دست پر استان‌ها از مزیت‌های صادراتی
در شرایطی که وضعیت اقتصادی کشور از یک‌سو تحت‌تأثیر همه‌گیری ویروس کروناست و ازسوی دیگر با اعمال تحریم‌های ظالمانه دشمنان ایران در شرایط سختی قرار گفته، توسعه صادرات کشور باهدف دستیابی به رشد اقتصادی و همچنین شتاب دادن به ایجاد اشتغال، ضرورتی است که کارشناسان کشور روی آن اتفاق‌نظر دارند. حال درچنین شرایطی بررسی وضعیت صادراتی استان‌های مختلف از راهکارهایی است که تصویر شفافی از حوزه‌های صادراتی کشور به‌دست می‌دهد و می‌تواند راهگشای تصمیم‌گیری کلان و موثر دراین عرصه باشد.برهمین اساس شناخت مزیت‌های صادراتی همه استان‌های کشور و بررسی نقاط قوت و ضعف فعالیت حوزه‌های تولیدی مربوط در شرایط کنونی، ابزاری است که تصمیم‌سازان اقتصادی کشور را در نیل به آرمان توسعه اقتصادی کمک میکند. همشهری در پرونده پیشرو کوشیده‌است ضمن معرفی مزیت‌های صادراتی ویژه هراستان، اعلام حجم مبادلات سالانه این مزیت‌ها و همچنین معرفی بازارهای هدف داخلی و خارجی، تاثیر این مزیت‌ها بر میزان اشتغال‌زایی دراستان‌ها را بررسی کند و به واکاوی تأثیر آنها بر کلیت اقتصاد هراستان بپردازد که در ادامه می‌خوانید.
زنجان
زنجان از استان‌هایی به‌حساب می‌آید که دست پری در صادرات دارد؛ براساس آمار وزارت صمت، سال گذشته 342میلیون دلار صادرات از استان زنجان انجام شدهاست و 146 شرکت صادراتی دراین حوزه فعالند. همچنین در3ماه نخست سال‌جاری ۸۸هزارو ۵۰۰تن کالا به ارزش ۱۲۵میلیون‌دلار ازسوی ۷۰شرکت و واحد تولیدی استان صادر شدهاست که متوسط ارزش دلاری هرتن محصول صادراتی آنها، هزارو ۴۱۴ دلار بوده‌است. به گفته مسئولان، ارزش هرتن کالای صادراتی در کشور ۳۵۶دلار است، درحالی‌که این مبلغ برای استان زنجان به حدود 4برابر می‌رسد. این موضوع نشان می‌دهد کالاهای صادراتی این استان ارزش‌افزوده بالایی دارند. نکته مثبت صادرات این استان، صنعتی بودن آن و فروش با ارزش‌افزوده بیشتر است. ارزش کالاهای صادراتی بخش صنعت استان در 3ماه‌نخست سال‌جاری، ۱۲۱میلیون دلار بوده‌است که نسبت به مدت‌مشابه سال‌گذشته ۲۰۸درصد افزایش دارد. هرچند شمش روی مهم‌ترین محصول صادراتی استان است و بیش‌از 70درصد صادرات زنجان را شامل می‌شود، اما پروفیل، شمش‌سرب، ترانسفورماتور، خشکبار، کاغذ فلوتینگ، پلیمر پروپیلن، لبنیات، مفتول مسی و پارچه‌های نبافته نیز در فهرست کالاهای صادراتی از این استان قرار دارند. به‌صورت میانگین ۹۶درصد از صادرات زنجان در سال‌های اخیر به کشورهای عراق، ترکیه، امارات، افغانستان، پاکستان، عمان، روسیه، جمهوری‌آذربایجان، ارمنستان، ترکمنستان، قطر، کویت، قزاقستان، بحرین و عربستان انجام شدهاست.
خراسان‌جنوبی
خراسان‌جنوبی دارای ۲گمرک رسمی به نام گمرک بیرجند و گمرک ماهیرود و 4بازارچه مرزی گلورده، ماهیرود، یزدان و دوکوهانه است که ماهیرود در شهرستان سربیشه فعال‌ترین مرز محسوب می‌شود، اما درحالحاضر 3بازارچه به‌دلایل مختلف ازسوی کشور افغانستان بسته است. با توجه به اینکه خراسان‌جنوبی ۴۸درصد از صادرات کشور به افغانستان را ازنظر وزنی به خود اختصاص داده‌است، این استان می‌تواند به‌عنوان معین صادراتی افغانستان معرفی شود. درحالحاضر ۳۷درصد سهم صادراتی کل کشور به افغانستان ازنظر ارزش و ۴۸درصد به لحاظ وزنی مربوط به استان خراسان‌جنوبی است. عمده کالاهای صادرات قطعی گمرکات استان شامل صیفی‌جات، سیمان، هیدروکربن حاصل از بازیافت خاک‌های مستعمل رنگ‌بر، کاشی و سرامیک، نخودآبگوشتی، هیدروکربن سبک، نمک و تخم‌مرغ است که به کشورهای افغانستان، عراق، ترکیه، جمهوری آذربایجان و تایوان صادر شدهاست. طی 3ماه‌نخست امسال کل کالاهای صادراتی خروجی از طریق گمرکات خراسان جنوبی ازنظر ارزش بیش‌از۲۰۴میلیون دلار و ازنظر وزنی نیز ۶۲۲هزارو ۶۷۴ تن بوده است که نسبت به مدت مشابه سال قبل از نظر ارزشی ۵۷درصد و ازنظر وزنی نیز 5درصد کاهش داشته است. خراسان جنوبی به عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده زرشک شناخته می‌شود، اما هنوز این جایگاه را در صادرات این محصول پیدا نکرده است.
اصفهان
براساس آمار گمرکات، اصفهان پنجمین استان ازنظر صادرات در کشور به‌حساب می‌آید و بیش‌از ۹۵درصد از صادرات این استان، محصولات فراوری شدهاست. با توجه به این موضوع عراق، چین، افغانستان، امارات، اندونزی، پاکستان، عمان، تایلند، هند و ترکیه کشورهای هدف صادرات اصفهان به‌شمار می‌روند. همچنین هزارو ۱۴۰قلم کالا از گمرکات استان صادر می‌شود و بیشتر محصولات صادراتی را چدن، آهن و فولاد، فراورده‌های نفتی، شیمی آلی، فرش، کفپوش و محصولات لبنی تشکیل می‌دهند. اینها درحالیاست که رشد صادرات همواره به‌عنوان یکی از مهم‌ترین راهکارها برای رفع مشکلات اقتصادی، اشتغال و معیشت دراستان اصفهان مطرح بوده‌است. باید توجه داشت که ظرفیت‌ها ومزیت‌های صادراتی استان به‌گونه‌ای است که می‌تواند حتی در جایگاه دوم صادرات کشور قرار گیرد. فرش و صنایع‌دستی از مزیت‌های قابل توسعه استان در زمینه صادرات محصولات غیرنفتی محسوب می‌شود. با این وجود هنوز انتظاری که از نقش‌آفرینی صادرات در اقتصاد استان انتظار می‌رود، محقق نشده‌است، بهویژه اینکه اصفهان در بسیاری از صنایع سرآمد بوده و لقب قطب صنعتی را همواره یدک می‌کشد و از بنگاه‌های اقتصادی این استان توقع بیشتری می‌رود.
