بحران‌سازی قانون‌گریزان در شمال

 اشکان جهان‌آرای - فرشته رضایی ـ خبرنگار

سفر به شمال سبز در روزهای قرمز و سیاه کرونایی و فرار از قانون با روش‌های جدید، تجربه‌ نویی است که طی یک هفته اخیر صدها هزار نفر از سراسر کشور و به‌ویژه تهران به کوله‌بار تجربه‌های سفر خود اضافه کردند تا شاخص بی‌توجهی به منافع و سلامت اجتماعی در کشور نسبت به سال‌های گذشته رشد بیشتری داشته باشد. صبح شنبه 23مرداد که خبر تعطیلی 6‌روزه 25 تا 30مرداد از سوی ستاد ملی مقابله با کرونا اعلام شد، احتمالا ساکنان بسیاری از مناطق کشور برای یافتن فرصت دور ماندن از تجمعات و فضای کار نفس راحتی کشیدند، اما شهروندان استان‌های شمالی هفته‌ای همراه با نگرانی را آغاز کردند. اعلام تعطیلی سراسری پیش از اعمال ممنوعیت تردد سبب شد از همان روز شنبه سیل مسافران به سمت گیلان و مازندران روانه شود و نگرانی مسئولان و مردم این 2استان ساعت به ساعت افزایش یابد. ساعت 12روز یکشنبه 24مرداد زمان اعمال ممنوعیت تردد بین استانی درنظر گرفته شده بود. همین 24ساعت برای ده‌ها هزار خانواده کافی بود تا با وجود هشدارهای جدی مبنی بر وضعیت وخیم 2استان شمالی به‌ویژه مازندران که بیشترین ضریب خطر ابتلا به کرونا در کشور را داشت و هنوز هم شرایطش بحرانی است، بلافاصله خود را به شمال برسانند. اما اوج سوءرفتار مسافران در ورودی‌ها از ظهر یکشنبه رقم خورد که تعداد زیادی از آنها به هر شکل و قیمتی تلاش می‌کردند خود را به مقصد مدنظرشان برسانند. روزهای یکشنبه و دوشنبه ورودی‌های رسمی گیلان و مازندران به محل تقابل نیروی پلیس راه و راهور با مسافرانی که توجیه مختلفی برای سفر مطرح می‌کردند، تبدیل شده بود تا جایی که با وجود تخلف اعلام شدن سفر، برخی از این درخواست‌ها به مشاجره با مأموران انجامید.

اصرار بر قانون‌گریزی
علاوه بر دلایل و توجیه‌های عجیبی مانند مالکیت زمین و ویلا در شمال، سر زدن به خانواده، انجام کارهای کشاورزی، ادای نذر در شمال و بسیاری از موارد دیگر که طی روزهای اخیر توسط برخی مسافران بیان می‌شد، روش‌های متفاوتی هم برای ورود به مازندران و گیلان به‌کار گرفته شد. از انتقال خودرو با یدک‌کش به شمال و سفر به این استان با ناوگان حمل‌ونقل عمومی تا سوار شدن در اتاق بار وانت‌ها و پنهان شدن زیر چادر باربری و روش‌های عجیب دیگری که علاوه بر عجیب بودن، این پرسش را هم ایجاد می‌کرد که این همه اصرار بر ورود به استان‌های شمالی و فرار از قانون از چه چیزی ریشه می‌گیرد؟
در گیلان حدود نیمی از مسافران از مسیر جاده قدیم رودبار به رستم‌آباد و امامزاده هاشم و پس از گذراندن پلیس‌راه سراوان به مقصد مورد نظرشان از شرق تا غرب گیلان رفتند. در مازندران نیز جاده‌های کوهستانی روستایی محورهای هراز و سوادکوه و حتی بعضی  از مسیرهایی که طی برخی ماه‌های سال برای انتقال دام مورد استفاده دامداران قرار می‌گیرد به محلی برای تردد قانون‌گریزان تبدیل شد. 
البته برخی از بومیان نیز بدون توجه به وضعیت کرونایی محل زندگی خود با اجاره دادن خودروی پلاک بومی یا انتقال جابه‌جایی مسافران و همچنین نشان دادن راه‌های میان‌بر سعی کردند از این معرکه برای خود درآمدی کسب کنند.

