بحران پنهان در بازار کار

بعد از سال‌ها غفلت از اصلاح ساختار اقتصاد و بی‌توجهی به تولید و فعالیت‌های مولد، حالا بازار کار ایران حتی به نیروی کار ماهر و آزموده نیز روی خوش نشان نمی‌دهد و بر اساس آمارهای رسمی، حدود نیمی از نیروی کار مهارت آموخته در فنی و حرفه‌ای را نیز جذب نمی‌کند.
به گزارش همشهری، متناسب نبودن آموزش‌های نیروی کار با نیاز بازار همواره یکی از دلایل رشد نرخ بیکاری در اقتصاد ایران معرفی شده، اما در ماه‌های اخیر، بی‌رغبتی متقاضیان کار به اشتغال به‌واسطه پایین بودن دستمزد در مقایسه با هزینه معیشت نیز به آن اضافه شده است؛ به‌گونه‌ای که در سال گذشته از میان نیروهای مهارت دیده آموزش فنی و حرفه‌ای نیز فقط 52درصد در بازار کار جذب شده‌اند و 42درصد به دلایلی نظیر کمبود فرصت‌های شغلی، پایین بودن دستمزد و حقوق، ضعف مهارتی یا نداشتن سرمایه کافی برای کسب‌وکار و... خارج از بازار مانده‌اند. به این مهم، باید سهم 40درصدی فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌ها و آموزش عالی در جمعیت بیکاران را نیز اضافه کرد. در حقیقت بازار کار ایران تاکنون به‌واسطه اینکه نیروی کار فارغ‌التحصیل، مهارت مورد نیاز بازار را فرا نگرفته است، بستر مناسبی برای جذب درس‌خوانده‌ها نداشت، اما حالا، حتی فارغ‌التحصیلان جذب شده در بازار کار نیز لزوماً در مشاغل خود باقی نمی‌مانند؛ به‌گونه‌ای که بر اساس آمارهای تشکل‌های کارگری، در سال گذشته 25درصد از فارغ‌التحصیلانی که موفق به اشتغال شده بودند به دلایلی نظیر پایین بودن دستمزد در مقایسه با هزینه معیشت، نامساعدی محیط کار و متناسب نبودن شغل با تحصیلات به‌صورت ارادی ترک کار کرده‌اند.
اکنون نیز آمارهای سال1399 سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای کشور از جذب 52درصدی مهارت آموزان در بازار کار حکایت دارد و تازه آن‌گونه که مدیر کل دفتر نظارت، بهسازی و هدایت شغلی این سازمان می‌گوید، این میزان جذب بعد از افزایش ضریب اشتغال کارجویان محقق شده و در سال‌های قبل کمتر نیز بوده است. طبق اظهارات علیرضا طاهرپور شلمانی ، در سال گذشته 52درصد، در سال ۹۸ حدود ۵۴.۷درصد، در سال۹۷ نزدیک به ۴۹درصد، در سال۹۶ حدود ۴۲درصد و در سال ۹۵ نزدیک به ۳۸.۸درصد از کارجویان صاحب شغل شده‌اند. آمارهای ارائه شده از طرح رهگیری شغلی سازمان فنی و حرفه‌ای نشان می‌دهد در سال گذشته، از مجموع ۱۳۹هزارو۵۱۲ نفری که در دوره‌های فنی و حرفه‌ای شرکت کرده‌اند، فقط ۵۶ هزار و ۷۲۹ نفر موفق به اشتغال شده‌اند و از مابقی افراد، ۲۸هزارو۳۷۵ نفر کارجو بوده‌اند و حدود 54هزار نفر باقیمانده، غالباً حتی دنبال کار نیز نبوده‌اند. البته طبق اعلام این مقام مسئول، سالانه در مراکز فنی و حرفه‌ای دولتی نهایتاً ۳۷۰تا۳۸۰هزار نفر آموزش‌های مهارتی را در 3 هزار عنوان شغلی به‌طور رایگان و فقط با پرداخت هزینه‌های آزمون و صدور گواهی سپری می‌کنند؛ ازاین‌رو تعداد این افراد آن‌قدر زیاد نیست که شاغل نشدن 48درصدی آنها در سال99 بتواند ارکان بازار کار را تغییر دهد، اما این اتفاق پیام مهمی دارد مبنی بر اینکه بازار کار ایران دیگر نیروی جوان، متخصص و فنی را نیز جذب نمی‌کند یا خود این نیروها به دلایلی نظیر پایین بودن دستمزد حاضر به اشتغال نیستند.