کرمان
پسته محصولی راهبردی و مزیتی ویژه برای استان کرمان محسوب می‌شود. بیش از نیمی از صادرات استان در حوزه کشاورزی بوده که عمده آن مربوط به این محصول است. درحالحاضر 25استان تولیدکننده پسته هستند، اما کرمان هم در تولید و هم در صادرات پسته، رتبه نخست را دارد و هنوز هیچ استانی در تولید این محصول از کرمان سبقت نگرفته است. استان کرمان همچنین، بزرگ‌ترین صادرکننده محصول پسته درکشور است و سهم قابل‌توجهی از تولید، سطح زیرکشت، مقدار و ارزش صادرات جهانی به کرمان اختصاص دارد. اگرچه به‌دلیل کم‌آبی، پسته درحال مهاجرت از کرمان است، اما هم‌اکنون 212هزارهکتار سطح زیرکشت پسته در استان وجود دارد و 100هزارخانوار به‌صورت مستقیم دراین صنعت مشغول به کارند. بیشترین سطح زیرکشت پسته در شهرستان رفسنجان است که امسال به‌دلیل کم‌بارشی و سرمازدگی، با افت تولید مواجه شدهاست. درمجموع، پیش‌بینی می‌شود در سال‌جاری، 58هزارتن پسته در استان تولید شود. سال‌گذشته صادرات محصول پسته از کل گمرکات کشور بیش‌از 200هزارتن بوده که از این میزان سهم گمرکات استان کرمان 139هزارتن برآورد شدهاست. درمجموع بیش‌از 949میلیون دلار ارزش صادرات پسته استان در سال‌گذشته بوده‌است. پسته کرمان بیشتر به کشورهای شرقی ازجمله هند و چین صادر می‌شود. البته صادرات به اروپا هم وجود دارد. در کنار کم‌آبی شدید، ازجمله دیگر مشکلات پسته کرمان می‌توان به عدم‌دقت در توسعه کشت، خرده‌مالکی، عدم مکانیزه و به‌روز رسانی باغ‌ها اشاره کرد که سبب شده پسته این استان، روزبه‌روز از بازارهای جهانی دورتر شود. افزایش قیمت نهاده‌ها، بهره‌وری و عملکرد پایین میزان برداشت درهکتار، خسارت‌های سرمازدگی و گرمازدگی و مشکلات بازگشت ارز ازجمله دیگر چالش‌های صنعت پسته استان کرمان است.
خراسان‌رضوی
خراسان‌رضوی با توجه به موقعیت ترانزیتی و حمل‌ونقل بین‌المللی و برخورداری از حضور بیش‌از ۲۵۰شرکت حمل‌ونقل بین‌المللی، هم‌اینک عهده‌دار انتقال بیش‌از ۸۰درصد کالاهای ترانزیتی و صادراتی به کشورهای آسیای میانه و افغانستان و حتی عراق و جمهوری‌آذربایجان است. با توجه به این موضوع خراسان‌رضوی قطب تولید مواد و صنایع‌غذایی و محصولاتی مانند زعفران و پسته است که این مزیت زمینه‌ساز صادرات کالاهای تولیدی این بخش‌ها به خارج از استان شده، ضمن اینکه این منطقه از مزیت صنایع معدنی بهویژه فولاد، کاشی و سرامیک، شیشه، مصالح ساختمانی و سنگ‌های قیمتی نیز برخوردار بوده و زمینه صادرات آن نیز فراهم است. تولید محصول پسته مرغوب با کیفیت بالا در خراسان‌رضوی در قالب بهترین باغ‌ها که در بهترین زمان ممکن برداشت می‌شود، درحالی رقم می‌خورد که بخش زیادی از این محصول تولیدی به سایر استان‌های کشور انتقال و به نام پسته تولیدی همان استان‌ها به مقصد کشورهای خارجی صادر می‌شود. به‌همین دلیل هنوز پسته خراسان‌رضوی به جایگاه واقعی خود به‌عنوان برندی برای این استان در بازار مصرف داخلی و خارجی نرسیده‌است.
آذربایجان‌غربی
براساس آمار وزارت‌جهادکشاورزی، آذربایجان‌غربی رتبه سوم تولید میوه‌های هسته‌دار را در کشور دارد و سالانه بین 700هزار تا 900هزارتن انواع میوه‌ها ازجمله آلو، آلبالو، زردآلو، هلو، شلیل و گیلاس دراین استان تولید می‌شود. این میوه‌ها در باغ‌هایی به مساحت 21هزارهکتار تولید می‌شود و تنها 30درصد آن قابلیت تازه‌خوری دراستان را دارد و بقیه باید به‌صورت فراوری شده مصرف شود یا به‌صورت تازه به استان‌ها و کشورهای دیگر صادر شود. با توجه به مرزی بودن استان، امکان صادرات میوه تازه به کشورهای هدف وجود دارد و دیگر نیازی به سردخانه نیست. هرچند که دراستان حدود 75سردخانه فعال و 20کارخانه فراوری و بسته‌بندی میوه وجود دارد، اما این صنایع پاسخگوی حجم تولید میوه‌ها نیست و سالانه هزاران تن میوه بهویژه سیب، دراین استان نابود می‌شود. همچنین حدود 20درصد از آلبالو و زردآلوی تولیدی دراستان به‌صورت میوه خشک فراوری و صادر می‌شود که امکان افزایش این ظرفیت تا 35درصد هم وجود دارد. تا پیش از همه‌گیری ویروس کرونا روزانه بین 500تا 700تن میوه از مرزهای استان به خارج صادر می‌شد که پس از آغاز همه‌گیری ویروس کرونا این میزان کاهش قابل‌توجهی داشت، با این وجود از نیمه‌دوم سال‌گذشته صادرات میوه از استان توسط هواپیماهای باری به کشورهای همسایه صورت می‌گیرد.
قم
فرش دستباف یکی از کالاهای برند استان قم است که سالانه حدود 20درصد از ارزش ریالی صادرات فرش کشور را به خود اختصاص می‌دهد. فرش قم یکی از زیباترین و معروف‌ترین فرش‌های دستباف در کشور است که به‌دلیل استفاده از مواد مرغوب و رنگ‌های طبیعی زبانزد است. کشورهایی مانند آلمان، لبنان، ژاپن، آمریکا، انگلیس، امارات، مکزیک، ایتالیا، آفریقای‌جنوبی و کویت ازجمله کشورهای هدف صادراتی فرش قم هستند. سوهان قم نیز با ظرفیت اشتغال مستقیم بیش‌از 10هزارنفر، یکی دیگر از کالاهای برند استان قم محسوب می‌شود، اما ازنظر صادرات جایگاه خوبی ندارد. مهم‌ترین مزیت صادراتی این استان صنایع فلزی و محصولات مجموعه پلیمری ازجمله کفش و دمپایی است که ظرفیت صادرات سالانه 500میلیون دلار را دارد، اما اکنون ارزش ریالی صادرات این کالاها حدود 120میلیون دلار است. قم ازنظر صادرات کفش و دمپایی جزو استان‌های ممتاز کشور است. حدود 300کارگاه تولید کفش و دمپایی با اشتغال مستقیم بیش‌از 3هزارنفر در قم وجود دارد و عراق هدف نخست صادراتی این کالاست. این کالاها به‌همراه صنعت مبلمان و موادغذایی بیشترین بازارهای هدف داخلی و خارجی و اشتغال‌زایی را در اختیار دارند.
