حسین ع در قلب ما

آیین‌های عاشورایی در استان‌های مختلف کشور از دیرباز با جلوه و شکوه ویژه‌ای برگزار می‌شده‌است و مردم نقاط مختلف کشور، در سوگ سرور و سالار شهیدان، حضرت امام‌حسین(ع) و یاران باوفایش، به گویش‌ها و با نمادهای گوناگون، به نوحه‌سرایی و عزادارای می‌پردازند. این‌درحالی‌است که در 2سال اخیر و پس‌از همه‌گیری ویروس کرونا، برگزاری مراسم ویژه محرم در شرایط خاصی و با تدابیر بهداشتی سفت‌وسخت برگزار شده‌است.اگرچه در روزهای اخیر برگزاری برخی جلسه‌های عزاداری بدون رعایت پروتکل‌های بهداشتی، حسابی جنجال‌ساز شد، اما بررسی‌های میدانی خبرنگاران همشهری در سراسرکشور نشان می‌دهد، در بسیاری از استان‌ها دستورالعمل‌های بهداشتی، به‌ویژه در عزاداری‌های روز تاسوعا و عاشورای حسینی(ع)، تا حدود زیادی ازسوی مسئولان هیأت‌ها و همچنین عزاداران رعایت شده‌است و بیشتر هیأت‌ها با حضور در فضای باز و رعایت فاصله اجتماعی، مراسم خود را برگزار کرده‌اند. در دهه نخست محرم، همه استانهای کشور در عزای خاندان نبوت سیاهپوش شدند و دوستداران امام‌حسین(ع) که در دل شوق برگزاری مراسم ویژه محرم و صفر را دارند، با رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی ستاد ملی کرونا و باوجود شدت یافتن همه‌گیری ویروس کرونا، این مراسم را باشکوه برگزار کردند. همشهری دراین پرونده ویژه، وضعیت برگزاری مراسم عزاداری در استان‌های مختلف را با توجه به همه‌گیری ویروس کرونا و همچنین اقدام‌ها و تمهیدهای ویژه درنظر گرفته شده مورد بررسی قرار داده‌است که در ادامه می‌خوانید.

خراسان‌رضوی
موج پنجم همه‌گیری ویروس کرونا در استان خراسان‌رضوی و به‌ویژه شهر مشهد درحال جولان است و این موضوع سبب شده مسئولان استان تمهیدهای ویژه‌ای برای برگزاری ویژه‌برنامه‌های محرم دراین استان درنظر بگیرند. برهمین اساس در ایام عزاداری ماه‌های محرم و صفر، امسال در دهه‌نخست محرم ایستگاه‌های صلواتی، مجوز برپایی در سطح شهر مشهد و خراسان‌رضوی را نداشتند. فضاآرایی با حال‌وهوای محرم در خراسان‌رضوی و شهرمشهد انجام شد. ازسوی دیگر غذا‌های نذری هیأت‌ها و تکایا نیز در پایان مراسم به‌صورت بسته‌بندی در اختیار مردم قرار می‌گرفت. براساس دستورالعمل اداره‌کل تبلیغات اسلامی خراسان‌رضوی، در دهه نخست محرم، بوستان‌ها و مراکز روباز امکاناتی را دراختیار هیأت‌ها قرار دادند تا با رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی و فاصله‌گذاری اجتماعی، مراسم عزاداری درآن برگزار شود. از دیرباز در ایام محرم ازجمله دهه نخست این ماه، آداب و رسوم ویژه‌ای در خراسان‌رضوی برگزار می‌شود که ازجمله آنها می‌توان به نخل‌بندانی، نخل‌گردانی، تعزیه‌خوانی، تعزیه و شبیه‌گردانی به‌همراه برگزاری آیین سوگواری، سینه‌زنی و زنجیرزنی اشاره کرد که امسال بسیاری از این آیین‌ها به گستردگی سال‌های گذشته برگزار نشد و رعایت پروتکل‌های بهداشتی نیز مدنظر قرار گرفت.

کهگیلویه‌وبویراحمد
افزایش ناگهانی آمار بیماران کرونایی در کهگیلویه‌وبویراحمد، مراکز درمانی استان را با کمبود تخت برای بستری بیماران مواجه کرده و بیشترین آمار مبتلایان به کرونا هم در لنده، باشت و چرام  به ثبت رسیده‌است. ازسوی دیگر میزان رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی برای مقابله با کرونا کمتر از ۵۰درصد اعلام شده‌است و با عزاداری‌های دهه‌نخست ماه محرم نگرانی‌هایی درباره افزایش آمار بیماری و افزایش مرگ‌ومیرها وجود داشت، به‌همین دلیل هم بنابر اعلام استاندار کهگیلویه وبویراحمد، برگزاری مراسم عزاداری در فضای سربسته ممنوع اعلام شد و آیین‌های ویژه محرم فقط در فضاهای باز و با رعایت کامل شیوه‌نامه‌های بهداشتی برگزارشد. بررسی‌های میدانی نشان می‌دهد، امسال به‌دلیل همه‌گیری ویروس نوع دلتا، دستورالعمل‌ها بیشتر و بهتر از سال‌گذشته در برپایی آیین‌های عزاداری رعایت شد و مسئولان هیأت‌ها و همچنین عزاداران در بیشتر مواقع با دقت بالایی پروتکل‌های بهداشتی را رعایت می‌کردند. اینها درحالی‌است که مردم استان برای اقامه عزای اباعبدالله‌الحسین(ع) آیین‌های ویژه‌ای دارند؛ حرکت شتر و اسب‌های سیاه‌پوش به‌عنوان نماد کاروان کربلا و اسرا، «شروه‌خوانی» زنان ایلی و کتل‌بندی و سیاه‌پوش کردن از آیین‌های عزاداری کهگیلویه‌وبویراحمد در ایام محرم محسوب می‌شود که امسال با رعایت شیوه‌نامه‌های بهداشتی برگزار شد.

