فروش ۲۷۵میلیارد ریالی در تابستانه کتاب ۱۴۰۰

سعیده مرادی- خبر‌نگار

وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از سال 94برای تشویق و ترغیب مردم به کتابخوانی در نحوه تخصیص یارانه نشر تغییراتی ایجاد کرد. بر این اساس ‌به جای اینکه یارانه به ناشران پرداخت شود، مستقیم به‌دست مصرف‌کننده می‌رسد. این طرح در هر فصل اجرا می‌شود. طرح تابستانه کتاب1400 هم مانند طرح‌های فصلی دیگر از 9مردادماه با مشارکت 974کتابفروشی در سراسر کشور آغاز شد و جمعه 15مردادماه به پایان رسید. این هجدهمین دوره از طرح‌های توزیع مستقیم یارانه کتاب از طریق کتابفروشی‌ها بود. در طرح تابستانه امسال سقف مجاز خرید برای هر خریدار نسبت به طرح‌های قبلی 300هزار تومان بود که نسبت به سال گذشته 100هزار تومان افزایش داشت. در این طرح شرایطی فراهم شده بود که خریداران می‌توانستند به کتابفروشی‌های عضو طرح تابستانه کتاب مراجعه و کتاب‌های عمومی، کودک و نوجوان و دانشگاهی را با 20‌درصد تخفیف خریداری کنند.

تهران با 162کتابفروشی در صدر طرح تابستانه

هجدهمین دوره طرح «تابستانه کتاب۱۴۰۰» با فروش ۲۷۵میلیارد ریالی و ثبت بالاترین رکورد حضور کتابفروشی‌ها به‌کار خود پایان داد. ایوب دهقانکار، مدیرعامل خانه کتاب و ادبیات ایران با اعلام این خبر به همشهری گفت: «در طرح «تابستانه کتاب 1400» 997کتابفروشی از 31استان کشور ثبت‌نام کرده بودند که از مجموع کل ثبت‌‌نامی‌ها، 974کتابفروشی در این طرح تأیید شدند. از این تعداد، 162کتابفروشی در استان تهران و 812کتابفروشی در سایر استان‌ها کتاب‌ها را با یارانه 20‌درصدی در اختیار عموم مردم قرار دادند. همچنین از بین 31استان مشارکت‌کننده در طرح‌، استان تهران با 162کتابفروشی در صدر قرار داشت و پس از آن خراسان رضوی با 123کتابفروشی، اصفهان با 93کتابفروشی، قم با 83کتابفروشی، آذربایجان‌شرقی با 61کتابفروشی، کردستان با 55کتابفروشی و فارس با 54کتابفروشی در جایگاه‌های بعدی قرار گرفتند.»
 دهقانکار در ادامه به تعداد کتاب‌های فروش رفته در طرح تابستانه کتاب اشاره کرد و گفت: «در طرح «تابستانه کتاب1400» که به‌مدت یک هفته از 9تا 15مردادماه اجرا شد، 474هزارو916 نسخه کتاب به ارزش 275میلیارد و 466میلیون و 835هزار و 524ریال از سوی 139هزار و 108نفر در کل کشور خریداری شده است. از مجموع کل فروش، کتابفروشی‌های استان تهران توانستند 44میلیارد و 218میلیون و 178هزار و 466ریال و کتابفروشی‌های سایر استان‌ها 231میلیارد و 248میلیون و 657هزار و 58ریال کتاب بفروشند.
از مجموع کل کتاب‌های خریداری شده در کشور سهم مردم استان تهران 75هزار و 144نسخه کتاب بود که از سوی 23هزار و 407نفر خریداری شد و در سایر استان‌ها، 115هزار و 701نفر توانستند در مدت اجرای این طرح 399هزار و 772نسخه کتاب خریداری کنند.»
 مدیرعامل خانه کتاب و ادبیات ایران گفت: «در هجدهمین دوره از طرح‌های فصلی فروش کتاب، 58میلیارد و 486میلیون ریال یارانه به کتابفروشی‌های عضو طرح در سراسر کشور اختصاص پیدا کرد که از این مبلغ سهم استان تهران 10میلیارد و 141میلیون ریال و سهم سایر استان‌ها 48میلیارد و 345میلیون ریال بود. دهقانکار ادامه داد: «استان تهران با فروش 44میلیارد و 218میلیون و 178هزار و 466ریال در این دوره از طرح توانست 16‌درصد از کل فروش کتاب‌ها را به نام خود ثبت کند؛ استان خراسان رضوی نیز با فروش 31میلیارد و 567میلیون و 149هزار و 821و اصفهان با فروش 30میلیارد و 188میلیون و 560هزار و 14ریال توانستند 11درصد از کل فروش کتاب‌ها را از بین 31استان شرکت‌کننده در طرح به نام خود کنند.»