گلستان
استان گلستان با تولید بیش‌از یک‌میلیون و ۲۰۰هزارتن گندم باکیفیت در کشور، هرسال درمیان ۳رتبه نخست در تولید این کالای استراتژیک قرار دارد. از گندم گلستان به‌عنوان بزرگ‌ترین مزیت این استان و مرغوب‌ترین گندم کشور نام برده می‌شود. این محصول تولیدی گلستان پس از اختصاص سهمیه دولتی به کارخانه‌های استان، به سایر نقاط کشور فرستاده می‌شود. در ۱۰سال گذشته عمده تلاش مدیران استان گلستان رفع موانع افزایش ایجاد زنجیره ارزش برای این کالای راهبردی بوده‌است که تاکنون موفقیت ویژه‌ای دراین حوزه به‌دست نیامده و خام‌فروشی همچنان بلای بزرگ مهم‌ترین مزیت تولید وحتی صادراتی استان کشاورزی گلستان است.
مرکزی
استان‌مرکزی تنوع صادراتی بالایی دارد و بیشتر کالاهای صادرشده از این استان شامل انواع هیدروکربن‌ها، محصولات پلی‌اتیلن سبک و سنگین، شمش آلومینیوم، موادغذایی و نوشیدنی‌ها، مصنوعات پلاستیکی یکبار مصرف، مصنوعات شیشه‌ای و بلورجات، مصالح ساختمانی مثل کاشی و سرامیک، مقاطع فولادی، محصولات بهداشتی ازجمله دستمال‌کاغذی و کاغذ تیشو است که از مزیت‌های صادراتی این استان محسوب می‌شوند. بیشترین تعداد اشتغال‌زایی و آورده اقتصادی در استان مرکزی هم در تولید و صادرات این کالاها متمرکز است. براساس آخرین رتبه‌بندی گمرکات کشور، استان مرکزی در ارزش و وزن کالاهای صادرشده در رده نهم کشور قرار دارد و میانگین قیمت هرتن کالای صادراتی از این استان تقریبا یک‌ونیم برابر میانگین کشوری است. شمش آلومینیوم به‌صورت ویژه در سطح کشور و استان از مزیت صادراتی برخوردار است و استان مرکزی در رده‌های نخست تولید و صادرات این کالا قرار دارد. این محصول بعد از محصولات پتروشیمی، مهم ترین کالای صادراتی استان محسوب می‌شود. استان‌مرکزی در 4ماه نخست امسال 2درصد از کل صادرات محصولات پایه پتروشیمی، 8درصد از صادرات حوزه صنعت، 2درصد از صادرات فرش و صنایع‌دستی، 2درصد از صادرات کشاورزی و صنایع‌غذایی، 3درصد از صادرات صنایع معدنی و درمجموع حدود 6/2درصد از صادرات کل کشور را به خود اختصاص داده‌است. تاکنون کالاهای تولیدی این استان به 15کشور ازجمله عراق، افغانستان، ترکیه، پاکستان، ازبکستان، قرقیزستان، ارمنستان، چین و هند صادر شدهاست.
چهارمحال‌وبختیاری
استان چهارمحال‌وبختیاری در 2محصول بادام و خوراک آبزیان دارای مزیت‌های صادراتی بوده و در سال‌های اخیر بخش قابل‌توجهی از صادرات استان را به خود اختصاص داده‌است. باید گفت محصولی که توانسته در ارتقای جایگاه کشاورزی استان درسال‌های اخیر نقش به‌سزایی ایفا کند و سهم زیادی از صادرات و تولید ناخالص بخش کشاورزی استان را به خود اختصاص دهد، محصول بادام با تولید 24هزارتن در سال، معادل 20درصد از بادام باکیفیت کشور، است که در 12سال اخیر به‌طورمتوالی بیشترین تولید بادام آبی کشور را به خود اختصاص داده‌است. این‌درحالی‌است که ارزش تولیدات کشاورزی استان سالانه 34هزارمیلیارد ریال است که بیش‌از 7هزارمیلیارد ریال این تولیدات به بادام اختصاص دارد و 22درصد از ارزش تولیدات کشاورزی استان را شامل می‌شود. بازارهدف صادرات بادام استان کشورهای هند، کشورهای حاشیه خلیج‌فارس، روسیه و پاکستان هستند. همچنین حدود 10هزارنفر به‌صورت مستقیم در زمینه تولید و عرضه بادام دراستان فعالیت می‌کنند که 5درصد کل اشتغال استان را شامل می‌شود. این درحالیاست که برای رقابت در عرصه تجارت خارجی ضمن تقویت مراکز بسته‌بندی و تقویت برند بادام استان، باید برای کسب استانداردهای تشویقی این عرصه تلاش مضاعفی به‌کار گرفته شود. خوراک آبزیان از دیگر محصولات با ظرفیت صادراتی استان به‌شمار می‌رود. کارخانه تولید خوراک آبزیان چهارمحال‌وبختیاری بزرگ‌ترین تولیدکننده خوراک آبزیان درخاورمیانه با ظرفیت تولید سالانه 100هزارتن انواع خوراک آبزیان است و رتبه نخست صادرات خوراک آبزیان کشور را به‌خود اختصاص
داده‌است.
ایلام
استان ایلام در غرب کشور به‌دلیل دارا بودن مناطق کوهستانی، دشت‌های وسیع و منابع آبی مناسب، همواره از استان‌های پیشرو در تولید محصولات کشاورزی بوده‌است. با وجود محدودیت‌های جغرافیایی و مساحتی، کشاورزان ایلامی رتبه چهارم تولید کلزا، رتبه چهاردهم در تولید گندم و رتبه نخست در تولید بذر کشاورزی در کشور را به خود اختصاص داده‌اند. بخشی از این محصولات به کشور عراق صادر و بخشی دیگر به استان‌های همجوار فرستاده می‌شود. همچنین تولیدات دامی ایلام افزون بر نیاز بازار مصرف استان است و انواع محصولات گوشتی و پروتئینی همچون گوشت قرمز، مرغ، شیرخام، تخم‌مرغ وعسل تولید می‌شود که 3برابر مصرف استان است و قابلیت صادرات در بخش محصولات دامی ایلام را به‌وجود آورده‌است.