خوزستان
ویروس کرونا دلتا در خوزستان جولان می‌دهد و میزان رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی نیز به ۵۰درصد رسیده‌است. درحال‌حاضر بیشتر شهرستان خوزستان در وضعیت نامطلوب کرونایی قرار دارند. با توجه به این وضعیت و بنابراعلام قرارگاه عملیاتی ستاد کرونای خوزستان، برگزاری مراسم گسترده ماه محرم در مکان‌های مسقف ممنوع و آیین‌های عزاداری ماه محرم و صفر تنها براساس شیوه‌نامه‌های ابلاغ شده ازسوی وزارت کشور و غالبا در فضای باز برگزارشد. مدیریت این آیین‌ها برعهده سازمان تبلیغات اسلامی خوزستان بود و کمیته محرم و صفر ذیل این قرارگاه نیز تشکیل شد. همچنین برپایی ایستگاه صلواتی ممنوع و اعلام شد هیأت‌های عزاداری می‌توانند موکب سلامت برپا و ماسک و مواد ضدعفونی توزیع کنند. همچنین حرکت دسته‌ها و هیأت‌های عزاداری در داخل محله‌ها با رعایت فاصله‌گذاری اجتماعی برگزارشد. دراین میان اگرچه انتشار برخی فیلم‌ها در شبکه‌های اجتماعی درباره رعایت نشدن پروتکل‌های بهداشتی دربرخی نقاط خوزستان نگرانی‌هایی به‌دنبال داشت، اما بررسی‌ها نشان می‌دهد بیشتر هیأت‌ها و عزاداران با رعایت پروتکل‌های بهداشتی مراسم باشکوه دهه نخست محرم را برگزار کردند. اینها درحالی‌است که شهرهای مختلف استان خوزستان، به‌ویژه در دهه‌نخست محرم شاهد برگزاری مراسم خاصی در سوگ شهادت خاندان رسالت هستند و این آیین‌ها هرساله با شکوه ویژه‌ای برگزار می‌شود. خوزستانی‌ها با دسته‌های سنج و دمام و دسته‌های سینه‌زنی آیین سوگواری را هرسال با شکوه‌تر از سال قبل و با حضور تعداد زیادی از مشتاقان عزاداری برگزار می‌‎کنند؛ مراسم عزاداری با شیپور بلندی آغاز می‌شود و دسته‌های سنج و دمام دایره دایره شکل به این مراسم اضافه می‌شوند. علاوه بر دسته‌های سنج و دمام دسته‌های سینه‌زنی به نام «چلاب» از آیین‌های خوزستانی‌هاست. اعراب خوزستان هم‌چنین مراسمی به نام «یزله» دارند که با خواندن نوحه به صورت دکلمه آغاز می‌شود. دسته‌های «یزله» پس از طی مسافتی ایستاده، دایره‌وار و خمیده به‌سمت مرکز با ریتم دکلمه که بسته به مناسبت زمانی متفاوت است شروع به سینه‌زنی می‌کنند.

هرمزگان
 براساس اعلام مسئولان ارشد استان هرمزگان، ‌برای عزاداری‌ها در دهه نخست محرم امسال، دستورالعمل‌های بهداشتی ویژه‌ای درنظر گرفته شد و هیأت‌های عزاداری در فضای باز و با تعداد کم و با رعایت پروتکل‌های بهداشتی، مراسم‌ را برگزار کردند. همچنین در برخی مساجد، حسینیه‌ها و تکایا مراسم عزاداری ماه محرم، با حضور محدود افراد و درفضای باز برگزار ‌شد. امسال همچنین از مردم استان خواسته شد با ماندن در خانه‌ و استفاده از ظرفیت شبکه‌های صداوسیما و دیگر رسانه‌ها، عزاداری خود را انجام دهند. مسئولان هرمزگان همچنین از مردم خواستند به‌منظور حفظ سلامت خود  و دیگران، دستورالعمل‌های بهداشتی را رعایت کنند، زیرا این استان در پیک شدیدی از همه‌گیری ویروس کرونا قرار دارد، تعداد موارد ابتلا بسیار افزایش یافته و این شرایط زمینه‌ساز خستگی کادر درمان شده‌است. این درحالی‌است که باوجود تاکید مسئولان استان بر برگزاری عزاداری‌ها با رعایت پروتکل‌های بهداشتی و فاصله‌گذاری اجتماعی، اما اطلاع‌رسانی مناسبی درباره محل‌های درنظر گرفته شده برای برگزاری این مراسم انجام نشد و با توجه به گرمای طاقت‌فرسای این روزهای استان‌های جنوبی کشور، برپایی مراسم عزاداری در فضای باز با مشکلات بسیاری همراه بود.

ایلام
در استان ایلام براساس اعلام استانداری و براساس تصمیم ستاد کرونای استان، همه مجالس عزاداری حسینی در شهرستان‌ها به‌جز مصلی شهر ایلام در فضاهای باز با رعایت تمام شیوه‌نامه‌های بهداشتی و با حفظ فاصله اجتماعی، ماسک و همچنین تعداد محدود افراد برگزار شد. همچنین زنجیرزنی و هیأت‌گردانی شبانه در خیابان‌ها محدود شده بود و حسینیه‌ها، تکایا و مساجد برای مراسم هیأت‌ها با محدودیت‌هایی مواجه بودند. همچنین همه برنامه‌های هیأت‌ها از ساعت۲۲ شب به مدت یک‌ونیم ساعت برگزار و در شب‌های تاسوعا و عاشورا این زمان تا ساعت۲۴ تمدید شد و برنامه‌های خارج از این زمان‌ها ممنوع شده بود. به گفته مدیرکل تبلیغات اسلامی استان، همه هیأت‌های مذهبی، هیأت امنای مساجد و مداحان از مدت‌ها قبل از آغاز ماه محرم نسبت به وضعیت کرونا توجیه شده‌ بودند و همچنین گروه‌هایی برای نظارت بر عملکرد دسته‌های عزاداری در استان تشکیل شد تا نسبت به عملکرد هیأت‌های مذهبی نظارت داشته باشند. از هیات‌های مذهبی نیز خواسته شده بود از ۵۰درصد ظرفیت و نیروی خود استفاده کنند و فعالیت همه هیأت‌های بانوان نیز تعطیل شده و درکل استان ۶۰۰هیأت اجازه فعالیت داشتند.

