برگ آخر
ترک اعتیاد اپلیکیشنی
بررسی راهکارهای ترک اعتیاد به گوشی در صحبت با روح‌الله مهرجو، کارشناس ارتباطات و پژوهشگر حوزه اجتماعی
مرضیه ثمره‌حسینی ـ روزنامه‌نگار
اعتیاد و وابستگی به موبایل از معضلات جدید زندگی در عصر ارتباطات است که گریبانگیر بسیاری از افراد در رده‌های سنی مختلف شده. وابستگی به گوشی در برخی افراد طوری است که زندگی عادی و روزمره آنان را با مشکل مواجه کرده است. ترک اعتیاد به گوشی در دنیای امروز بستری را برای طراحی اپلیکیشن‌های متعدد ترک اعتیاد فراهم کرده است. این اپلیکیشن‌ها که قابل دانلود بر گوشی‌های اندروید هستند، درصورتی‌که فرد بتواند برنامه ترک اعتیاد خود به گوشی را ادامه دهد، می‌توانند کمک مؤثری در این فرایند باشند. ضمن بررسی راهکارهای مؤثر در ترک اعتیاد به اینترنت و فضای مجازی در صحبت با روح‌الله مهرجو، کارشناس ارتباطات و پژوهشگر حوزه اجتماعی، به برخی از این اپ‌ها نیز اشاره کرده‌ایم.
شما هم اعتیاد دارید؟
اگر نمی‌توانید لحظه‌ای از گوشی موبایل‌تان دور بمانید و مثلاً گوشی‌تان خاموش شود دچار استرس و اضطراب می‌شوید، بدانید که جزو معتادان به گوشی و فضای مجازی به‌شمار می‌روید! افرادی که به این اعتیاد دچارند، وابستگی شدیدی به گوشی خود دارند و مدام در حال پرسه‌زدن در پلتفرم‌های مختلف هستند. آنها حتی هنگام راه‌رفتن، رانندگی، تماشای فیلم، حضور در مهمانی و... گوشی‌شان را مدام چک می‌کنند و حتی با موبایل خود به رختخواب می‌روند. فشار به چشم، خطر تصادف، سندروم «گردن پیامکی» و کاهش کیفیت خواب تنها بخشی از عوارض اعتیاد به گوشی و شبکه‌های اجتماعی است.
ضعف فرهنگسازی و نبود سرگرمی مقصر این وضعیت هستند
اعتیاد به اینترنت به گروه سنی خاصی تعلق ندارد اما کودکان و نوجوانان در معرض بیشترین آسیب‌ها از این نوع اعتیاد هستند. اعتیاد به گوشی و فضای مجازی علاوه بر آسیب‌های روحی به‌دلیل دریافت محتوایی که بدون هیچ محدودیت و نیازسنجی‌ای در اختیار افراد، خاصه کودکان، قرار می‌گیرد، سبب می‌شود که تجربه زیسته کودک یا نوجوان از زندگی واقعی بسیار اندک باشد. نخستین گام برای ترک این نوع از اعتیاد، فرهنگسازی در راستای استفاده از گوشی و فضای مجازی برشمرده شده است؛ موضوعی که متأسفانه نه مورد توجه دولت و نظام آموزشی است، نه رسانه‌های رسمی و نه خانواده‌ها. کارشناس ارتباطات و پژوهشگر حوزه اجتماعی در این‌باره می‌گوید:
« از آنجا که زیرساخت‌های اجتماعی و فرهنگی برای آموزش و فرهنگسازی درخصوص استفاده از فضای مجازی وجود ندارد و حتی پدرها و مادرها نیز بخش زیادی از وقت‌شان در فضای مجازی سپری می‌شود، لازم است دولت و نیروهای اجتماعی از طرق مختلف مانند ساخت برنامه‌های آموزشی، آموزش در مدارس و مؤسسات آموزشی و... به بحث فرهنگسازی در استفاده از فضای مجازی و پرهیز از استفاده بیمارگونه از گوشی ورود کنند.» افراد وابسته به شبکه‌های مجازی، نبود تفریح مناسب و سرگرمی را از دلایل مهم استفاده بی اندازه و اعتیادآور از گوشی همراه می‌دانند؛ اتفاقی که با شیوع کرونا و محدودشدن دسترسی افراد به فضاهای بیرونی و تفریحات گروهی تشدید شده است. مهرجو نیز این دلیل را در استفاده زیاد از گوشی مهم می‌داند و می‌افزاید:«وقتی که فرد و به‌ویژه کودک و نوجوان، جایگزینی برای گوشی با هدف پر کردن وقت خود ندارد، مدام در پلتفرم‌های مختلف پرسه می‌زند. در جامعه‌ای که نه فرهنگ کتابخوانی متداول است، نه صداوسیما خوراک مناسبی برای افراد دارد، نه در دنیای واقعی و عرصه عمومی، امکانی برای تفریح و وقت‌گذرانی موجود است، افراد به سراغ گوشی می‌روند و ساعت‌های زیادی از زمان‌شان را در آنجا سپری می‌کنند.»