همدان
در 3ماه نخست سال‌جاری از گمرک استان همدان 18میلیون‌و 916هزاردلار و به لحاظ وزنی 51هزارو 150تن صادرات انجام شدهاست. دراین میان صادرات بخش صنعت 3میلیون‌و 408هزاردلار بوده که سهم 18درصدی از صادرات همدان را به خود اختصاص داده‌است. سیمان‌سفید با صادرات 794هزاردلاری، مهم‌ترین کالای صادراتی این بخش بوده‌است. آلومینیوم با 645هزاردلار و ظروف پت و بطری هم با معادل 354هزاردلار ارزش صادراتی، رده‌های بعدی را به خود اختصاص داده‌اند. درمجموع درسال‌جاری بیش‌از 30قلم کالا به کشورهای ایتالیا، بلژیک، روسیه، چین، تاجیکستان، قزاقستان، ازبکستان، امارات، کویت، ترکیه، سوریه، پاکستان، افغانستان و عراق صادر شدهاست. ازسوی دیگر صادرات در بخش معدن به ارزش یک‌میلیون و 569هزاردلار بوده که حدود 3/8درصد از کل صادرات استان را به خود اختصاص داده‌است. همچنین فروسیلیس با صادرات یک‌میلیون‌و 561هزاردلار، مهم‌ترین کالای صادراتی بخش معدن بوده که به کشورهای روسیه، ارمنستان، ترکیه و پاکستان صادر شدهاست. صادرات در بخش پتروشیمی و مواد شیمیایی نیز 7میلیون و 461هزاردلار بوده که 39درصد استان را شامل می‌شود و ارزش حجمی آن 49درصد نسبت به مدت مشابه سال‌گذشته رشد داشته‌است و کنیا، روسیه، ترکیه، ارمنستان، افغانستان، پاکستان، عمان، سوریه و عراق کشورهای دریافت‌کننده این بخش بوده‌اند. بخش کشاورزی هم با صادرات یک‌میلیون و 302هزاردلاری، 33/3درصد از صادرات استان همدان را به خود اختصاص داده‌است. کشمش تیزابی مهم‌ترین کالای صادراتی همدان بوده و کشمش انگوری با صادرات 2میلیون‌و 740هزاردلار، 5/14درصد از صادرات این استان را شامل می‌شود. محصولات بخش کشاورزی شامل 9قلم کالاست که عمدتا به کشورهای هلند، بلژیک، اوکراین، لیتوانی، مالزی، روسیه، بلاروس، قزاقستان، افغانستان و عراق صادر شدهاست. همدان در بخش صنایع‌دستی نیز 775هزاردلار صادرات داشته که بخشی از آن مربوط به سفال بوده‌است و دراین بخش درسال‌جاری 57قلم کالا به 23کشور صادر شدهاست.
هرمزگان
پِیارُم، خرمای شکلاتی بازارپسند هرمزگان، حاصل دسترنج نخل‌داران شمال این‌استان است که به‌عنوان آخرین رقم خرما در اول پاییز برداشت می‌شود و اکنون دیگر آوازه جهانی پیدا کرده‌است. این نوع از خرما، مرغوب‌ترین و گران‌ترین خرمای بازارپسند درایران و حتی جهان است که از آن به‌دلیل برخورداری از ویژگی‌هایی ازجمله خشک‌بودن، قابلیت نگهداری طولانی‌مدت و خوش‌طعم بودن استقبال می‌شود. خرمای پیارم هرمزگان دراین سال‌ها توانسته توجه بازارهای جهانی را به‌خود جلب کند و درحالحاضر حدود ۶۰ تا ۷۰درصد از این محصول به کشورهای حاشیه خلیج‌فارس، کشورهای اروپایی، کشورهای آسیای‌میانه، استرالیا و کانادا صادر می‌شود. استان‌هرمزگان با برداشت سالانه ۱۵۰هزارتن خرما از ۳۷هزارهکتار نخلستان، رتبه چهارم تولید و رتبه سوم سطح زیرکشت خرما در کشور را دارد. گسترش دیپلماسی اقتصادی، پیش‌نیاز توسعه صادرات محصولات کشاورزی این استان به بازارهای خارجی است. ازسوی دیگر افزایش تولید محصولات کشاورزی استان هم نیازمند ورود به بازارهای بین‌المللی و منطقه‌ای باهدف عرضه مازاد تولید و شکوفایی زنجیره کشاورزی است. این‌درحالی‌است که وزارت امورخارجه نقش تاثیرگذاری درتوسعه صادرات بخش کشاورزی و کشف بازارهای جدید تجاری دارد که این موضوع می‌تواند به توسعه صادرات محصولات خرما در استان کمک قابل‌توجهی کند.
بوشهر
استان‌بوشهر در جنوب‌غربی ایران و درکنار آب‌های نیلگون خیلج‌فارس، پیش از اینکه بخواهد نامش با صنایع عظیم نفت و گاز در عسلویه و خارگ، به‌عنوان پایتخت انرژی ایران یاد شود یا شهرتش را مدیون نیروگاه اتمی باشد، اقتصادش را بر پایه دریا و کشاورزی بنا نهاده‌است. برهمین اساس هم هست که خرمای تولید شده دراین استان با دارا بودن ۳۴هزارهکتار سطح زیرکشت، باوجود ۶میلیون اصله نخل و تولید سالانه بیش‌از ۱۶۰هزارتن، نقش مهمی درایجاد اشتغال پایدار و تامین معیشت حدود ۱۶هزارنفر به‌صورت مستقیم ایفا میکند و با این آمار، جایگاه چهارم کشور را در تولید خرما تصاحب کرده‌است. فقط در سال‌گذشته و باوجود تحریم‌ها و همه‌گیری ویروس کرونا که عرصه را بر باغداران تنگ کرده‌است، حدود ۲۵ تا ۳۰هزارتن خرما به کشورهای روسیه، افغانستان، پاکستان، اوکراین، کشورهای حوزه خلیج‌فارس و اروپا صادر شدهاست. براساس نقشه راه توسعه نخیلات استان در افق ۱۴۰۴، درصورتی‌که ظرفیت تولید ۱۸۰هزارتن محقق شود، میزان صادرات به ۴۰هزارتن می‌رسد که دراین صورت، ۳۲میلیون‌دلار ارزآوری برای کشور به‌همراه دارد. افزون براین، ظرفیت‌های بی‌نظیر بوشهر در تولید و پرورش میگو در 350حوضچه ساحلی، سبب شده این استان کماکان مقام نخست کشور را در زمینه تولید این محصول کسب کند؛ محصولی که به‌صورت مستقیم برای 3هزارنفر و به‌صورت غیرمستقیم برای 6هزارنفر شغل ایجاد کرده‌است. درحالحاضر 20درصد از میگوی‌پرورشی بوشهر روانه بازارهای داخلی و 80درصد هم به خارج از کشور صادر می‌شود. کشورهای حوزه خلیج‌فارس، چین، روسیه، اروپا، ژاپن، ترکیه و ارمنستان از بازارهای هدف میگوی پرورشی استان بوشهر هستند.