کرمانشاه
امسال مانند سال‌گذشته به‌دلیل همه‌گیری ویروس کرونا برگزاری مجالس عزای امام‌حسین(ع) در استان کرمانشاه با رعایت شیوه‌نامه‌های بهداشتی برگزارشد. استفاده از ماسک، مواد ضدعفونی‌کننده، ظروف یکبارمصرف و برگزاری مجالس در فضای باز از مهم‌ترین نکاتی بود که اکثریت بانیان مجالس اباعبدالله‌الحسین(ع) در دهه نخست محرم به‌دقت رعایت کردند و براساس شیوه‌نامه‌های ابلاغی، مراسم روضه، سخنرانی و... در ۲ساعت انجام شد. بررسی‌های میدانی خبرنگارهمشهری نشان می‌دهد در دهه نخست محرم بیشتر هیأت‌های مذهبی استان برگزاری مجالس عزاداری امام‌حسین (ع) با رعایت پروتکل‌های بهداشتی را مدنظر قرار دادند. همچنین تمهیدهای لازم برای برگزاری هرچه باشکوه‌تر مراسم عزاداری امام‌حسین(ع) به‌ویژه اجتماع عظیم عزاداران در تاسوعا و عاشورای حسینی اندیشیده شد. اداره آموزش وپرورش استان نیز برای دراختیار گذاشتن مدارس به‌منظور برگزاری عزاداری در فضای باز اقدام‌ کرده‌بود. کرمانشاه نیز یکی از استان‌هایی است که طرح «ایران مشکی‌پوش» در آن اجرا شد. استفاده از نماد‌های عزاداری و سیاه‌پوشان فضای خیابان و معابرشهری، از برنامه‌های این طرح بود که در کرمانشاه با نصب پرچم عزای سیدالشهداء(ع) در ابعاد ۲۰ در۲۰روی پل شهدای مدافع حرم آماده اقامه عزای حسینی(ع) انجام شد.

آذربایجان‌غربی
سال‌گذشته مراسم سوگواری محرم در آذربایجان‌غربی، در سایه کرونا و با رعایت پروتکل‌های بهداشتی، فاصله‌گذاری اجتماعی و همچنین ضدعفونی معابر و توزیع بسته‌های معیشتی به‌جای پخت نذورات برگزار شد. امسال نیز باوجود پیک پنجم همه‌گیری ویروس کرونا، برنامه‌های سوگواری تعطیل نشد و در شهرهای مختلف استان و به‌ویژه ارومیه، این برنامه‌ها درفضای باز، بازار، مساجد و تکایا برگزارشد. براین اساس خیابان «شهید صمدزاده» ارومیه یکی از معابری بود که عزاداری‌های دهه نخست ماه‌محرم به‌صورت متمرکز درآن برگزار شد. این‌درحالی‌است که همه‌گیری ویروس کرونا، تاحدود زیادی برگزاری آیین‌های سنتی عزاداری در سوگ امام‌حسین‌(ع) را در استان‌آذربایجان‌غربی تحت‌تأثیر قرار داده‌است. «علم‌بندی» در ارومیه از سنت‌های قدیمی این شهر است که در دهه اول محرم برگزار می‌شود و هزاران نفر دراین مراسم شرکت می‌کنند. 

چهارمحال‌وبختیاری
 اگرچه سال‌گذشته همه‌گیری ویروس کرونا، محدودیت‌هایی برای اجرای برنامه‌های تجمیعی در دهه‌نخست محرم به وجود آورد، اما به‌گفته مسئولان چهارمحال‌وبختیاری، مراسم عزاداری ایام محرم و صفر با رعایت ۸۵درصدی دستورالعمل‌های بهداشتی برگزار شد. امسال نیز امکان دسته‌روی به‌صورت محدود و در فضای باز هر محله وجود داشت و روضه‌های خانگی نیز با توجه به دستورالعمل ابلاغی در فضای باز و با تعداد محدود، برگزار شد. همچنین هیأت‌های استان موظف بودند مراسم را براساس شیوه‌نامه‌های اعلام‌شده برگزار کنند. همچنین بسیاری از آیین‌های شاخص عزاداری امام‌حسین(ع) دراین استان ازجمله «خیمه‌سوزان» در شهر «طاقانک» نیز به‌صورت گسترده و مانند سال‌های گذشته برگزار نشد.

فارس
برگزاری مراسم سنتی و مجالس عزاداری حضرت اباعبدالله الحسین(ع) در شهرستان‌های استان فارس نیز با رعایت کامل پروتکل‌های بهداشتی و فاصله‌گذاری اجتماعی و استفاده از ماسک در طول زمان برگزاری مراسم، تا سقف ۲ساعت و در فضای باز برگزار شد. براساس ابلاغ استانداری فارس، اداره‌های آموزش و پرورش، شهرداری‌ها، سازمان تربیت بدنی، دانشگاه‌ها و اداره‌های دولتی موظف شده بودند همکاری لازم را با هیأت‌های دارای مجوز برای در اختیار گذاشتن حیاط، فضاهای روباز، پارک‌ها و سالن‌ها جهت برگزاری مراسم و سیاه‌پوش کردن محیط پیرامونی داشته باشند. همچنین ضدعفونی کردن محل برگزاری مراسم، جمع‌آوری زباله‌های مربوط به مراسم و وجود مواد ضدعفونی درمحل برگزاری مراسم الزامی بود. برگزاری مراسم تعزیه و روضه‌های خانگی نیز به‌نحوی که زمینه‌ساز تجمع افراد و عدم رعایت پروتکل‌ها و فاصله‌گذاری اجتماعی شود، ممنوع شده بود.

