گزارشی از خانه قدیمی محله پامنار که لوکیشن فیلم‌های سینمایی «خانه پدری» و «رسوایی» و همچنین سریال «شهرزاد» بود
از خانه موتمن‌الاطبا تا خانه هاشم‌خان!
نیلوفر ذوالفقاری
فیلم «خانه پدری» را دیده‌اید؟ فیلم جنجالی «کیانوش عیاری» که چندین سال توقیف بود و سال98 سرانجام اجازه اکران گرفت اما خیلی زود از روی پرده‌های سینما پایین آمد. این فیلم که قصه تلخی را روایت می‌کند، در یک خانه تاریخی فیلمبرداری شده است؛ خانه‌ای که چند سال بعد از ساخت فیلم خانه پدری، در اختیار تیم سازنده سریال «شهرزاد» قرار گرفت تا خانه «هاشم خان» و خانواده‌اش شود؛ همان خانه زیبا و پر از حس خوبی که «فرهاد» عاشق‌پیشه در زیرزمینش شعر می‌گفت و مقاله می‌نوشت. این عمارت زیبا و قدیمی که از آن به‌عنوان لوکیشن فیلم «رسوایی» و سریال «پرده‌نشین» هم استفاده شده، خانه «موتمن‌الاطبا» است؛ پزشک مخصوص ناصرالدین شاه قاجار که سال‌های سال پیش در این خانه 3طبقه واقع در محله پامنار روزگار می‌گذراند. در آستانه روز سینما سراغی از این عمارت قدیمی گرفته‌ایم؛ خانه‌ای که لوکیشن پربیننده‌ترین سریال شبکه نمایش خانگی و جنجالی‌ترین فیلم سینمایی یک‌دهه گذشته کشورمان است. اگر می‌خواهید بیشتر درباره این عمارت پررمز و راز بدانید، با ما به قلب تاریخ بیایید.
به‌نام پزشک مخصوص شاه
قبل از اینکه به‌خود خانه موتمن‌الاطبا بپردازیم، بد نیست ابتدا کمی با این پزشک نامدار تاریخ معاصر آشنا شویم. «میرزا زین‌العابدین خان دنبلی ضرابی» نخستین فارغ‌التحصیل مدرسه دارالفنون بود. او که سال 1858 میلادی از دارالفنون فارغ‌التحصیل شد، شاگرد «ژوزف تولوزان» فرانسوی، پزشک ناصرالدین شاه قاجار بود. به همین دلیل او هم بعد از فارغ‌التحصیلی، به سمت پزشک مخصوص سلطان صاحبقران رسید و از آن پس لقب «موتمن‌الاطبا» را به‌خود اختصاص داد. در خبرها دیرینگی خانه موتمن‌الاطبا را دوره قاجار ذکر کرده‌اند اما اگر می‌خواهید در جریان عمر دقیق این خانه زیبا قرار بگیرید، باید بگوییم که حکیم‌باشی دربار قاجار این خانه را در سال 1262خورشیدی بنا کرد. آن هم در قالب یک عمارت 3طبقه که در دوره خودش بی‌نظیر بود و به همین دلیل نخستین خانه 3طبقه در کشور نام گرفت. این بنای 3طبقه به قدری خاص و منحصر‌به‌فرد بود که وقتی خبر ساخته شدنش به گوش ناصرالدین شاه رسید، شخص شاه شال و کلاه کرد و برای دیدن خانه موتمن‌الاطبا به محله عودلاجان رفت. در همان بازدید هم کوچه‌ای که خانه در آن ساخته شده بود، به‌دلیل خدمات پزشک مخصوص دربار، به نام «موتمن‌الاطبا» درآمد که هنوز هم این نام روی کوچه خیابان پامنار باقی مانده است.
لوکیشن عکاسی، موزیک‌ویدئو و فیلم
از سال 1384که خانه آباء و اجدادی موتمن‌ها در اختیار مالک خصوصی قرار گرفت، از این ملک بی‌نظیر برای لوکیشن فیلم‌ها و سریال‌های ایرانی استفاده شد. نمونه‌اش فیلم «خانه پدری»، محصول سال 1389که در آن اتفاقات یک خانه قدیمی را از سال 1308تا 1379روایت می‌کند. سال 1391فیلم «رسوایی» چهارمین ساخته سینمایی مسعود ده‌نمکی در این خانه فیلمبرداری شد و 2سال بعد، از این ملک به‌عنوان لوکیشن مجموعه تلویزیونی «پرده‌نشین» استفاده شد. یک سال بعد از ساخت این سریال، یعنی در سال 1394هم نوبت به تیم سریال «شهرزاد» رسید که از این خانه به‌عنوان لوکیشن خانه «هاشم» و خانواده‌اش استفاده کنند. حالا هم خانه موتمن‌ها لوکیشن عکاسی و ساخت موزیک‌ویدئوها شده است.