ایست به مهمانان ناخوانده
هرچند تا ظهر روز یکشنبه بسیاری از مسافران توانستند خود را به مازندران برسانند، اما از زمان اعمال ممنوعیت تردد، ده‌ها هزار خودرو نیز برگشت داده شدند.
محمود قاسم‌نژاد، جانشین ستاد کرونای گیلان از بازگرداندن هزاران خودروی غیربومی به مبدا توسط نیروی انتظامی استان خبر می‌دهد و می‌گوید: با وجود مصوبه ستاد ملی مقابله با کرونا مبنی بر مسدود شدن ورودی‌ استان‌ها، شاهد حجم گسترده‌ای از مسافرت‌ها پیش از آغاز رسمی ممنوعیت تردد بودیم، اما با تلاش مأموران راهور و نیروی انتظامی در ورودی‌های استان طی روزهای تعطیل از ورود بیش از 20هزار خودرو به استان جلوگیری شد.
مبادی ورودی مازندران نیز برای بسیاری از مسافران و پایتخت‌نشینان آخرین نقطه سفر به شمال بود. سرهنگ هادی عبادی، سرپرست پلیس راه مازندران به همشهری می‌گوید: از زمان اعمال ممنوعیت تردد بیش از 12هزارو400خودرو از ورودی‌های مازندران به مبدأ بازگشت داده شدند و بیش از 6500خودرو نیز به‌دلیل مقاومت برای ورود به استان علاوه بر اینکه از ورودشان به مازندران جلوگیری شد، مشمول جریمه یک میلیون تومانی هم شدند.

وضعیت بحرانی گیلان و مازندران
این میزان از اصرار برای سفر به شمال در شرایطی رقم خورد که استان‌های شمالی در بدترین وضعیت کرونایی از ابتدای شیوع این ویروس در سال98 تاکنون قرار داشتند و همچنان نیز وضعیت در این خطه بحرانی است. هر 17شهرستان گیلان در وضعیت قرمز کرونایی قرار دارند و به استناد آمارهای دانشگاه علوم پزشکی گیلان بیش از 2هزار نفر در بیمارستان‌های این استان بستری هستند. تعداد بالای بیماران سبب شد در این استان برای برپایی 3بیمارستان صحرایی اقدام شود.
انوش دهنادی‌مقدم، معاون درمان علوم پزشکی گیلان به همشهری می‌گوید: اخیرا بیمارستان صحرایی ۶۰تختخوابی ارتش در حیاط بیمارستان رازی ایجاد شده است درحالی‌که پیش‌تر به‌دلیل پر شدن ظرفیت بیمارستان‌ها، اورژانس سایت لاکان رشت به‌طور اضطراری برای پذیرش بیماران کرونا مجهز شده بود. البته گیلان به تعداد بیشتری بیمارستان‌ صحرایی نیاز دارد. بیمارستان‌های این استان تکمیل شده و در حال برپایی 3بیمارستان صحرایی جدید در استان هستیم.
در مازندران نیز طبق آخرین آمارهای سامانه ماسک وضعیت‌20شهرستان از 22شهرستان قرمز است و براساس آمارهای 2دانشگاه علوم پزشکی مازندران و بابل 3137 بیمار کرونایی در مراکز درمانی این استان بستری هستند که 424 نفر از این تعداد در بخش مراقبت‌های ویژه تحت درمان قرار دارند.
شرایط کرونایی مازندران به‌مراتب بغرنج‌تر از گیلان و سایر استان‌هاست. تعداد جان‌باختگان کرونایی مازندران فقط در مرداد تا ظهر جمعه گذشته به 996 نفر رسید که 234 نفر بیشتر از مجموع قربانیان کرونا در این استان طی 4ماه ابتدای امسال است. سرریز ظرفیت بیمارستان‌های بابل سبب شد از 13مرداد در این شهر سالن ورزشی مخابرات به مرکز 80تختخوابی بستری موقت بیماران کرونایی تبدیل شود.