خراسان‌شمالی
در دهه نخست ماه محرم، در خراسان‌شمالی نیز مراسم و آیین‌های ویژه عزدارای با شکوه ویژه‌ای برگزار شد. امسال اما به‌گفته مدیرکل تبلیغات اسلامی استان، برگزاری مراسم‌ ماه محرم درشهرهای مختلف استان با رعایت پروتکل‌های بهداشتی برگزار شد. براین اساس تجمع دسته‌های عزاداری و برگزاری روضه‌های خانگی در فضای بسته و برپایی ایستگاه صلواتی ممنوع بود، اما دسته‌روی محلی هیأت‌های مذهبی به‌شرط فاصله‌گذاری و استفاده از طبل و سنج اختصاصی، ممنوعیتی نداشت. برای توزیع نذورات نیز برخی هیأت‌های مذهبی نسبت به برپایی موکب سلامت اقدام و نذورات خیران را به‌‌صورت بسته‌بندی بهداشتی و بیرون‌بر توزیع کردند. همچنین در زمان برگزاری مجالس دهه نخست ماه محرم، نظارت بر فعالیت هیأت‌ها وجود داشت و اگر تخلفی در رعایت پروتکل‌های بهداشتی وجود داشته، با متخلفان برخورد شد.

گیلان
عزاداری‌های دهه نخست محرم امسال و به‌ویژه مراسم مراسم تاسوعا و عاشورای حسینی(ع) در گیلان با رعایت پروتکل‌های بهداشتی درشهرهای مختلف این استان برگزار ‌شد. براین اساس عزاداری‌ها متناسب با دستورالعمل‌ها و پروتکل‌های بهداشتی و استفاده صددرصدی از ماسک، رعایت فاصله‌گذاری اجتماعی و با اولویت استفاده از مکان‌های باز و دارای تهویه، برگزار شد. براساس اعلام مسئولان ستاد کرونا دراستان، اداره آموزش و پرورش گیلان مدارس نزدیک به مساجد را برای برگزاری مراسم در اختیار هیأت‌های مذهبی و مساجد قرار داد تا درصورت نبود شرایط در مساجد، مراسم در مدارس و در فضای بزرگ‌تر برگزار شود. این درحالی بود که نمازظهر عاشورا با حضور سوگواران حسینی (ع) و رعایت پروتکل‌های بهداشتی درمناطق مختلف استان برگزار شد؛ نمازی که در شهر رشت به امامت آیت‌الله «رسول فلاحتی» نماینده ولی فقیه در گیلان و امام جمعه رشت در پیاده‌راه فرهنگی این شهر اقامه شد.

زنجان
زنجان ازجمله شهرهای ایران به‌شمار می‌رود که آیین‌های عاشورایی آن شهره خاص و عام است و تا پیش‌از همه‌گیری ویروس کرونا، حسینیه‌اعظم زنجان هرسال میزبان خیل عظیم عاشقان حضرت اباعبدالله‌الحسین(ع) بود که در روز هشتم محرم و به‌مناسبت «یوم‌العباس»، جلوه‌های عاشورایی خاطره‌انگیری را رقم می‌زدند، اما امسال براساس اعلام مسئولان سازمان تبلیغات اسلامی استان این مراسم برگزار نشد. در دهه نخست محرم امسال بازدیدهای میدانی از عزاداری هیأت‌ها در شب‌های محرم انجام شد و بررسی‌ها نشان می‌دهد رعایت پروتکل‌های بهداشتی نسبت به سال گذشته وضعیت بهتری داشته‌است. این‌درحالی‌است که مردم استان زنجان از ابتدای همه‌گیری ویروس کرونا بیشترین میزان رعایت پروتکل‌های بهداشتی را داشته‌اند. همچنین «نذر خون» از جمله اقدام‌هایی بود که در دهه نخست محرم امسال زنجانی‌ها استقبال ویژه‌ای از آن کردند.

کردستان
امسال برنامه‌های ماه‌محرم دراستان کردستان با مشارکت ۶۱۲هیأت مذهبی و با رعایت پروتکل‌های بهداشتی برگزاری شد و ۲۴مراسم همایش شیرخوارگان حسینی(ع) نیز درسطح استان و با رعایت پروتکل‌های بهداشتی به اجرا درآمد. همچنین برگزاری ۱۲۰ایستگاه سلامت و صلواتی مردمی با رعایت کامل موارد ابلاغی، برگزاری ۴۰۰محفل قرآنی در هیأت‌ها، مساجد و حسینیه‌ها که شرایط حضور مخاطبان را دارند و برگزاری ۱۷۵مراسم دسته‌روی در روزهای تاسوعا و عاشورا با رعایت کامل نکات بهداشتی، از برنامه‌های کردستان برای ایام تاسوعا و عاشورای حسینی(ع) بود. بیش‌از  ۵۰۰روحانی نیز در قالب همایش «طلایه‌داران تبلیغ» برای سخنرانی در برنامه‌های ایام محرم درمیان مردم حضور یافتند. توزیع بسته‌های حمایتی کمک‌های مومنانه در دهه نخست محرم و جمع‌آوری کمک‌های مردمی برای آزادی زندانیان جرائم غیرعمد نیز جزو برنامه‌های هیأت‌های مذهبی استان کردستان بود. تهیه و پخت ۲۸هزارپرس غذای‌گرم و توزیع درمناطق محروم شهرها و روستاهای استان نیز از دیگر برنامه‌هایی بود که با رعایت پروتکل‌های بهداشتی انجام شد. 

کرمان
فاصله‌گذاری مناسب، پخش‌نکردن پذیرایی‌های بسته‌بندی نشده، ضدعفونی مستمر، توزیع ماسک و اسپری درمیان عزاداران و نیز کوتاه بودن مدت عزاداری‌ها برخی از تمهیدهایی بود که در دهه نخست محرم به‌صورت جدی در جلسه‌های عزاداری هیأت‌های مذهبی کرمان رعایت شد. امسال نیز هیات‌ها ضمن پایبندی به رعایت تمام دستورالعمل‌های ستاد کرونا، رعایت پروتکل‌های بهداشتی را به‌صورت جدی‌تر در اولویت قراردادند و تلاش کردند مانند سال‌گذشته بانیان، نذورات خود را در قالب بسته‌های معیشتی میان نیازمندان توزیع کنند. همچنین بنابراعلام استاندارکرمان، امسال مکان‌های روباز ورزشی و آموزشی برای برگزاری مراسم عزاداری دراختیار هیات‌ها قرار گرفت و یکی از پرمخاطب‌ترین مجالس اهل‌بیت(ع) در گلزار شهدای کرمان، با شکوه خاصی در جوار مرقد شهید حاج قاسم سلیمانی برگزار ‌شد. علاوه براین آیین تعزیه‌خوانی مانند سال‌های گذشته در محوطه‌های روباز برپا شد، اما باوجود قدمت 150ساله روضه‌های خانگی ازجمله مجلس روضه «سادات خوشرو»، امسال متولیان امر اعلام کردند برای سلامت همشهریان و احترام به کادر درمان، عزاداری‌ها به‌صورت عمومی برگزار نمی‌شود.