البرز
استان البرز با داشتن 3هزارو۵۰۰واحد تولیدی و صنعتی با اشتغال‌زایی برای حدود ۱۳۰هزارنفر، بخش قابل‌توجهی از محصولات صنعتی کشور را تولید میکند. صنایع بهداشتی و آرایشی، داروسازی و صنعت ماکارونی ازجمله مزیت‌های تولیدی و صادراتی البرز است. حدود ۸۰درصد ماکارونی کشور و محصولات وابسته به آن مانندانواع پاستا، لازانیا، پودرکیک و آرد دراین استان تولید می‌شود. همچنین برخی از واحدهای تولیدی البرز به‌عنوان برند برتر در کشور و خاورمیانه به‌شمار می‌روند و این صنعت با ظرفیت تولید ۴۴۸هزارتن درسال، زمینه اشتغال بیش از 2هزارنفر را فراهم کرده‌است. همچنین بزرگ‌ترین و مطرح‌ترین واحدهای تولید نان صنعتی کشور در البرز فعالند. ازسوی دیگر این استان در تولید دارو نیز در کشور پیشرو است؛ به‌گونه‌ای که اکنون حدود ۸۵شرکت داروسازی و ساخت تجهیزات پزشکی دراین استان مستقرند و البرز سهم ۷۰درصدی در تولید داروی کشور دارد. همچنین بیش‌از ۷۰درصد از صنایع آرایشی و بهداشتی و دارویی کشور هم در البرز متمرکز است. براین اساس کشورهای همسایه، روسیه، چین، کشورهای حوزه خلیج‌فارس و همچنین برخی کشورهای اروپایی ازجمله مقاصد صادراتی محصولات البرز به‌حساب می‌آیند.
لرستان
مزیت‌های صادراتی استان لرستان طیف متنوعی از محصولات را شامل می شود که نقش ویژه‌ای در توسعه اقتصادی این استان برعهده دارند. استان لرستان در 5حوزه پتروشیمی، صنایع معدنی، صنایع کشاورزی و صنایع‌غذایی، فرش و صنایع‌دستی صادرات دارد. ارزش صادرات استان درسال‌گذشته در حوزه پتروشیمی بیش‌از 240میلیون دلار، درحوزه صنعت بیش‌از 29میلیون دلار، در حوزه صنایع‌معدنی بیش‌از31میلیون دلار، در حوزه کشاورزی و صنایع‌غذایی بیش‌از 25میلیون‌دلار و درحوزه فرش و صنایع‌دستی بیش‌از 4میلیون‌دلار بوده‌است. اینها درحالیاست که حدود 40کشور آسیایی و اروپایی مقصد صادرات استان لرستان بوده‌اند.
آذربایجان‌شرقی
اگر به کشورهای خارجی به ویژه کشورهای اروپایی و حاشیه خلیج‌فارس سفر کرده باشید، شیرینی و شکلات تولیدی تبریز و آذربایجان‌شرقی را در پذیرایی‌ها و قفسه فروشگاه‌ها در کنار برندهای معتبر دنیا مشاهده خواهید کرد. آذربایجان‌شرقی به‌تنهایی نیمی از تولید و 35درصد از صادرات شیرینی و شکلات کشور را برعهده گرفته و محصولات تولیدی این استان به 60کشور در 5قاره صادر می‌شود. مزیت شیرینی و شکلات برای اقتصاد استان موجب شد تا در اوج مشکلات اقتصادی و همه‌گیری ویروس کرونا، این کارخانه‌های شیرینی استان باشند که تراز تجاری استان را مثبت نگه داشتند. سال‌گذشته ارزش صادرات شیرینی و شکلات استان به بیش‌از 200میلیون دلاررسید که با توجه به افزایش قیمت دلار، سود خوبی برای تولیدکنندگان داخلی به‌همراه داشت. این سودآوری برای بیش‌از 100هزارکارگر این صنایع هم شیرین بود و کارخانه‌های شیرینی و شکلات استان بیشترین پرداختی حقوق و مزایا را درمیان دیگر صنایع، به کارگران خود داشته‌اند.
سمنان
استان سمنان در سال‌های اخیر روند روبه‌رشدی در توسعه صادرات ثبت کرد که سبب افزایش آمارهای صادراتی این استان حتی در شرایط تحریم و رکود شد، به‌طوری‌که سال‌گذشته برخلاف آمارهای کاهشی صادرات در کشور، میزان صادرات سمنان با 23درصد افزایش، از 175میلیون دلار درسال1398 به 216میلیون دلار درسال1399 رسید. برخی مواد معدنی مانند گچ که سمنان قطب تولید این محصول است و سرب تصفیه شده، محصولات شیمیایی مانند هیدروکربن سبک، کربنات سدیم، هیدروکسیدسیدم و سیلیسیوم، تولیدات صنعتی مانند کابل، آهن، فولاد، مصالح‌ساختمانی ازجمله کاشی و سرامیک، لوازم‌خانگی مانند ماشین لباسشویی، کولرآبی و برخی مصنوعات پلاستیکی و همچنین موادغذایی و خوراکی شامل شیرینی و شکلات در دسته مزیت‌های صادراتی این استان قراردارند که توسط 85شرکت صادراتی سمنان به بازار 46کشور عرضه می‌شوند. روسیه، ترکیه، عراق، امارات، پاکستان و جمهوری‌آذربایجان مهم‌ترین مقاصد صادراتی سمنان هستند. اما به اعتقاد کارشناسان، هنوز ظرفیت‌های صادراتی این استان به‌طورکامل به بهره‌برداری نرسیده‌است. ضعف در برندسازی بهویژه برای گچ باکیفیت سمنان و همچنین مشکل حمل‌ونقل از چالش‌های جدی محصولات معدنی سمنان در مسیر توسعه صادرات محسوب می‌شود.
اردبیل
اردبیل یکی از استان‌های مرزی کشور است که به‌عنوان دروازه‌ای به‌سوی کشورهای حوزه آسیای میانه و قفقاز محسوب می‌شود. اردبیل از ظرفیت‌های بسیاری درحوزه تولید محصولات کشاورزی برخوردار است که شرایط جغرافیایی، موقعیت ویژه‌ای برای استفاده از مزایای صادرات دراین استان ایجاد کرده، اما تاکنون آنچنان که باید، از این ظرفیت‌ها استفاده نشده‌است. این درحالیاست که قابلیت مرزی بودن، می‌تواند توسعه اقتصادی چشمگیری برای این استان به‌همراه داشته باشد، اما نبود برنامه‌ریزی مدون برای استفاده از این موقعیت، زمینه‌ساز کم‌رنگ شدن بهره‌گیری از این ظرفیت‌ها شدهاست. درحالحاضر بیشترین میزان صادرات استان شامل سیب‌زمینی است که برای این محصول سردخانه‌های کافی وجود ندارد تا امکان عقد قرارداد با کشورهای خارجی برای صادرات این محصول در تمام ماه‌های سال مهیا شود. هرسال در زمان برداشت محصول، سیب‌زمینی به‌صورت کلان به بازار عرضه می‌شود که دلالان به قیمت تمام شده آن را می‌خرند و کشاورز به‌دلیل ترس از فاسد شدن، مجبور به فروش می‌شود. ازسوی دیگر صنایع‌تبدیلی ایجاد شده برای این محصول در استان بسیار محدود است. درحالحاضر بنا به اعلام سازمان صنعت، معدن و تجارت استان، ۸۶درصد صادرات استان شامل محصولات کشاورزی و به‌طور ویژه سیب‌زمینی است و کشورهای عراق، گرجستان، افغانستان، پاکستان، یمن، ارمنستان، امارات، قزاقستان و ترکمنستان جزو بازارهای صادراتی استان هستند.