بسیاری از کتاب‌ها شامل طرح تابستانی نبود

طرح‌هایی مانند طرح تابستانه کتاب می‌توانند طرح‌های خوبی باشند؛ البته به شرطی که یکسری از معایب و مشکلاتی که در نحوه اجرای آنها وجود دارد، برطرف شود. سیاوش هوشیارحسینی، مدیر «فروشگاه کتاب دادبازار» با بیان این جمله به همشهری گفت: «یکی از موضوعاتی که برخی کتابفروشان را با مراجعه‌کنندگان دچار چالش می‌کرد، این بود که قیمت برخی از کتاب‌هایی که ناشر در اختیار ما قرار می‌داد با قیمت اعلام شده در طرح متفاوت بود؛ به‌عنوان مثال قیمت یک کتاب ۱۳۰هزار تومان است، اما وقتی که ما می‌خواستیم آن کتاب را فاکتور کنیم و شابک آن را بزنیم، قیمت کتاب در طرح ۷۰ هزارتومان درج شده بود! امسال تغییرات قیمت کتاب زیاد بود و مسئولان و برگزارکنندگان این طرح افزایش قیمت‌ها و گرانی‌های اخیر را مدنظر قرار نداده بودند و کتاب‌ها به قیمت پارسال قیمت خورده بود. ما از اتحادیه ناشران و کتابفروشان پیگیری‌های لازم را انجام دادیم و ظاهرا این اتحادیه به ناشران اجازه داده‌ که برچسب قیمت‌های جدید را روی کتاب‌ها بزنند و قیمت آنها را افزایش دهند. در چنین شرایطی ما باید با مراجعه‌کنندگان سر و کله می‌زدیم تا ثابت کنیم که کتاب را از ناشر با قیمت بالاتری خریداری کرده‌ایم. برای جلوگیری از این مشکل باید قیمت‌ها به نرخ روز اصلاح می‌شد و این هم یکی دیگر از مشکلات این طرح بود.»