خراسان‌جنوبی
دستورالعمل‌های بهداشتی باعنوان ضوابط مراسم عزاداری ایام محرم و صفر در خراسان‌جنوبی از طریق قرارگاه مرکزی ابلاغ شد و مسئولیت اجرای این مصوبات برعهده سازمان تبلیغات اسلامی استان قرارگرفت. رعایت فاصله‌گذاری اجتماعی، سقف زمانی برگزاری جلسه‌ها، استفاده مستمر از ماسک، ضدعفونی محل و تجهیزات و استفاده از مکان‌های روباز از مواردی بود که اکثر هیأت‌های مذهبی استان به‌صورت کامل در دستورکار خود قرار دادند. برهمین اساس هم بود که مردم بیرجند، به عنوان مرکز استان، مراسم تاسوعا و عاشورای حسینی (ع) امسال را با توجه به فاصله‌گذاری اجتماعی، با شکوه ویژه‌ای برگزار کردند. همچنین با توجه به اینکه تأکید دستورالعمل ابلاغی بر برگزاری مراسم عزاداری در فضای باز بود، اداره‌های ورزش و جوانان‏، آموزش و پرورش و حتی دانشگاه‌های خراسان‌جنوبی همه فضاهای روباز خود را بدون هیچ محدودیتی در اختیار هیأت‌های مذهبی قرار دادند. براساس دستورالعمل ابلاغی هرگونه پذیرایی در مراسم عزاداری‌های خراسان‌جنوبی ممنوع بود و نذورات غالبا به‌صورت موادغذایی خشک و خام توزیع می‌شد. یکی از مراسم سنتی عزاداری ماه‌محرم  در خراسان‌جنوبی «علم بندان» است که مردم بیرجند و به‌ویژه سادات با برگزاری این مراسم، عزاداری سالار شهیدان را در دهه نخست محرم آغاز می‌کنند. 

قزوین
قزوین نیز از استان‌هایی محسوب می‌شود که هرساله شاهد برگزاری مراسم باشکوه عزاداری برای اباعبدلله‌الحسین (ع) و یاران باوفایش است، اما امسال همه برنامه‌های سوگواری و عزاداری با رعایت نکات بهداشتی و فاصله‌گذاری اجتماعی در فضای باز حسینیه‌ها و مساجد با یک‌سوم ظرفیت برگزار شد. برگزاری مراسم هیأت‌ها در فضای بسته نیز با یک‌چهارم ظرفیت و حداکثر طی 2ساعت صورت گرفت و استفاده از طبل و سنج به‌شرط شخصی بودن یا ضدعفونی کردن هنگام جابه‌جایی بین افراد و دسته‌روی به‌صورت محلی با رعایت فاصله‌گذاری انجام شد. رعایت دقیق فاصله‌گذاری اجتماعی در طول مراسم، استفاده از ماسک به‌صورت مستمر و توزیع اقلام بهداشتی در ایستگاه‌های صلواتی با عنوان موکب سلامت جزو مواردی بود که براساس مقررات ابلاغی، ازسوی بیشتر هیأت‌ها اجرا شد. امسال همچنین متولیان امر در ستاد مقابله با کرونای قزوین اعلام کردند برای فرهنگ‌سازی و تذکر زبانی، گروه‌هایی با عنوان آمران و سفیران سلامت با همکاری هلال احمر و آموزش و پرورش در اماکن شلوغ حضور یافتند. 

همدان
در روزهای اخیر همه شهرستان‌های استان همدان در وضعیت قرمز کرونایی قرار گرفته‌اند، اما به‌گفته مسئولان، شهرستان‌های ملایر، همدان، تویسرکان و اسدآباد شرایط نامناسب‌تری دارند. برهمین اساس مسئولان استان از شهروندان درخواست کردند ضمن بهره‌گیری از برکات ماه‌محرم، پروتکل‌های بهداشتی را رعایت کنند. بررسی‌های میدانی نشان می‌دهد در دهه نخست محرم برخی ایستگاه‌های صلواتی بهداشتی در سطح استان برپا شد، اما غالبا نذورات به‌صورت خشک و بسته‌بندی‌شده ارائه می‌شد و توزیع موادغذایی به‌صورت طبخ‌شده، چای و شربت دراین ایستگاه‌ها ممنوع بود. البته برخی از این ایستگاه‌ها کالاهای بهداشتی و فرهنگی توزیع می‌کردند و توزیع آب معدنی نیز بلامانع بود. اینها درحالی‌است که گفته می‌شود میزان رعایت پروتکل‌های بهداشتی در استان همدان به زیر 20درصد رسیده و موج جدید کرونای دلتا که بیشتر مبتلایان در استان از این نوع هستند، بسیار سنگین است. براین اساس مسئولیت‌پذیری اجتماعی باید ارتقا پیدا کند و خودمراقبتی فردی و اجتماعی به‌عنوان یک تکلیف، دراین ماه عزیز سرلوحه کار عزاداران و مسئولان هیأت‌ها قرارگیرد.

