نذرهای جذاب تهرانی‌ها
بهاره خسروی
ماه محرم نزد ما ایرانی‌ها جایگاهی رفیع و ارزش معنوی ویژه‌ای دارد.
در واقع، در این ماه، به دلیل باورهای مذهبی و اعتقادی مردم، سبک زندگی و رفتارهای اجتماعی تغییر می‌کند و ضریب مهربانی و لطافت قلب در این ایام میان مردم افزایش پیدا می‌کند. مرحوم «جعفر شهری» در کتاب «طهران قدیم» نوشته است: «ایام محرم همواره به‌عنوان روزهای خیرات و روا شدن حاجات شهرت داشته و به همین دلیل در روزهای محرم هر کسی به قدر وسع خود در اطعام عزاداران می‌کوشید و از دیگ‌های ۲۰ منی گرفته تا کماجدان‌های کوچک، با شور و شعفی خاص بر سر اجاق می‌رفت و موجودی آن با خلوص نیت در بین مردم پخش می‌شد. حتی کسانی که توانایی اطعام نداشتند، با ریختن مشتی برنج در پلو نذری یا تکه گوشتی در خورش، در نذر شریک می‌شدند.»
به نوشته شهری، در ماه محرم و بنا به اعتقاد به اینکه این شب‌ها، بهترین زمان‌طلب آمرزش برای رفتگان است، خرما، حلوا، شکرپنیر، آش و سمنو نیز بر اقلام دیگر نذورات اضافه می‌شد و تهران در این ایام شهری یکپارچه نعمت و کرم و بذل و بخشش بود.
این نویسنده درباره نذرهایی که مردم در ماه‌های محرم و صفر برای خود و فرزندانشان و با هدف رفع گرفتاری‌ها در نظر می‌گرفتند، نوشته است که آب دادن، شربت دادن، سقایی، پختن آش امام زین‌العابدین(ع) و آش ابودردا که مصالح آن را از خانه‌ها و افراد جمع می‌کردند و آن را برای رفع بیماری مناسب می‌دانستند، اطعام با انواع غذاها، نذر شمع، نفت و روغن چراغ به امامزاده‌ها، گِل مالیدن بر سر و صورت، سینه زدن، زنجیر زدن، زیر علم، کتل و علامت رفتن و خواندن زیارت عاشورا، ختم قرآن، روزه گرفتن و... از جمله نذرهای مردم تهران بود.
انجام امور عام‌المنفعه مانند رسیدگی به وضع خیابان‌ها، تأمین روشنایی معابر تاریک، پوشاندن چاله‌ها و راه‌آب‌ها، کمک به نابینایان، پرداخت بدهی زندانیان یا تهیه غذا و پوشاک برای خانواده‌های آنها، غذا دادن به پرندگان، میانجیگری در اختلافات خانوادگی و دوستانه از دیگر رفتارهای اجتماعی بود که جعفر شهری در کتابش از آنها یاد کرده است.