خانه‌ای در دل تهران قدیم
خانه موتمن‌الاطبا در میدان بهارستان، چهارراه سرچشمه، خیابان امیرکبیر غربی، خیابان پامنار، روبه‌روی مسجد کاشانی، انتهای بن‌بست موتمن‌الاطبا، پلاک13 واقع شده است. اگر قصد بازدید از این خانه را دارید، بهتر است روی گزینه خودروی شخصی خط بکشید؛ چرا که محیط بازاری این محدوده باعث می‌شود تا به سختی جای پارک پیدا کنید. درعوض اگر با خطوط مترو، خودتان را به ایستگاه امام خمینی(ره) برسانید، با کمی پیاده‌روی به سمت خیابان امیرکبیر و خیابان پامنار، به راحتی به خانه موتمن‌الاطبا می‌رسید.
خانه نویسنده آشیانه عقاب
موتمن‌الاطبای بزرگ قریب به 25سال در عمارت زیبایش زندگی کرد تا اینکه در سال 1287خورشیدی، با فوت او این خانه به تنها فرزندش «حسینقلی‌خان» رسید. این روند همینطور ادامه داشت تا اینکه «زین‌العابدین موتمن» مالک خانه آباء و اجدادی‌اش شد. حتما نام زین‌العابدین موتمن را شنیده‌اید؛ نویسنده، محقق و شاعر معاصر نامداری که از او آثار مختلفی به جا مانده است. بی‌شک مهم‌ترین اثر او رمان تاریخی «آشیانه عقاب» است که سال 1312هجری شمسی منتشر شده و حول‌محور داستان زندگی حسن صباح می‌چرخد. این نویسنده نام‌آشنا که استاد بزرگانی مانند بهرام بیضایی، محمدعلی سپانلو، نادر ابراهیمی، محمدرضا شفیعی‌کدکنی و... بود، تا پایان زمان حیاتش در این خانه زندگی می‌کرد و درنهایت پس از درگذشتش در سال 1384، این خانه به مالکی خصوصی از بستگان او واگذار شد. نکته درخور توجه درباره خانه موتمن‌الاطبا این است که این خانه در زمانی که زین‌العابدین موتمن در آن سکونت داشت، یعنی در 25اسفند‌ماه سال 1379، با شماره 3104به ثبت ملی رسید.
عکس با لباس قجری
صاحب خانه موتمن‌الاطبا برای بازدید از این ملک منحصر‌به‌فرد، امکان عکاسی با لباس‌های قدیمی و قاجاری را هم فراهم کرده است. به این ترتیب که یکی از اتاق‌های این خانه مخصوص پرو لباس‌های قجری است و بازدیدکنندگان با پوشیدن این لباس‌ها، می‌توانند در جای جای این خانه زیبا و قدیمی، از خودشان عکس بگیرند. ضمن اینکه در این خانه عکاسخانه‌ای هم مشغول به‌کار است که درصورت تمایل بازدیدکنندگان، از آنها با لباس‌های خوش‌رنگ و لعاب، عکس‌های باکیفیت گرفته و آنها را به‌صورت چاپی در اختیارشان قرار‌می‌دهد.
بازدید با هماهنگی قبلی
از آنجا که هم‌اکنون این ملک تحت مالکیت خصوصی است، امکان بازدید هر روزه از آن وجود ندارد و برای دیدن خانه باید با صاحبخانه هماهنگ کنید اما اگر صفحه اینستاگرام این خانه به نشانی khaneh_motamen@ را دنبال کنید، در جریان روزهای بازدید از خانه فرهاد و شهرزاد قرار می‌گیرید. درهای این خانه قجری در روزهایی خاص به روی گردشگران باز است و امکان بازدید از آن با تهیه بلیت از سایت‌های تخفیف نت‌برگ و تخفیفان هم وجود دارد.