مرکزی
امسال سازمان تبلیغات اسلامی استان مرکزی برای نظارت دقیق بر برگزاری مراسم عزاداری هیأت‌های مذهبی، به متولیان برگزاری مراسم، ازطریق ثبت نام در سامانه «بیرق» مجوز داد تا برنامه‌های عزاداری به‌دقت رصد شوند. اجتماع هیأت‌های مذهبی دراین استان ممنوع بود و تنها مجوز دسته‌روی محله‌ای صادر شده بود تا هیأت‌های مذهبی با رعایت فاصله‌گذاری اجتماعی و استفاده از ماسک، به‌صورت محدود در محله‌ها حرکت کنند. همچنین فضاهای باز ازجمله پارک‌ها و مدارس دراختیار هیأت‌های مذهبی قرار گرفت. امسال آیین‌های تعزیه‌خوانی هم به‌صورت محدود و در فضای باز برگزار شد. گفتنی است عزاداری محرم امسال اگرچه به‌صورت محدود برگزار شد، اما ساوجی‌ها و به‌ویژه مردم شهر «آوه» در ۲۵کیلومتری جنوب شهرستان ساوه همچنان با شکوهی خاص و همراه با رعایت پروتکل‌های بهداشتی، ارادت خود به اباعبدالله‌الحسین(ع) نشان دادند.

بوشهر
براساس دستورالعمل ابلاغی ازسوی کمیته امنیتی، اجتماعی و انتظامی ستاد ملی مدیریت بیماری کرونا، در دهه نخست محرم امسال برگزاری مراسم در همه شهرستان‌های استان بوشهر در فضای باز و با یک‌سوم ظرفیت برگزار شد. همچنین خروج تدریجی جمعیت باهدف جلوگیری از ازدحام هم مورد تأکید قرارگرفت. مراعات فاصله‌گذاری اجتماعی برای عزاداران و ممنوعیت هرگونه پذیرایی هنگام برگزاری مراسم از دیگر موارد الزامی در برگزاری مراسم‌های عزاداری امسال بود. همچنین برگزاری روضه‌های خانگی و برپایی هرگونه ایستگاه صلواتی شامل موکب، خیمه و چادر جهت سرو نذورات و چای نیز در همه نقاط استان‌بوشهر ممنوع اعلام شد. سینه‌زنی سنتی، تعزیه‌خوانی، سنج و دمام‌زنی، مختگ‌گردانی(گهواره گردانی) حضرت علی‌اصغر (ع) و تشییع نمادین پیکر شهدای کربلا از جلوه‌های سوگواری بوشهری‌ها در ایام محرم و صفر است‌ که امسال برگزاری برخی از این آیین‌ها تحت‌تأثیر همه‌گیری ویروس کرونا قرارگرفته بود.

اصفهان
 در اصفهان امسال هم مانند سال‌گذشته، مراسم عزاداری دهه نخست ماه‌محرم و روزهای تاسوعا و عاشورای حسینی(ع) براساس ابلاغیه‌های ستاد ملی مقابله با کرونا برگزارشد. ستاد ملی کرونا شیوه‌نامه‌هایی را به هیأت‌ها ابلاغ کرد که براساس آن برگزاری مراسم عزاداری‌ در فضای باز، با رعایت پروتکل‌های بهداشتی، به‌مدت 2ساعت و باحضور حداقلی عزاداران مجاز اعلام شد و شاهد رعایت این دستورالعمل‌ها در اصفهان بودیم. براین اساس امسال عزاداری‌ها غالبا در مکان مسقف انجام نشد و توزیع غذا و نذورات نیز در پایان مراسم و به‌صورت بسته‌بندی انجام شد. همچنین ستاد کرونا ورزشگاه‌ها و مدارس را موظف کرده بود که فضاهای باز خود را در اختیار هیأت‌ها قرار دهند. در اصفهان معمولا تجمع عزاداران در محل‌هایی مانند گلستان شهدا، مسجدجامع، مجموعه یادگاران امام(ره) در فضای باز دانشگاه، گذر چهارباغ و هیأت عاشوراییان صورت می‌گیرد. همچنین امامزاده شاه‌کرم و امامزاده‌های دیگر سطح شهر به‌دلیل داشتن فضای باز، برای عزاداری مورد استفاده قرار گرفت. امسال همچنین برخی آیین‌های سنتی عزاداری در نقاط مختلف استان و با رعایت نسبی پروتکل‌های بهداشتی برگزار شد که مراسم سنتی «دسته شال زن» (شال گردن) و «خیمه سوزان» در محله‌های «بافران» و «محمدیه» شهرستان نایین و مراسم سنتی «کتل» (تشییع نمادین حضرت علی‌اصغر(ع) در روز عاشورا) در شهر نوش‌آباد از توابع آران و بیدگل در شمال اصفهان، ازآن جمله است.

لرستان
وزارت کشور دستورالعملی ابلاغ کرده تا شهروندان ضمن بهره‌مندی از برکات ماه محرم، سلامتی‌شان نیز حفظ شود. براساس این دستورالعمل، عزاداری‌ها در شهرهای مختلف استان لرستان در فضای باز برگزار شد. این درحالی‌است که مسئولان استان اعلام می‌کنند بازدیدهای به‌عمل آمده از هیأت‌های عزاداری استان نشان می‌دهد در دهه نخست محرم درصد بالایی از موازین و نکات بهداشتی ازسوی هیأت‌ها و عزاداران رعایت شده‌است. اگرچه برنامه‌های عزاداری دهه نخست محرم امسال در استان لرستان در ۲هزارو ۵۰۰هیات مذهبی با شکوه خاصی برگزار شد، اما اجرای برخی آیین‌های سنتی عزاداری تحت تأثیر شرایط کرونایی حاکم براستان، با برخی محدودیت‌ها انجام شد. «چهل منبر» و «گل مالی» ازجمله آیین‌های سوگواری محرم در دیار لرستان است که هرسال با سبک و آدابی ویژه برگزار می‌شد، اما امسال مانند دیگر آداب و سنن، دستخوش شرایط کرونایی شده بود.