فارس
صادرات استان فارس عمدتا رب گوجه، سیب، محصولات لبنی، محصولات سبزی و صیفی مثل گوجه، سیب‌زمینی و پیاز، محصولات باغی و انواع میوه‌ها، شیرین بیان، انجیر و محصولات خشکباری است. با وجود اینکه صادرات محصولات کشاورزی به‌دلایل شرایط تحریمی و روند همه‌گیری ویروس کرونا وضع مطلوبی ندارد و همچنین کشورعراق که از کشورهای هدف صادرات محصولات کشاورزی فارس است، اعلام کرده در بیش‌از ۲۰قلم کالای کشاورزی خودکفا شده و نیازی به واردات ندارد، اما با این‌حال صادرات برخی از محصولات مانند انجیرخشک توانسته است برای استان سودآوری داشته باشد. اکنون کشاورزان 4شهرستان استان فارس شامل استهبان، داراب، نی‌ریز و جهرم، ۹۵درصد از کل انجیرخشک کشور را تولید می‌کنند. ۳۶واحد بسته‌بندی انجیر نیز در استان فعال است که براساس آمار منتشر شده در سال‌گذشته، بیش‌از ۴۷میلیون‌دلار انجیر از استان فارس به خارج از کشور صادر شدهاست. مسئولان استانی معتقدند بحث ثبت برند ملی و بین‌المللی انجیر استهبان و استان و ارتقای صنایع مرتبط با بسته‌بندی و فراوری این محصول فانتزی و ارگانیک محلی و بومی متناسب بازارهای جهانی در راستای تهیه، تولید و توزیع، در توسعه و ایجاد اشتغال پایدار و افزایش ارزش‌افزوده این نوع محصولات اثرگذار است و دراین زمینه تلاش می‌کنند برند انجیرخشک فارس را ثبت
کنند.
خوزستان
خوزستان علاوه بر اینکه یک استان نفتی است و سهم عمده‌ای در صادرات نفت دارد، در صادرات غیرنفتی هم جایگاه دوم را به خود اختصاص داده، به‌طوری‌که این استان سال‌گذشته ازنظر وزنی در رتبه سوم و ازنظر ارزشی در رتبه دوم صادرات درمیان استان‌های کشور قرار داشت. محصولات پتروشیمی بیشترین کالاهای صادراتی استان خوزستان، معادل ۶۷درصد کل مبادلات، را شامل می‌شود و دیگر گروه‌های صادراتی شامل فلزات، محصولات صنعتی، معدنی، کشاورزی و صنایع دستی به ترتیب سهم ۲۴درصد، 4درصد، 3درصد، ۲درصد و کمتر از یک درصد از صادرات محصولات استان به خارج از کشور را به خود اختصاص داده‌اند. بندر امام‌خمینی (ره) به‌عنوان دومین بندر تجاری کشور سهم ۳۰درصدی صادرات از مبادی تجاری استان را به خود اختصاص داده‌است. مقصد کالاهای صادراتی از گمرکات خوزستان عراق، کویت، امارات متحده‌عربی، عمان، قطر، چین و کشورهای آسیای مرکزی است. مهم‌ترین مانع در صادرات خوزستان متوجه حوزه کشاورزی است که کارشناسان معتقدند با سرمایه‌گذاری، ارائه تسهیلات، افزایش کیفیت محصول و بسته‌بندی می‌توان سهم بیش‌از 16میلیون تنی صادرات خوزستان را در سال افزایش داد.
گیلان
محصولاتی مانند کیوی، خاویارماهی بلوگا و برخی موادغذایی مثل کیک و کلوچه ازجمله محصولات صادراتی گیلان هستند که عمدتا به کشورهای حاشیه دریای‌خزر و اوراسیا صادر می‌شوند. محصول کیوی ویژه گیلان نیست، اما ۷هزارهکتار از باغ‌های این‌استان در شهرستان‌های تالش، رودسر و آستارا به کشت این محصول اختصاص دارد و کیوی گیلان میوه صادراتی استراتژیک کشور است و ارزآوری خوبی به‌همراه دارد. سالانه حدود ۱۹۰هزارتن کیوی در گیلان تولید می‌شود که ۱۳۰هزارتن آن به دیگر کشورها صادر می‌شود. علاه بر روسیه و جمهوری‌آذربایجان، کشورهای گرجستان، عراق، هند، امارت و... نیز مشتری کیوی گیلان هستند. مهم‌ترین چالش این محصول نوع بسته‌بندی و نیز استفاده از کانتینرهای یخچال‌دار برای صادرات است. در صنعت کیک و کلوچه نیز بیش‌از ۲هزارنفر مشغول به‌کارند و صادرات این محصولات به کشورهایی ازجمله عربستان، عراق، یمن و افغانستان بوده‌است. مهم‌ترین موضوع در صنعت کیک و کلوچه ارتقای کیفیت بسته‌بندی و بازاریابی این محصول باهدف یافتن بازارهای صادراتی جدید است. علاوه براینها۴۰درصد از مزارع پرورش ماهی‌خاویاری کشور در استان گیلان قرار دارد. خاویار استان گیلان به کشورهای فرانسه، جمهوری‌آذربایجان، ارمنستان و روسیه صادر می‌شود. این‌درحالی‌است که سالانه حدود ۳هزارکیلوگرم خاویار در مزارع پرورش ماهیان خاویاری گیلان تولید می‌شود و تالش قطب تولید این محصول است. دراین شهرستان حدود ۱۰۰نفر به تولید و پرورش ماهی‌خاویاری مشغولند. مهم‌ترین چالش تولید خاویار، گرانی نهاده‌های خوراک و نبود نظارت کیفی بر تولید این محصول است که توسعه صادرات آن را نیز با چالش مواجه میکند.