پیش‌بینی روزهای سخت برای شمال
آمارهای کرونایی در استان‌های شمالی پس از چند هفته روند افزایشی تقریبا به ثبات نسبی رسیده و حتی در روزهای اخیر نیز روندی کاهشی را در پیش گرفت. اما مسئولان حوزه بهداشت و درمان و بسیاری از پزشکان معتقدند طی روزهای آتی احتمالا یک‌بار دیگر این آمارها به‌دلیل حضور پرتعداد و غیرمسئولانه مسافران افزایشی می‌شود.
قاسم اویس، معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی مازندران به همشهری می‌گوید: قرار بود این تعطیلات برای در خانه ماندن و کاهش ترددها باشد، اما برای خیلی‌ها به فرصت سفر تبدیل شد و متأسفانه با وجود سختگیری‌ها به هر شکلی خود را به شمال رساندند. با این وضعیت و با توجه به تجمعاتی که طی روزهای اخیر توسط مسافران مشاهده شد، بعید نیست که یک‌بار دیگر آمارهای کرونایی در این استان افزایشی شود. پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد این تعطیلات در مازندران نه‌تنها به بهبود وضعیت کمک نمی‌کند، بلکه موجب بدتر شدن وضعیت کرونایی شود. تجربه‌ تعطیلات گذشته نشان می‌دهد معمولا پس از حضور مسافران در این استان، آمارهای کرونایی روندی افزایشی گرفته. در تعطیلات6  ‌روزه 29تیر تا 3مرداد که پیش‌بینی می‌شد آمارهای کرونایی مازندران در حال رسیدن به ثبات باشد، پس از حضور مسافران روند افزایشی آمارها و ابتلا شدت گرفت. به‌طوری که 2هفته پس از تعطیلات آمار بستری‌ و مرگ‌های کرونایی این استان به دوبرابر رسید. تعطیلات میانه خرداد و حضور مسافران نیز یکی از عوامل شکل‌گیری موج پنجم کرونا در استان‌های شمالی محسوب می‌شود، زیرا 2هفته پس از این تعطیلات روند افزایشی آمارهای کرونایی در مازندران آغاز شد. سیدعباس موسوی، رئیس دانشگاه علوم پزشکی مازندران نیز به همشهری می‌‌گوید: بازگشت آمارهای کرونایی مازندران به روند افزایشی طی یک تا 2هفته آینده باتوجه به میزان سفرهایی که به این استان شد دور از انتظار نیست. فاصله زمانی بین اعلام تعطیلی تا اجرای ممنوعیت تردد بین استانی سبب شد بسیاری از مسافران فرصت ورود به مازندران را داشته باشند. با توجه به شرایط بحرانی مازندران، حضور این مسافران از یک‌سو و سفرهای درون‌استانی به روستاها و ییلاقات از سوی دیگر  وضعیت نگران‌کننده‌ای را برای این استان ایجاد کرده است.

گلایه‌های مردم و مسئولان
شهروندان گیلان و مازندران که بارها این میزان بی‌توجهی مسافران را دیده‌اند، در روزهای اخیر انتقادهای زیادی داشتند. انتقادها به حضور مسافران در مازندران طی روزهای اخیر علاوه بر اینکه در فضای مجازی و توسط کاربران به‌صورت گسترده مطرح و برجسته شد، مسئولان استانی را ناچار به انتقاد کرد. احمد حسین‌زادگان، استاندار مازندران هفته قبل پس از هجوم مسافران به این استان در ستاد استانی مقابله با کرونا اعلام کرد که برای مدیریت کرونا در مازندران باید نسخه‌ای مجزا از نسخه مدیریتی واحد کشور درنظر گرفته شود؛ درخواستی که ماه‌هاست بیان می‌شود، اما مورد توجه قرار نمی‌گیرد.