط و مجتمع‌های آبرسانی پایدار، همچنین فرسودگی و هدررفت بالای آب در شبکه توزیع از مشکلات مدیریت آب در این استان عنوان شده است.
ابعاد گسترده مشکلات در یزد در حالی است که در اردیبهشتی که گذشت 70طرح آبرسانی در این استان با حضور وزیر نیرو افتتاح شد.

بهسازی چاه‌های آب
مدیر بهره‌برداری و توسعه آب شرکت آب و فاضلاب یزد،آبرسانی سیار به ۳۳۰روستای استان را تأیید می‌کند و می‌گوید: ۴۵۰تانکر در روستا‌های استان نصب شده و آبرسانی به این روستا‌ها به‌صورت روزانه انجام می‌شود. به‌دلیل از دست رفتن منابع آبی ناشی از کم‌بارشی چاره‌ای جز آبرسانی سیار نداریم. البته در تلاش هستیم با افزایش ناوگان، آبرسانی سیار را برای گذر از بحران تقویت کنیم.
سیاوش پاکدل با بیان اینکه امسال با خشکسالی بی‌سابقه‌ای به‌ویژه در مناطق روستایی شهرستان‌های ییلاقی نظیر تفت و مهریز مواجه بودیم، می‌افزاید: با توجه به اینکه در این مناطق از سفره‌های آهکی استفاده می‌کنیم، خشکسالی در این مناطق کوهستانی بیشتر به چشم می‌آید.
شرکت آب و فاضلاب سعی کرده در 4ماهه ابتدای سال ۱۴۰۰ اقداماتی نظیر بهسازی و حفر چاه‌های جدید در مناطق روستایی انجام دهد و بر این اساس موفق شدیم ۷۱لیتر بر ثانیه به منابع آب خود در روستا‌های اردکان، اشکذر، تفت، مهریز، خاتم، مروست و میبد اضافه کنیم، اما این میزان آب تأثیر چندانی ندارد و راهگشا نیست.

شرایط، بحرانی است
مدیر بهره‌برداری و توسعه آب شرکت آب و فاضلاب یزد با بیان اینکه در ۳۳۰روستایی که هیچ منابع آبی در آنها وجود ندارد، آبرسانی به‌صورت سیار انجام می‌شود، می‌گوید: بیشترین آنها در شهرستان تفت است، زیرا خشکسالی در نواحی خشک و نیمه‌خشک بسیار زیاد است.
این پدیده در هر منطقه‌ای می‌تواند بروز کند و انسان و محیط‌زیست را تحت‌تأثیر قرار دهد. هرچند برخلاف خشکی که پدیده دائمی اقلیمی است، خشکسالی در مناطق خشک و مرطوب نیز رخ می‌دهد.
پاکدل با بیان اینکه وضعیت یزد از مرحله تنش آبی گذشته و به شرایط بحرانی وارد شده است، می‌افزاید: پایدارترین سفره آب زیرزمینی یزد مربوط به دشت یزد - اردکان است که از سال‌ها پیش ممنوعه اعلام شد ولی آب استحصالی از آن دارای EC برابر با ۱۵۰۰ است.  در شرایط بحرانی کنونی برخی روستاهای دارای تاسیسات نیز با تانکر آبرسانی می‎‎شوند که برخی روزها تا هزار مترمکعب آب به روستاهای استان منتقل می‎‎شود.
وی با بیان اینکه در سال‌های اخیر بسیاری از روستاهای استان دچار مشکل کم‌آبی شده‎اند و امسال شاهد کاهش بسیار محسوس جمعیت در آنها هستیم، می‌افزاید: تعداد زیادی از منابع آبی موجود استان شامل چاه، چشمه و قنات به‌دلیل خشکسالی از مدار خارج و ۱۸۰ منبع آبی نیز با کاهش قابل توجه آبدهی مواجه شده و در آستانه خشکی است. به جرأت می‌توان گفت منبع آبی قابل بازدهی برای تامین آشامیدنی و بهداشت شهروندان و ساکنان در استان وجود ندارد.