زابل؛ بهشتی که از خاطره‌ها رفت

محلی که امروز زابل نامیده می‌شود پیش از این زمین‌‌هایی با تپه‌هایی از رسوبات دریایی بود که قسمتی از آن در مسیر رودخانه قرار داشت. با کم‌شدن آب رودخانه بر وسعت خشکی‌های اطراف آن افزوده شد و با اتصال این منطقه به روستای حسین‌آباد، آبادی بزرگی تشکیل شد. بعدها تاسیس پادگان نظامی بر اهمیت آن افزود. در سال۱۳۱۴ شمسی طبق تصویب‌نامه هیأت وزیران، آن آبادی را زابل نامیدند و در سال۱۳۱۶ شمسی به مرکز سیستان تبدیل شد. از ارتفاعات مهم این شهرستان کوه خواجه و قلعه رستم است که درغرب زابل قرار دارد. جمعیت شهر زابل در سال1355 برابر با 29هزار و404نفر بود؛ این رقم در سال1385 به 130هزار و 642نفر رسید. بدین‌ترتیب جمعیت طی این 3دهه 4برابر شد اما با بروز خشکسالی در طول بیش از یک دهه گذشته در این منطقه ورق برگشت و مهاجرت از این منطقه به‌شدت افزایش یافت. اکثریت مردم شهر زابل به فارسی (با لهجه زابلی) صحبت می‌کنند اما به دیگر گویش‌ها و لهجه‌های سیستان‌و‌بلوچستان نظیر بلوچی نیز در این شهر صحبت می‌شود. بیشتر مردم این شهر تا پیش از خشکسالی، از طریق کشاورزی امرار معاش می‌کردند. در سال زراعی ۸۳ـ۱۳۸۲ و قبل از شروع موج خشکسالی طولانی در این منطقه، سطح زیر کشت محصولات زراعی و باغی شهرستان زابل بالغ بر 25هزار و 861هکتار بود که 1/16درصد از سطح زیر کشت استان سیستان‌وبلوچستان را تشکیل می‌داد. از این مقدار ۵۶/۱‌درصد به باغات و 16درصد به زراعت‌های سالانه اختصاص داشت. محصولات عمده زراعی این شهرستان پیش از این، غلات، محصولات جالیزی و نباتات علوفه‌ای بود. طی سال 83ـ82، ۱۱۸واحد صنعتی پرورش و نگهداری دام و طیور در سطح شهرستان زابل فعال بوده است؛ همچنین میزان تولید ماهی در این منطقه از دریاچه هامون که حالا به بیابانی خشک تبدیل شده ۱۰۸هزار تن بوده است.