قم
امسال مراسم عزاداری دهه نخست ماه محرم در قم با شکوه ویژه‌ای برقرار بود، اما با توجه به قرمزبودن وضعیت همه‌گیری ویروس کرونا در استان، همه برنامه‌ها با رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی برگزار ‌شد و تمرکز نهادهای مسئول، تشکل‌های دینی و متولیان مراسم عزاداری بر ایجاد حسینیه‌های سیار، روباز و مجازی استوار شده‌ بود. همچنین امسال برای نخستین‌بار رادیو قم 2ساعت از برنامه‌های خود را در وعده‌های صبح و عصر به روضه‌خوانی، سخنرانی و مداحی زنده اختصاص داد و با هماهنگی سازمان تبلیغات اسلامی استان، اتوبوس‌ها و تاکسی‌ها در ساعت‌های پخش این برنامه، موج رادیویی خودروها را برای شهروندان باز می‌کردند. ضمن اینکه تعدادی خودروی سواری و وانت‌بار در محله‌های قم نوحه‌ها و مداحی‌های عزاداری را پخش می‌کردند. همچنین به شهرداری، اصناف و بازاریان هم تاکید شده بود که در سیاهپوش کردن فضای‌عمومی شهر جدی‌تر وارد شوند. همچنین عزاداری روزهای تاسوعا و عاشورای حسینی (ع) در حرم حضرت معصومه(س) برگزار شد و این درحالی بود که امسال حرکت دسته‌های عزاداری به سمت حرم مطهر با محدودیت‌های ویژه‌ای همراه شده بود.

مازندران
 برنامه‌های عزاداری دهه نخست ماه محرم در مازندران امسال نیز مانند سال‌گذشته با محدودیت‌های کرونایی برگزار شد، اما به‌دلیل همزمان شدن دهه نخست محرم با وخیم‌ترین روزهای کرونایی این استان، امسال سختگیری‌ها و محدودیت‌های بیشتری برای جلوگیری از افزایش سرعت شیوع کرونا لحاظ شده بود. سقف زمان درنظر گرفته شده برای عزاداری‌ها 2ساعت و در فضای باز بود. به‌جز مجالس عزای محرم که با رعایت پروتکل‌ها و درمدت محدود برگزار می‌شدند، برپایی تجمع‌های مرتبط با محرم مانند دسته‌روی هیأت‌ها در شهرها و روستاها، پخت نذری، برپایی آیین‌های بومی ماه محرم مانند نخل‌گردانی، کرب‌زنی، علم‌بندان، تعزیه و منبرگردانی با محدودیت‌های ویژه‌ای همراه شده‌بود. البته امسال در قائمشهر به سنت هرسال، مراسم تشت‌گذاری به‌صورت محدود و بدون برپایی تجمع برگزار شد. همچنین فضای باز محوطه برخی مساجد و امامزاده‌ها و همچنین برخی سالن‌های ورزشی ازجمله سالن «سیدرسول حسینی» ساری برای برپایی مجالس محدوده درنظر گرفته شده‌بود.

البرز
براساس اعلام اداره‌کل تبلیغات اسلامی البرز، برگزاری مراسم عزاداری محرم دراین استان به‌شرط رعایت کامل پروتکل‌های بهداشتی، استفاده صددرصدی از ماسک، رعایت فاصله‌گذاری اجتماعی و استفاده از مکان‌های باز با یک‌سوم ظرفیت برگزار شد. براساس اعلام مسئولان استان، در دهه نخست محرم امسال اگر هیأت‌های مذهبی، حسینیه‌ها، هیات امنای مساجد و همچنین مداحان به اجرای این دستورالعمل‌ها توجه نمی‌کردند، در مرحله نخست تذکر کتبی گرفتند و درصورت تکرار تخلف، قطع ارائه خدمات‌عمومی،‌ یارانه‌ای و پشتیبانی تا پایان ماه صفر انجام می‌شود. درصورت تکرار این تخلف‌ها، مجوز به‌مدت ۶ماه لغو و برای رسیدگی به تخلف، به مراجع قضایی معرفی می‌شوند. اینها درحالی‌است که استان البرز ۶اثر ناملموس ویژه آیین‌های عاشورایی شامل تعزیه برغان، مراسم آماده‌سازی حسینیه‌اعظم برغان برای محرم، مراسم نذر ریشه دراین روستا، مراسم عاشورای قدیم در روستای «مهران» طالقان، مراسم سینه‌زنی در روستای «گلینک» طالقان و مراسم آش‌حلیم ۲۸صفر در شهرکرج دارد که به ثبت ملی نیز رسیده‌است.

یزد
براساس اعلام سازمان تبلیغات اسلامی یزد، امسال عزاداری دهه نخست ماه محرم با رعایت نکات و شیوه‌نامه‌های بهداشتی و فاصله‌گذاری اجتماعی ازسوی مردم، هیأت‌ها و تشکل‌های مذهبی در فضای باز تکایا و مساجد برگزار شد، اما برخی محافل و مجالس مانند روضه‌خوانی‌های خانگی که امکان رعایت پروتکل‌های بهداشتی را نداشتند، ازجمله خانه امام‌حسینی(ع) یزد، که یکی از بزرگ‌ترین محافل حسینی در بافت تاریخی یزد به‌شمار می‌رود، امسال میزبان عزاداران حسینی نبود. همچنین امسال در کنار برپایی مجالس و محافل عزاداری امام‌‌حسین(ع)، بر انجام امور فرهنگی - تبلیغی و کمک‌رسانی به نیازمندان و قشرهای آسیب‌دیده و متأثر از همه‌گیری ویروس کرونا در استان تأکید ویژه‌ای شده‌است. دراین میان باید اشاره کرد که «نخل‌برداری» یکی از قدیمی‌ترین آیین‌های عزاداری مردم استان یزد در دهه نخست محرم است که در ۲سال اخیر به‌دلیل همه‌گیری ویروس کرونا عموما برگزار نمی‌شود.