سیستان‌وبلوچستان
استان سیستان‌وبلوچستان 57هزارهکتار نخلستان دارد که 45هزارهکتار آن بارور است و بیش‌از ۲۳۰هزارتن خرما تولید می‌کنند. عمده خرمای تولیدی در سیستان‌وبلوچستان به استان‌های مختلف و کشورهای پاکستان، هند، افغانستان، حوزه خلیج‌فارس، ترکیه و اروپا صادر می‌شود. این ظرفیت سبب شده اکنون بیشتر باغ‌های جدید سیستان‌وبلوچستان با نظارت سازمان جهادکشاورزی دارای ارقام تجاری خرما باشند و با بسترسازی مناسب و اصول فنی شکل بگیرند. 70نوع خرما دراستان تولید می‌شود، اما خرمای ربی و مضافتی بیشترین سطح کشت و ارقام خرمای تولیدی استان را تشکیل می‌دهند و به‌نوعی می‌توان گفت سیستان‌وبلوچستان در زمینه محصول خرما قابلیت بین‌المللی شدن را دارد. با توجه به این موضوع شهرستان‌ایرانشهر با برخورداری از 10هزارهکتار نخلستان، از عمده مراکز تولید خرما در سیستان‌وبلوچستان است. اینها درحالیاست که این استان با داشتن 8هزارو800هکتار باغ گرمسری، سالانه 170هزارتن انواع محصولات گرمسیری مانند موز، انبه، کنار، چیکو، تمرهندی، نارگیل، گواوا، پاپایا، بیدام، فالسا، جم، سیتاپل، آناناس تولید و روانه بازارهای مصرف میکند که بیشترین سطح زیرکشت محصولات گرمسیری استان به موز با 5هزارهکتار سطح زیرکشت و تولید 100هزارتن درسال اختصاص دارد. براساس گزارش معاونت امورباغبانی وزارت جهادکشاورزی، از آنجاکه سالانه حدود 500میلیون دلار برای تامین میوه‌های گرمسیری از کشور خارج می‌شود، تولید این نوع از میوه‌ها در سیستان‌وبلوچستان و صادرات آن به استان‌های دیگر، نقش مهمی در اقتصاد و کاهش بیکاری دراین استان دارد. ویژگی جغرافیایی و آب‌وهوایی استان سبب شده فصل تولید محصولات با دیگر نقاط کشور و حتی منطقه متفاوت باشد. در اسفندماه سال‌گذشته و اوایل بهار سال‌جاری به‌جز مصرف داخلی، 60هزارتن هندوانه و خربزه تولیدی استان به کشورهای حوزه خلیج‌فارس، اقلیم کردستان عراق و بازارهای داخل کشور صادر شدهاست. سیستان‌وبلوچستان درحوزه برخورداری از مزیت‌های صادراتی، درسال‌های‌اخیر و با توجه به توسعه شبکه‌های اجتماعی و معرفی شدن صنایع‌دستی بهویژه هنر سوزن‌دوزی، شرایط مطلوبی پیدا کرده و اکنون آثار سوزن‌دوزی زنان استان در خارج از کشور طرفدارانی پیدا کرده و صدور این محصول سبب شده بانوان بیشتری به این هنرقدیمی توجه پیدا کنند.
کرمانشاه
کرمانشاه ازجمله استان‌هایی به‌حساب می‌آید که سهم ویژه‌ای درمحصولات صادراتی کشور دارد که صادرات صنعتی، مهم‌ترین بخش آن است. درحالحاضر واحدهای تولیدی سیمان، محصولات کشاورزی و لبنیات بیشترین صادرات را به کشور عراق دارند. ترکیه، افغانستان، امارات و... در رده‌های بعدی مقاصد صادراتی این استان قرار دارند. عمده کالاهای صادراتی شامل محصولات نخود، سیمان، آهن‌آلات، محصولات پتروشیمی، میوه‌وتره‌بار، رب‌گوجه‌فرنگی، کارتن، محصولات لبنی و ظروف یکبار مصرف است. دام‌زنده نیز به‌عنوان یک محصول استراتژیک استان کرمانشاه همواره سهم قابل‌توجهی در میزان صادرات دام زنده کشور دارد. براین اساس سالانه بیش‌از۴۵۱هزارتن انواع محصولات دامی مانند گوشت‌قرمز، شیرخام، گوشت‌طیور، تخم‌مرغ و عسل در استان کرمانشاه تولید می‌شود. این‌درحالی‌است که حدود ۴میلیون و ۶۵۰واحد دامی در استان کرمانشاه فعالیت دارد. دام‌های استان به‌عنوان یک برند خاص موردتوجه کشورهای حوزه خلیج‌فارس قرار دارد. گوسفند نژاد سنجابی تولیدی در استان طرفداران زیادی در کشورهای حاشیه خلیج‌فارس دارد، با توجه به این موضوع حدود ۱۸۰میلیون دلار فقط از قبل صادارت دام زنده وارد استان می‌شود.
کهگیلویه وبویراحمد
استان کهگیلویه وبویراحمد بعد از خوزستان، دومین استان نفتی کشور محسوب می‌شود که سهم زیادی در تولید این کالای استراتژیک دارد، اما صادرات محصولات غیرنفتی هم دراین استان رونق خود را دارند. مهم‌ترین کالای غیرنفتی صادراتی دراین استان محصولات کشاورزی و همچنین سیمان است. براساس اعلام اداره‌کل گمرک کهگیلویه‌وبویراحمد، صادرات محصولات از گمرک این استان به کشورهای خارجی در 3ماهه نخست سال‌جاری افزایش ۳۲درصدی داشته است. همچنین سال‌گذشته صادرات کالاهای مختلف از گمرک استان نسبت به سال1398 از لحاظ ارزشی ۱۱۳درصد افزایش داشته‌است. سال‌گذشته هزار و ۴۹۱تن کالا از طریق گمرک استان به خارج از کشور صادر شد و از لحاظ وزنی ۱۵درصد افزایش داشته‌است. تنوع کالایی از نگاه مدیران، یکی از مهم‌ترین دلایل این رشد است. کارخانه سیمان مارگون بیش‌از ۵۰درصد سهم صادرات (غیرنفتی) استان را به خود اختصاص داده‌است. کالاهای استان به کشورهای ارمنستان، سوئیس، عراق، افغانستان و... صادر می‌شوند. با توجه به نوع کالاهای صادراتی، دراین استان هم نبود صنایع تبدیلی و بسته‌بندی مهم‌ترین مانع صادرات است.
کردستان
بیشترین کالاهای صادراتی در استان کردستان را محصولات کشاورزی تشکیل می‌دهند؛ براین‌اساس صدور سبزی، نباتات و... بیشترین ارزش صادرات را، به مقصد کشور عراق، به خود اختصاص داده‌است. کردستان از قابلیت‌های بسیاری درحوزه‌های مختلف کشاورزی برخوردار است که نقش مهمی در اقتصاد این استان دارد. کشاورزی کردستان با تولید سالانه حدود ۳/۱میلیون تن محصول به ارزش ناخالص بیش‌از ۱۳هزارو ۲۵۲میلیارد تومان، تقریبا ۲۵درصد از تولید ناخالص داخلی، ۱۱۴بهره‌بردار و ۳۰درصد اشتغال استان را به خود اختصاص داده‌است. سال‌گذشته ارزش صادرات محصولات کشاورزی از مرزهای رسمی استان ۳۶۸میلیون دلار بود که ۳۰درصد از آن، تولیدات داخلی استان و بقیه ترانزیت محصولات سایر استان‌های کشور بوده‌است. همچنین استان کردستان در تولید محصول استراتژیک گندم، رتبه بالایی در کشور را دارد. این استان همچنین در تولید توت فرنگی رتبه نخست را دارد و ۷۵درصد از این محصول در کردستان تولید می‌شود. همچنین کردستان با داشتن ظرفیت‌های فراوان در حوزه معدن، به یکی از قطب‌های معدنی کشور تبدیل شدهاست.
