تهدید گونه‌های جدید کرونا جدی است

 کارل بیلت- نخست‌وزیر سابق سوئد

18‌ماه از زمانی که ویروس کرونا برای نخستین‌بار در چین شیوع پیدا کرد گذشته است. در یک‌ماه اول انتشار ویروس، سازمان بهداشت جهانی بالاترین مرحله هشدار را برقرار و همه‌گیری کووید-19 را مسئله وضعیت اضطراری بهداشت جهانی اعلام کرد. چند هفته بعدتر، سازمان بهداشت جهانی، انتشار جهانی ویروس را اعلام کرد. و هنوز ما حتی به پایان بحران نزدیک هم نشده‌ایم. بر عکس، وارد فاز جدید و خطرناکی از تکامل ویروس شده‌ایم.
درحالی‌که شاهد احساس رضایت در میان ثروتمندها هستیم، یعنی کشورهایی که واکسیناسیون را انجام داده‌اند، ابری از ناامیدی بر سر کشورهای با درآمد پایین فرود آمده است؛ کشورهایی که از کمبود ابزارهای لازم برای مقابله با گونه‌های جدید ویروس رنج می‌برند. سازمان جهانی بهداشت هم بعد از آنکه هفته‌ها گزارش می‌داد موارد ابتلای جدید در سراسر جهان نزولی بوده است، حالا تقریبا در همه جا از افزایش چشمگیر موارد ابتلای جدید خبر می‌دهد. این سازمان، برای نمونه، در گزارش هفتگی خود در ششم جولای (3هفته پیش) گفته بود که موارد ابتلای جدید، 30درصد رشد داشته است. این در حالی است که کشورهای اتحادیه اروپا، به اندازه کافی واکسن در جامعه توزیع کرده‌اند تا دست‌کم 70درصد تمامی بزرگسالان را ایمن کنند.
دلیل اوج‌گیری جهانی ویروس مشخص است. گونه دلتا، که حالا در 111کشور شناسایی شده، به‌صورت چشمگیری از گونه‌های قبلی مسری‌تر است و با سرعت بسیار بیشتری در حال گسترش است. اوج‌گیری گونه‌ها در واقع به ما یادآوری می‌کند که ما با ارگانیسم زنده‌ای طرفیم که می‌تواند به اقداماتی که ما برای مبارزه با آن در پیش می‌گیریم از خود واکنش نشان دهد.
درحالی‌که گونه‌های آلفا و بتا کمتر مشکل‌ساز بودند، گونه دلتا ثابت کرده که بی‌رحم است و حالا همه به این فکر می‌کنند که گونه‌های بعدی چطور خواهند بود. تنها چیز قطعی این است که همزمان با جولان ویروس در سراسر جهان، ظهور گونه‌های جدید اجتناب‌ناپذیر خواهد بود.
با افزایش واکسیناسیون در اروپا و آمریکای شمالی، قرنطینه‌ها، اجبار برای پوشیدن ماسک و دیگر اقدامات پیشگیرانه تسهیل خواهند شد و نتایجی حاصل خواهد شد که حدس زدن آنها سخت نیست. مارک روته، نخست‌وزیر هلند اخیرا مجبور شده است به‌خاطر افزایش شدید میزان مبتلایان جدید از مردم عذرخواهی کند، و او احتمالا آخرین رهبری نخواهد بود که خود را در این موقعیت خواهد دید.
مسئله بدتر این است که کشورهای ثروتمند عضو گروه7 هنوز چندان تمایل ندارند که پا پیش بگذارند و به دیگران کمک کنند. بعد از برگزاری جلسه گروه7 و گروه20، جامعه جهانی هنوز نتوانسته شکاف 16میلیارد دلاری در ‌سازوکار بین‌المللی «دسترسی به شتاب‌دهنده ابزارهای کووید-19 (ای‌سی‌تی-ای)» که کارش تضمین دسترسی مساوی کشورهای دنیا به واکسن کروناست را پر کند. این پول در مقایسه با تریلیون‎ها دلار بودجه‌ای که برای حمایت از اقتصاد جهانی هزینه شده است عملا به چشم نمی‌آید.