طرح تابستانی کتاب و کمک به کتابفروشی‌ها

طرح فصلی کتاب ذاتا یک طرح بسیار خوب است؛ چون از یک‌سو یارانه کتاب به‌طور مستقیم به‌دست مصرف‌کننده واقعی می‌رسد و از سوی دیگر این طرح تقریباً کل پهنه جغرافیایی کشور را در برمی‌گیرد و تمام شهر‌های کوچک و بزرگ را شامل می‌شود. عبدالکریم جربزه‌دار، مدیر کتابفروشی اساطیر با بیان این مطلب به همشهری می‌گوید: «طرح‌های فصلی ازجمله طرح تابستانه کتاب در تقویت کتابفروشی‌ها و گسترش فرهنگ کتابخوانی نقش مهمی دارند. به اعتقاد من این طرح یکی از مفیدترین طرح‌هایی است که تاکنون در حوزه کتاب اجرا شده و امیدوارم برگزاری چنین طرح‌هایی با رفع معایب و مشکلاتی که دارد، ادامه داشته باشد.» جربزه‌دار معتقد است که طرح تابستان کتاب با تمام مزایای آن مشکلاتی هم داشت: «از مشکلات این طرح موضوع اختصاص ۲۰درصد تخفیف به مشتریان بود؛ آن هم بدون آنکه اطلاع‌رسانی کنند که سقفی برای این ۲۰درصد درنظر گرفته ‌شده است. هم‌اکنون قیمت کتاب افزایش پیدا کرده است و اگر ۳ یا ۴ کتاب خریداری شود، قیمت این کتاب‌ها چیزی حدود ۴۰۰ هزار تومان یا حتی بیشتر می‌شود. مشتری هم انتظار دارد که با توجه به تخفیف 20‌درصدی اعلام شده قیمتی که برای خرید کتاب پرداخت می‌کند با تخفیف 20‌درصدی 80هزار تومان کمتر شود، اما سقف تخفیف برای هر فرد یا هر کد ملی 60هزار تومان بود. این سقف تخفیف 60هزار تومانی هم برای حداقل 300هزار تومان خرید کتاب بود. اطلاع نداشتن مردم از این موارد باعث شد تا فروشندگان به دردسر بیفتند و مجبور شوند هربار این موضوع را برای مخاطبان روشن و شفاف‌سازی کنند. با توجه به این موضوع ما از سقف تخفیفی که ارشاد درنظر گرفته از جیب خودمان بیشتر هم تخفیف دادیم تا مخاطب ناراضی نباشد. در مجموع باید اطلاع‌رسانی درست و دقیقی صورت بگیرد و درباره جزئیات طرح به شکل کامل
توضیح بدهند.» یکی دیگر از مواردی که کتابفروشی‌ها به آن معترض هستند و مدیر انتشارات اساطیر هم به آن اشاره می‌کند، میزان بودجه درنظر گرفته شده برای این طرح ملی است: «به اعتقاد من بودجه و تخفیف درنظر گرفته شده برای طرحی به این گستردگی هم بسیار کم بود و مسئولان باید به فکر افزایش بودجه و اعتبار برای طرح‌های آینده باشند. در گذشته وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نمایشگاه‌های کتاب را برگزار می‌کرد که برای ما معایبش بیشتر از مزایای آن بود؛ به‌ویژه برای کتابفروشان که به آنها لطمه می‌زد. حالا که دیگر این نمایشگاه‌ها برگزار نمی‌شود، اهالی نشر درخواست کردند بودجه‌ای که برای برگزاری نمایشگاه هزینه می‌شد و دیگر هزینه نمی‌شود به این طرح‌های فصلی اختصاص داده شود، اما متأسفانه قبول نکردند. بودجه کل طرح تابستانه کتاب اگر اشتباه نکنم حدود 4میلیارد تومان بود که تقریباً سهم هر کتابفروشی که در این طرح حضور داشت برای ارائه تخفیف حدود 4میلیون تومان می‌شد که با توجه به افزایش قیمت کتاب و گستردگی اجرای طرح
 رقم کمی است.»  جربزه‌دار، راستی آزمایی‌های انجام شده در این طرح را به نوعی توهین به فروشندگان کتاب می‌داند: «حال تصور کنید شما کتابی را به قیمت ۳۰۰ هزار تومان خریداری کرده‌اید و ۶۰ هزار تومان هم تخفیف گرفته‌اید. ما شماره ملی و شماره تلفن مشتری را می‌نویسیم و به خانه کتاب می‌دهیم. بعد خانه کتاب با مشتری تماس می‌گیرد که شما این کتاب را خریداری کرده‌اید؟ این کارها به نوعی توهین به فروشندگان کتاب بود که صورت خوشی ندارد
و زننده است.» مدیر کتابفروشی اساطیر معتقد است این طرح باعث می‌شود مردم بیشتر به سمت کتابفروشی‌ها بیایند و موجب‌ ترویج کتابخوانی در جامعه می‌شود: «‌فکر می‌کنم در مدت اجرای این طرح کتابفروشی‌ها بیش از 20‌درصد افزایش مخاطب داشتند. اثرگذاری این طرح بیش از تهران در شهرستان‌ها و شهر‌های کوچک است. اهمیت این طرح هم به‌خاطر همین است که هم در شهرستان‌های دور که مردم بنیه مالی قوی ندارند و هم به کتابفروشی‌ها با همین مبالغ کمک بزرگی ‌شود و فروش کتاب بالا برود، اما همانطور که اشاره کردم عیوب این طرح هم باید برطرف شود.»