خراسان‌شمالی
4هزارو ۳۰۰هکتار از کشتزارهای خراسان‌شمالی سال گذشته زیرکشت زعفران رفت؛ محصولی که بیشتر با هدف صادراتی کشت می‌شود و ارزش‌افزوده بالایی نیز دارد. این استان ازنظر سطح زیرکشت و تولید زعفران بعد از خراسان‌رضوی و خراسان‌جنوبی، رتبه سوم را درمیان استان‌های کشور دارد. به ازای هر یک هکتار کشت زعفران، برای یک نفر شغل مستقیم و برای ۱۸۰ تا ۲۰۰نفر نیز در مراحل برداشت اشتغال فصلی ایجاد می‌شود. ۶واحد بسته‌بندی زعفران با ظرفیت ۴/۴تن دراستان وجود دارد، اما این محصول برای اینکه ارزش‌افزوده بالایی دارد، نیازمند انواع فراوری و همچنین واحدهای صنعتی بیشتر است. زعفران در 8شهرستان استان کشت می‌شود که «فاروج» رتبه نخست را دارد. شرایط مناسب اقلیمی، سازگاری، نیاز آبی کم، عملکرد و درآمد اقتصادی مناسب، ارتقای دانش فنی زعفران‌کاران و سهولت نگهداری آن، از عوامل مهم توسعه این محصول صادراتی در استان است. کمبود ماشین‌های برداشت مکانیزه، ضعف دانش فنی در محیط تولید، احتمال طغیان آفات و بیماری‌های خاص با توجه به سرعت توسعه کشت، نابه‌سامانی بازار و نبود برنامه‌های صادراتی مشخص، صادرات فله‌ای و نبود فراوری محصول زعفران، از مشکلات حوزه زعفران دراستان است.
قزوین
قزوین در سال‌های اخیر با ساماندهی ظرفیت‌ها و توانمندی‌های خود در بخش‌های مختلف اقتصادی، توانسته به رشد ۳۹درصدی در حوزه صادرات دست یابد. این‌استان در سال‌جاری تحقق یک میلیارد دلار صادرات را سیاست‌گذاری کرده که اگرچه ایده‌آل‌گرایانه به‌نظر می‌رسد، اما مسئولان اقتصادی این استان بر امکان تحقق این رقم با فعال کردن صادرات در بخش کشاورزی تأکید دارند. قزوین ظرفیت‌های فراوان و ناشناخته‌ای در بخش‌های مختلف صنعتی، کشاورزی و گردشگری دارد، اما در زمینه صادرات تنها به حوزه صنعتی آن توجه شدهاست. با وجود همه این قابلیت‌ها، این استان رتبه قابل‌قبولی در زمینه صادرات محصولات کشاورزی از آن خود نکرده‌است؛ اختصاص 9درصد از صادرات محصولات کشاورزی کشور به قزوین، به هیچ‌عنوان زیبنده سومین دشت حاصل‌خیز ایران نیست. مهم‌ترین دلیل کاهش صادرات محصولات کشاورزی استان، نبود پایانه صادراتی است که با فعال کردن چنین مرکزی، می‌توان گام‌های بسیاری دراین عرصه برداشت. درحالحاضر پلاستیک و سفره‌های یک‌بارمصرف با 173میلیون‌دلار، 30درصد سهم صادرات استان را به خود اختصاص داده و چیپس، مواد شوینده، شیشه و شیرخشک نیز در رتبه‌های بعدی صادرات استان قرار دارند. محصولات قزوین به 57کشور صادر می‌شود که عراق با 74درصد، رتبه نخست را دراین حوزه دارد.
یزد
استان یزد به‌عنوان پنجمین استان صنعتی کشور، با وجود تحریم‌ها از رشد مطلوب صادارتی در سال‌های اخیر برخوردار بوده‌است، به‌طوری‌که تنها در سال‌گذشته ازنظر وزنی 7درصد رشد صادرات دراستان رقم خورده‌است. عمده کالاهای صادارتی استان کاشی و سرامیک، هیدورکربن‌ها، شیشه‌های ساختمانی، ظروف شیشه‌ای، محصولات پتروشیمی و محصولات کشاروزی شامل انار دانه، پسته و مغزپسته است. عراق، افغانستان، سوریه، پاکستان، امارات، جمهوری‌آذربایجان، عمان، ارمنستان، ترکیه، تایلند، قزاقستان و هند نیز عمده مقاصد کالاهای صادراتی استان محسوب می‌شوند. این‌درحالی‌است که حجم صادرات سال‌گذشته استان بیش‌از 3میلیون و ۹۸هزارتن کالا به ارزش افزون‌بر ۷۷هزارمیلیارد ریال، معادل ۳۸۰میلیون و ۲۵۸هزاردلار بوده است. استان یزد در برخی از اقلام صادراتی مانند کاشی و سرامیک از قطب‌های تولیدی کشور محسوب می‌شود یا اینکه درحوزه تولید شیشه، با وجود یکی از بزرگ‌ترین و مجهزترین واحدهای تولید شیشه خاورمیانه، سهم بالایی از تولید این بخش را به‌خود اختصاص داده‌است. همچنین یزد باوجود کم‌آبی، به‌دلیل شرایط آب و هوایی، از استان‌های دارای رتبه در تولید پسته به‌شمار می‌آید. براین اساس سهم بالایی از اشتغال و البته اقتصاد استان مربوط به همین کالاهای صادارتی است.
مازندران
مهم‌ترین مزیت صادراتی مازندران محصولات باغی و کشاورزی است که سالانه به میزان 7میلیون تن دراین استان تولید می‌شود. ازسوی دیگر مرز مشترک آبی مازندران با کشورهای مستقل مشترک‌المنافع و همچنان اتصال به خط ریلی و قرار داشتن در کریدور شمال-جنوب با توجه به وجود 3بندر فعال امیرآباد، نوشهر و فریدونکنار فرصت رونق صادرات دراین استان را به بهترین شکل فراهم کرده‌است. اما از این ظرفیت‌ها استفاده مطلوبی نشده و صادرات در مازندران به جایگاه واقعی خود نرسیده‌است. با این حال نبود شرکت‌های بین‌المللی حمل‌ونقل و همچنین ضعف در بازاریابی و برندسازی مهم‌ترین مشکلات پیش روی صادرات مازندران هستند. درحالحاضر سالانه حدود 500میلیون دلار انواع محصولات مانند مواد باغی و کشاورزی، فراورده‌های شیلاتی، تولیدات صنعتی و معدنی و مواد پلاستیکی از مازندران به 33کشور صادر می‌شود که بیشترین سهم این تبادل تجاری بین‌المللی مازندران با روسیه انجام می‌شود. سال‌گذشته 35درصد از صادرات وزنی مازندران به ارزش بیش‌از 289میلیون دلار به روسیه انجام شد که 14درصد مجموع ارزش صادراتی مازندران در سال‌گذشته است. اینها درحالیاست که سال 1396 چشم‌انداز صادرات 3میلیارددلاری برای مازندران در سال1400 تدوین شده بود که به‌دلایل مختلف، محقق نشد.
در همینه زمینه :