گلستان 
با وجود مهار نشدن پیک پنجم همه‌گیری ویروس‌کرونا در گلستان و وضعیت وخیم در همه شهرستان‌ها و در بخش‌های روستایی و شهری، اما مسئولان تاکید می‌کنند پروتکل‌های بهداشتی در برگزاری مراسم محرم رعایت دراین استان رعایت شده‌است. بررسی‌های میدانی خبرنگارهمشهری هم نشان می‌دهد مراسم عزاداری روزهای تاسوعا و عاشورای حسینی در شهرگرگان با رعایت نسبی پروتکل‌های بهداشتی و فاصله‌گذاری اجتماعی برگزار شده‌است. برهمین اساس هم بود که مراسم «سیاه‌پوشان» و استقبال از محرم‌الحرام در امامزاده عبدالله(ع) شهرگرگان با رعایت پروتکل‌های بهداشتی برگزار شد. همچنین در دهه نخست محرم مراسم عزاداری هیأت‌ها و تکایا به‌ویژه در شهرگرگان در میدانگاه‌ها و فضاهای بازشهر برگزار شد. امسال برنامه‌های فضاسازی محرم و توجه به سیاه‌پوشی میدان‌ها و معابر اصلی شهر و برنامه‌های دیگر نیز نسبت به سال‌گذشته تقویت شده بود تا گرگان به‌صورت ویژه‌ای به‌عنوان شهر عزادارحسینی(ع) دیده شود. 

آذربایجان‌شرقی
آیین‌های سوگواری محرم در آذربایجان‌شرقی در شهرهای مختلف این استان از نخستین روز ماه‌محرم، با رعایت پروتکل‌های بهداشتی برگزار شد و بررسی‌های میدانی خبرنگارهمشهری نشان می‌دهد هیأت‌های عزاداری برگزاری مراسم خود را به فضای باز منتقل کردند تا پروتکل‌های بهداشتی با دقت بیشتری رعایت شود. اینها درحالی‌است که در تبریز و مراغه شکوه عزاداری محرم با رسوم چندصد ساله همراه است. از قدیم‌الایام دسته‌های عزاداری در بازار سرپوشیده تبریز برگزار می‌شد و صدها هزارنفر درآن شرکت می‌کردند. این مراسم سال‌گذشته به‌دلیل همه‌گیری ویروس کرونا برگزار نشد، اما امسال مراسمی که از 7تا 12محرم برگزار می‌شود، به‌دلیل شیوع سویه دلتای کرونا، به محوطه‌های باز بازار منتقل شد. در مراغه این مراسم همه‌ساله در فضای باز برگزار می‌شود و جمعیت زیادی در مراسم تاسوعا و عاشورا حضور می‌یابند. امسال هم این مراسم با رعایت پروتکل‌های بهداشتی ازجمله زدن ماسک و ضدعفونی مستمر محل برگزاری مراسم و همچنین پرهیز از پخش نذورات فله‌ای، برگزار شد.

اردبیل
مراسم تشت‌گذاری از آیین‌های عاشورایی اردبیل است و مردم با این مراسم به استقبال عزاداری ماه محرم می‌روند، اما این مراسم امسال به‌دلیل بحرانی بودن شرایط همه‌گیری ویروس کرونا، به‌صورت محدود و نمادین در مسجدجامع اردبیل برگزار شد. دسته‌گردانی‌ها و عزاداری‌ دسته‌های نیز امسال به‌صورت گسترده برگزار نشد. برهمین ‌اساس در دهه نخست محرم امسال بسیاری از آیین‌های عزاداری در فضای باز برگزار شد. همچنین امسال براساس دستوالعمل‌ها، برپایی ایستگاه‌های صلواتی توزیع غذا و نوشیدنی محدود شده بود و به‌جای آن، توزیع ماسک انجام می‌شد تا ضمن فرهنگ‌سازی، ایمن‌سازی جامعه نیز انجام شود. 

سمنان
با توجه به همه‌گیری ویروس کرونا، در دهه نخست محرم امسال برگزاری بسیاری از آیین‌های محرم درسمنان مانند علم‌گردانی، نخل‌گردانی، یا عباس یا عباس(ع)، طوق‌بندان و شام‌غریبان و اطعام فقرا و عزاداران با محدودیت‌های بسیاری همراه شد. با این‌حال با توجه به برگزاری نمایشی برخی آیین‌ها مانند حرکت شترها با کجاوه و میسر بودن رعایت پروتکل‌های بهداشتی در اجرای آنها، درصورت لحاظ کردن شیوه‌نامه‌های ابلاغ شده، امکان برپایی بخشی از این آیین‌ها وجود داشت. همچنین با توجه به شرایط ویژه کرونایی، حضور عزاداران در فضای‌باز، به‌مدت 2ساعت و با یک‌سوم ظرفیت انجام شد. 

سیستان وبلوچستان
عزاداری دهه نخست محرم امسال، مانند سایر مناسبت‌های چندماه اخیر، با رعایت پروتکل‌های بهداشتی در سیستان وبلوچستان برگزار شد. براساس اعلام سازمان تبلیغات اسلامی استان، امسال ایستگاه‌های صلواتی محرم به محلی برای توزیع ماسک و مواد ضدعفونی درقالب ایستگاه‌های سلامت تبدیل شدند. در زمینه برگزاری جلسه‌های عزاداری نیز به شرط رعایت پروتکل‌های بهداشتی، مانعی وجود نداشت. البته بیشتر هیأت‌ها نیز شیوه‌نامه‌های بهداشتی ابلاغ شده را رعایت کردند تا امسال مراسم عزاداری دهه نخست محرم پرشور‌تر برگزار شود. مراسم سیاه‌پوشی، مشعل‌گردانی، علم‌گردانی، گلدسته و تابوت‌گردانی، سقایی، شووی یا شبیه‌خوانی، چاووشی، محتشم‌خوانی، سینه‌زنی و دورخوانی، زنجیرزنی، نوحه بحرطویل، نوحه جوش پاوکا، نوحه شنستکا، روضه‌خوانی زنان و نذورات مختلف پخت حلیم و شله زرد ازجمله آیین‌های محرم در سیستان‌وبلوچستان محسوب می‌شود که امسال برگزاری آنها بسیار محدود شده بود. امتناع مردم سیستان‌وبلوچستان از پخت غذا در 3روز قبل از واقعه عاشورا، پشت‌بام رفتن ریش سفیدان و تلاوت قرآن و ذکر دعا و برگزاری مجالس روضه و عزاداری در منازل ازجمله آداب خاص مردم استان در ماه محرم به‌شمار می‌رود.