«خاوران» شهرکی خالی از سکونت
با وجود ساخت‌وسازهای گسترده در شهرک خاوران در شرق تبریز، این شهرک به‌دلیل کمبودهای زیرساختی همچنان جمعیت قابل‌توجهی ندارد
سیدمرتضی احمدپور-خبرنگار
«خاوران» شهرکی در شرق تبریز است که درخوش آب‌وهواترین منطقه این شهر واقع شده و میان تبریز و «باسمنج» قرار دارد و مراکز مهمی مانند بیمارستان بین‌المللی کودکان و سالن همایش‌های بین‌المللی تبریز را نیز در خود جا داده‌است. همچنین قطار تبریز - میانه پس از چند دهه انتظار، قرار است به‌زودی در خاوران متوقف شود. با این وجود، فراهم نبودن زیرساخت‌های زندگی در خاوران ازجمله چالش‌های شهرسازی در تبریز به‌حساب می‌آید؛ شهرکی که ساخت آن از اواخر دهه60 آغاز شده و باوجود احداث هزاران واحد مسکونی، هنوز اسکان قابل‌توجهی دراین شهرک دیده نمی‌شود. در خاوران به‌جز صدها مغازه مشاوراملاک، به‌ندرت می‌توان واحد صنفی دیگری مشاهده کرد، اما با غروب آفتاب و تعطیلی مراکز اداری و اصناف محدود، ترددی دراین شهر صورت نمی‌گیرد و به‌همین دلیل، برخی شهروندان تبریزی از خاوران به‌عنوان «شهر خاموش» یاد می‌کنند.
شهری بدون سوپرمارکت و نانوایی
«اسد بیاتی» از شهروندان ساکن باسمنج، در نزدیکی خاوران است که از نبود زیرساخت‌های اولیه شهری و واحدهای صنفی معمول شهری دراین شهرک انتقاد می‌کند و می‌گوید: درحالی‌که نزدیک به 3دهه از آغاز ساخت‌وسازها در خاوران می‌گذرد، اما با این‌حال هنوز سکونت قابل‌توجهی دراین شهرک دیده نمی‌شود.
وی می‌افزاید: تنها در برخی ساختمان‌ها نگهبان‌هایی سکونت دارند یا در پمپ‌بنزین افرادی به‌صورت شبانه‌روزی حضور دارند، اما در بسیاری از ساختمان‌ها، هنوز سکونت به‌معنای زندگی شهری وجود ندارد. این شهروند ادامه می‌دهد: در خاوران عملا سوپرمارکت یا نانوایی وجود ندارد و چند واحد صنفی هم که آغاز به‌کار کرده بود به‌دلیل زیان مالی، کسب‌وکار خود را تعطیل کردند، چراکه عملا مشتری چندانی ندارند و کارگران و کارمندان مشغول در خاوران هم برای تأمین مایحتاج خود، به باسمنج مراجعه می‌کنند.
ضعف زیرساخت‌های شهری
معاون اسبق هماهنگی سازمان‌ها و شرکت‌های شهرداری تبریز هم دراین باره می‌گوید: شهرک خاوران محصول تفکر شهرسازی دهه60 بود و درآن مقطع قرار براین شد که شهرکی در شرق تبریز ساخته شود تا سرریز 150هزارنفری جمعیت تبریز را تحمل کند. تصور موجود درآن مقطع این‌گونه بود که تبریز پتانسیل بلندمرتبه‌سازی ندارد و خاوران با ساختمان‌های مرتفع، می‌تواند این نقش را برعهده بگیرد و به‌عنوان شهرکی مدرن در کنار تبریز ساخته شود. «عبدالله تقی‌پور» ادامه می‌دهد: این تفکر شهرسازی درآن مقطع صحیح بود، اما مدیریت‌شهری وقت به‌جای سپردن کار ایجاد زیرساخت‌ها به بخش‌خصوصی، خود وارد عمل شد و هزینه‌ها را برعهده گرفت و با افزایش هزینه‌های زیرساختی، از ادامه کار بازماند و اکنون اعتبار زیادی برای تأمین زیرساخت‌های خاوران نیاز است. شهردار اسبق منطقه 5 تبریز عنوان می‌کند: درحالی‌که زیرساخت‌های اولیه ازجمله آب، برق، گاز و مخابرات دراین شهر به اندازه کافی فراهم نیست، چگونه می‌توان انتظار داشت جمعیت درآن سکونت کنند. درحال‌حاضر شهرداری تبریز تعهدهای زیادی دراین شهرک دارد که بعید است بتواند آنها را عملیاتی کند.
اهدافی که محقق نشد
یک عضو شورای‌اسلامی‌شهر تبریز نیز دراین باره می‌گوید: تفکر اولیه‌ای که شهرداری وقت تبریز برای ساخت شهرک خاوران درنظر داشت، در کنار سرریز جمعیت این شهر، تأمین درآمد اصلاح بافت‌فرسوده در تبریز بود، اما در سال‌های پس از آن، روند پیش‌بینی شده طی نشد. «فریدون بابایی» ادامه می‌دهد: قرار بود از محل ارزش‌افزوده املاک خاوران، بافت فرسوده تبریز بهسازی شود، اما در دوره‌های بعدی هزینه‌هایی بر شهرک تحمیل شد که صحیح نبود. به‌عنوان مثال، شهرداری‌منطقه9 که خاوران جزوی از آن است، در مقطعی به‌عنوان حامی تیم‌های ورزشی وارد عرصه شد و قطعات این شهرک را فروخت و صرف تیم‌های ورزشی کرد. وی اضافه می‌کند: با این‌حال خاوران شهر بی‌روحی نیست و زندگی هرچند کم‌رنگ، درآن جریان دارد. البته در شهرها و شهرک‌های جدید مشکلات اولیه این‌چنینی وجود دارد و رفع مشکلات به‌مرور زمان محقق شده و جمعیت‌پذیری رونق می‌گیرد.
زیرساخت‌ها تکمیل می‌شود
شهردار منطقه9 تبریز هم می‌گوید: تکمیل زیرساخت‌ها و همچنین تقویت مطلوبیت‌های موجود در شهرک خاوران، استقبال عمومی مردم را به همراه دارد و باهمکاری دستگاه‌های خدمت‌رسان، درصدد تکمیل زیرساخت‌های موردنیاز هستیم. «بهرام نسیانی» با بیان اینکه خاوران ازنظر رعایت اصول شهرسازی مدرن حرف‌های زیادی برای گفتن دارد، ادامه می‌دهد: ساخت‌وساز دراین شهرک پا به پای اجرای پروژه‌های عمرانی پیش می‌رود و طرح‌های خوبی برای جمعیت‌پذیری دراین شهر اجرا می شود. درحال‌حاضر نیز سکونت و زندگی دراین شهرک جریان دارد. وی با بیان اینکه اقدام‌های زیرساختی دراین شهرک درحال انجام است، می‌افزاید: یکی از آخرین اقدام‌های انجام شده، ساخت کانال‌های جمع‌آوری آب‌های فرامنطقه‌ای است که ریسک زندگی دراین شهرک را پایین می‌آورد و درحال‌حاضر هم خاک‌برداری کل مسیر انجام شده‌است. این مسئول اضافه می‌کند: معاونت فنی و عمرانی شهرداری منطقه9 دراین پروژه و پروژه‌های زیرساختی دیگر فعال است و با توجه به شرایط فراهم شده، خاوران می‌تواند یکی از بهترین شهرک‌های جدید برای زندگی مدرن شهروندان تبریزی باشد.