راهکارهایی که توصیه می‌شود
راهکارهای خانوادگی
در موارد زیادی افراد برای فرار از شرایط پرتنش و تلخ خانه و دنیای واقعی، به پرسه‌زدن در شبکه‌های مجازی می‌پردازند. بنابراین خانواده می‌تواند نقش مؤثری در حل این معضل ایفا کند. بهبود روابط بین فردی در خانواده و افزایش تفریحات خانوادگی و جمعی با درنظرگرفتن سلیقه همه افراد خانواده، ازجمله راه‌حل‌های جداکردن فرد از گوشی همراه برشمرده شده. مهرجو آموزش مدیریت زمان را هم راهکار مؤثری می‌داند که البته باید از کودکی آغاز شود. وی می‌افزاید:«والدین در کنار آموزش می‌توانند با وضع قوانین محدودکننده استفاده از اینترنت، مانع اعتیاد فرزند خود به فضای مجازی شده یا میزان وابستگی‌اش را کاهش دهند. این قوانین البته باید انعطاف‌پذیر و مورد توافق فرزندان باشد. ایجاد سرگرمی‌های متفرقه در جهان واقعی، ازجمله ملزم‌کردن خود یا تشویق فرزندان به انجام ورزش در طول روز یا قراردادن برنامه‌هایی چون خواندن کتاب، دیدن فیلم و مخصوصا دورهمی‌های دوستانه (در شرایط غیرکرونایی) در برنامه روزانه می‌تواند در ترک اعتیاد به گوشی مفید باشد.»
راهکارهای فردی
در کنار درمان‌های خانوادگی و گروهی، راهکارهای فردی نیز درصورت وجود اراده‌ای جدی برای ترک اعتیاد، مؤثر است. کارشناس ارتباطات و پژوهشگر حوزه اجتماعی در این‌باره توصیه می‌کند که فرد حتماً برای شبانه‌روز خود برنامه‌ای تهیه کرده و پس از زمان‌سنجی میزان استفاده غیرضرور از اینترنت، بخشی از زمان خود را با اعمالی که هر روز ملزم به انجام آن است، پر کند؛ به‌عنوان مثال، فرد باید تصمیم بگیرد ساعات اولیه شروع روز را به جای گوشی و پرسه‌زدن در اینستاگرام، به انجام ورزش صبحگاهی یا آماده‌کردن صبحانه بگذراند و یا در پایان شب به‌جای آنکه با گوشی بخوابد، شب خود را با خواندن کتاب یا تهیه و خوردن یک نوشیدنی آرام‌بخش بگذراند. وضع محدودیت راهکار مهم دیگری در ترک اعتیاد است، به‌عنوان مثال فرد عادت کند که هنگام خوردن غذا یا تماشای سریال و یا در حضور دوستان بسته اینترنت خود را خاموش کند یا اگر از وای‌فای استفاده می‌کند، در ساعاتی که بیرون از منزل به‌سر می‌برد اقدام به خرید بسته اینترنتی نکند و همچنین کارهای اینترنتی خود را به ساعاتی مشخص در طول روز محدود کند.
اپلیکیشن‌های ترک اعتیاد
از راه‌هایی که برای ترک اعتیاد به گوشی پیشنهاد می‌شود، اپلیکیشن‌های محدودکننده دسترسی به برنامه‌های اینترنتی و بازی‌هاست. این اپلیکیشن‌ها، قابلیت‌های متعددی دارند و هر یک از آنها به‌گونه‌ای فرد را وادار به مدیریت زمان و ترک گوشی همراه می‌کنند؛ ازجمله اپ‌های ترک اعتیاد معروف OFFTIME است که بیش از یک میلیون بار دانلود شده است. STAYFREE، SPACE و Moment نیز موردتوجه کاربران فضای مجازی قرار گرفته‌اند. نحوه کار با این اپ‌ها چندان پیچیده نیست؛ برای مثال، اپلیکیشن Timeout به فرد نشان می‌دهد چه مقدار از زمان خود را صرف استفاده از گوشی کرده. این نرم‌افزار طوری طراحی شده که از قبل زمان مشخصی را برای استفاده فرد از گوشی درنظر گرفته و درصورتی‌که او از زمان تعیین‌شده فراتر برود، برنامه به‌طورخودکار دسترسی به گوشی را محدود می‌کند. یا برنامه
ANTISOCIA امکان فهم میزان استفاده از هر کدام از اپلیکیشن‌های نصب‌شده را به کاربر می‌دهد و این امکان را فراهم می‌کند که زمانی که فرد احساس وابستگی زیادی به برنامه‌ای دارد، برنامه موردنظر مسدود یا غیرفعال شود. این اپ یک چالش 14روزه دارد و در تب‌های مختلف آن می‌توان نمره عملکرد کاربر را مشاهده کرد.
در همینه زمینه :