درحالی‌که کشورهای ثروتمند از موفقیت‌های خود خشنود هستند، کشورهای بیشتری مستاصل می‌شوند، و دلیل استیصال آنها، کمبود واکسن، اکسیژن و کیت‌های تست‌گیری است. با اوج‌گیری گونه دلتا، وضع برای آنها حتی بدتر هم می‌شود. در ششم جولای، کارگروه فنی سازمان بهداشت جهانی در کووید-19 هشدار داد که بیش از 20کشور شاهد رشد استثنایی موارد جدید ابتلا بوده‌اند. از آنجا که بسیاری از این کشورها نرخ واکسیناسیون پایینی دارند، انتظار می‌رود آمار مرگ‌ومیر هم به‌شدت در آنها بالا برود. با وجود همه صحبت‌ها درباره واکسیناسیون، فقط یک چهارم جمعیت جهان واکسن زده است. شاید این میزان تأثیرگذار به‌نظر برسد، اما توزیع واکسن به‌صورتی غیراخلاقی و انحصاری به سمت کشورهای ثروتمند بوده است. علاوه بر آن، سازمان بهداشت جهانی تخمین زده است که برای پایان همه‌گیری، باید دست‌کم 70درصد جمعیت دنیا واکسن زده باشند. این یعنی هنوز راه زیادی پیش رو داریم.
بله، تولید واکسن سریع است و رهبران صنعت داروسازی از تولید 11میلیارد دوز (رقمی که برای واکسینه کردن 70درصد جمعیت دنیا مورد نیاز است) در امسال صحبت می کنند. اما دنیا همین حالا به 3تا4میلیارد دوز واکسن دیگر برای مقابله با دیگر بیماری‌ها نیاز دارد. اشتباه نکنید، تولید واکسن کرونا، پروسه‌ای بسیار پیچیده است. درحالی‌که تلاش‌های جدید در سازمان بهداشت جهانی و سازمان تجارت جهانی در راه است تا مشکلات تولید انبوه برطرف شود، محدودیت‌های تجاری و ناسیونالیسم واکسن یک مشکل جدی است. سازمان تجارت جهانی اخیرا به این مسئله اشاره کرده است که تعداد محدودیت‌های تجاری‌ای که بر واکسن تأثیر می‌گذارند از 109مورد در شروع همه‌گیری به 53مورد رسیده تا سرعت تولید و توزیع واکسن افزایش یابد.
در همین حال، برای جلوگیری از تکرار فاجعه هند، دنیا به اکسیژن بیشتری نیاز دارد. توافق‌های مهمی در سطح جهانی توسط نهادهای بین‌المللی و سازمان‌های غیرانتفاعی با تولیدکنندگان بزرگ دنیا صورت گرفته اما باید کارهای بیشتری صورت بگیرد تا درخواست‌ها در آفریقا و بخش‌هایی از آسیا برآورده شود.
تجهیزات تست‌گیری و آزمایشگاهی هم به‌شدت مهم و مورد نیاز است، هم برای مدیریت شیوع ویروس و هم برای تعیین و مقابله با گونه‌های جدید. علاوه بر 4گونه‌ای که همین حالا تهدید عمده به‌حساب می‌آیند، سازمان بهداشت جهانی 4گونه دیگر را هم تحت نظر دارد که یکی از آنها - لاندا - در 29کشور مشاهده شده است.
مشکل گونه‌ها با ماهیت جهانی این بحران همخوانی دارد. هرچند ویروس نخستین بار در چین مشاهده شد اما 4گونه دیگر در فاصله‌ای خیلی دورتر، در آفریقای جنوبی، برزیل، انگلیس و هند برای نخستین بار مشاهده شدند. لاندا نخستین بار در پرو مشاهده شده است. از آنجا که گونه بعدی می‌تواند از هر جایی باشد، باید هشیار باشیم. اگر می‌خواهیم از گونه‌های پشت سر هم در امان بمانیم، باید تلاش‌ها برای واکسیناسون جهانی را دو برابر کنیم.
بحرانی که با آن درگیر هستیم، آزمون رهبری سیاسی است. تمامی دولت‌ها باید این واقعیت را قبول کنند که تا زمانی که همه در امان نباشند، هیچ‌کس در امان نیست. موفقیت ملی در شکست دادن همه‌گیری در یک جا، خیلی زود با شکست ملی در دیگر نقاط بی‌اثر خواهد شد. این درسی است که به هر حال یاد خواهیم گرفت، چه بهتر که بدون دردسر و تلخی آن را بیاموزیم.
منبع: Project-Syndicate