نخل‌گردانی در تکیه دزاشیب

حسن حسن‌زاده

محرم که از راه می‌رسد، دوباره یاد عزاداری پرشور شمیرانی‌ها در تکایای بنام شمال تهران زنده می‌شود. اگرچه امسال هم به دلیل شیوع ویروس کرونا مراسم عزاداری محرم متفاوت با سال‌های گذشته برگزار می‌شود اما همین که بوی محرم در کوچه‌های شمیران می‌پیچد انگار صدای نوحه پیرغلامان و عزاداران حسینی از تکایای کهن شمیران به گوش می‌رسد. در میان تکایای بنام شمیران، تکیه دزاشیب یکی از قدیمی‌ترین تکایای شمال تهران است که بیش از چند دهه میزبان مراسم منحصربه‌فرد نخل‌گردانی و عزاداری‌های پرشور اهالی دزاشیب بوده است. تکیه دزاشیب هم مثل چند تکیه بزرگ شمیران، غرفه‌های بسیاری داشت که پیش از شروع مراسم عزاداری محرم، هر غرفه توسط یکی از طایفه‌های محله، سیاهپوش و آماده برگزاری مراسم می‌شد. از آنجایی که‌آبادی دزاشیب هم مثل دیگر‌آبادی‌های شمیران ییلاق رجال و چهرهای مشهور دوران قاجار بود، در تکیه دزاشیب هم‌محلی به نام شاه‌نشین وجود داشت که چهره‌های برجسته آن روزگار برای شرکت در مراسم عزاداری در این محل حاضر می‌شدند. اگرچه مراسم نخل‌گردانی هم در این تکیه دزاشیب سابقه بسیاری دارد ولی این تکیه قدیمی ویژگی منحصربه‌ فرد دیگری داشت که آن را از دیگر تکایای شمیران جدا می‌کرد. دزاشیبی‌ها هر سال پس از پایان عزاداری‌ها طاق‌نماهای ضلع غربی تکیه را باز می‌کردند. طاق‌ها نماها به سمت پشت تکیه باز می‌شد و تکیه به یک بازارچه محلی تغییر کاربری می‌داد. در روزگاری که شغل بیشتر ساکنان این‌آبادی کشاورزی بود، در غرفه‌های این بازارچه انواع محصولات کشاورزی دزاشیب از میوه‌های نوبرانه تا مایحتاج روزانه به فروش می‌رسید. در برخی غرفه‌ها صنایع‌دستی و سبدهایی که هنر دست بانوان‌آبادی بود در معرض فروش قرار می‌گرفت.