آنچه بر جویندگان واکسن گذشت
انتظار در صف‌های طولانی و سفر به ارمنستان، از تلاش‌هایی است که متقاضیان واکسن برای تزریق انجام داده‌اند
شیوا نوروزی ـ روزنامه‌نگار
از همان روزهایی که خبر ساخت واکسن و آغاز واکسیناسیون در برخی از کشورها مانند آمریکا، چین و روسیه بر سر زبان افتاد مردم، به‌ویژه کسانی که بیماری زمینه‌ای داشتند یا مسن بودند مصرانه به‌دنبال تزریق واکسن رفتند. همین تقاضاها موجب شد تا خبر شکل‌گرفتن بازار سیاه و واردات غیرقانونی واکسن فایزر، سینوفارم و آسترازنکا فارغ از صحت و سقم آن تبدیل به بحث داغ محافل خبری شود. به مرور با اوج‌گرفتن کرونا و افزایش تعداد مرگ‌ومیرها اعتراضات مردمی در شبکه‌های مجازی بالا گرفت و مردم به‌طور جدی خواستار واردات واکسن به کشور شدند تا اینکه اوایل اردیبهشت با واردات واکسن اسپوتنیک وی روسی، بهارات هندی، سینوفارم چینی و آسترازنکا کره‌جنوبی فاز اول واکسیناسیون کرونا با توجه به اولویت‌بندی‌های سند ملی واکسیناسیون کووید-19 آغاز شد.
ایستادن در صف‌های طولانی
از روزی که واکسیناسیون در کشور شروع شد تازه آغاز مشکلات برای مردمی بود که دربه‌در به‌دنبال تزریق واکسن بودند. وزارت بهداشت در ابتدا کار تزریق واکسن را برعهده مراکز بهداشت گذاشت. ستاد ملی مبارزه با کرونا از همان روزهای آغازین اعلام کرد که نیازی به مراجعه حضوری برای ثبت‌نام وجود ندارد و برای افراد واجد شرایط پیامک ارسال می‌شود تا به کدام مرکز مراجعه کنند. این کار با هدف جلوگیری از ازدحام در مراکز بهداشت بود اما وجود برخی از مشکلات در سیستم سامانه سیب موجب شد تا مراجعات برای تزریق واکسن به شکل حضوری انجام شود. بسیاری از واجدان شرایط می‌گفتند برای آنها پیامکی ارسال نشده. حتی با وجود ثبت‌نام در سامانه سیب نیز برایشان پیامکی نیامده و با آنها تماسی گرفته نشده است. حتی کسانی که برایشان پیامک می‌آمد و در روز خاص خود مراجعه می‌کردند نیز با ازدحام و شلوغی ناشی از حضور افراد بدون ثبت‌نام و بدون نوبت مواجه می‌شدند که مشکلات زیادی برایشان به‌وجود می‌آمد تا نوبتشان برسد. چنین اختلالاتی در سامانه ثبت‌نام موجب شد تا حجم مراجعات حضوری برای تزریق واکسن به مراکز بهداشت افزایش پیدا کند و ما شاهد صف‌های طولانی و ازدحام و شلوغی در این مراکز باشیم. این در حالی بود که مراکز بهداشت، فضای نسبتا کوچکی (برخی جاها یک آپارتمان 70متری) برای واکسیناسیون در اختیار داشتند و چنین تجمع‌هایی عملا کار را سخت می‌کرد و خود عاملی برای میزان ابتلای بیشتر بود. مردم ساعت‌ها در صف‌های طولانی در راهروها بدون رعایت فاصله اجتماعی کنار هم در گرما می‌ایستادند تا نوبتشان شود. البته تزریق واکسن از سوی مراکز بدون نوبت‌دهی از طریق سامانه هم موجب شده تا مردم احساس کنند نیازی به ثبت‌نام غیرحضوری ندارند و اگر به شکل حضوری مراجعه کنند واکسینه خواهند شد.
هجوم برای تزریق
بعد از اینکه مراکز کوچک سلامت در واکسیناسیون به مشکل برخوردند وزارت بهداشت برای جلوگیری از تجمع متقاضیان واکسن، تصمیم گرفت ادامه روند واکسیناسیون را در مراکز تجمعی مانند سوله‌های مدیریت بحران، باشگاه‌های ورزشی و دانشگاه‌ها دنبال کند. اما خبر اتمام واکسن‌های کرونا در اواسط خرداد موجب شد تا این مراکز هم با ازدحام و شلوغی دوچندان، به‌ویژه در استان‌های خوزستان، فارس و سیستان‌وبلوچستان مواجه شوند. در واقع اتمام واکسن‌های وارداتی و بدقولی شرکت‌های خارجی در قبال انجام تعهداتشان این دلهره را به جان سالمندانی انداخت که فقط یک مرحله از تزریق واکسن را دریافت کرده بودند، آن‌هم در شرایطی که کشور وارد موج پنجم کرونا شده بود. از طرف دیگر وزارت بهداشت هم نتوانسته بود در این مدت با وجود وعده‌های شرکت‌های داخلی درخصوص تولید واکسن برای تامین نیاز داخلی به موقع وارد عمل شود. همین مشکلات موجب شد تا هجوم گروه‌های واجد شرایط دریافت واکسن برای واکسیناسیون به مراکز بیشتر شود.
صف‌های طولانی، فروش نوبت صف‌های واکسن را به‌وجود آورد. برخی از افراد در صف می‌ایستادند و با توجه به اولویتی که به آنها می‌رسید نوبتشان را از 300تا 700هزار تومان می‌فروختند. برخی هم در صف واکسیناسیون با خودرو می‌ایستادند و سالمندان را سوار می‌کردند و از هرکدام مبلغی می‌گرفتند و آنها را به مراکز واکسیناسیون می‌بردند و برمی‌گرداندند.
در دوره‌ای که واکسن به اتمام رسید و مشخص نبود واکسن‌های جدید وارداتی و همچنین تولید داخل چه زمان از راه می‌رسند چند مرکز در تهران که هنوز موجودی واکسن داشتند همچنان واکسیناسیون را انجام می‌دادند و همین مسئله موجب شد تا مردم به این مراکز هجوم ببرند و ازدحام و صف‌های طولانی را به‌وجود آورند و ساعت‌ها در انتظار واکسن صف بکشند.
به‌دنبال واکسن پولی
در بحبوحه واکسیناسیون، به‌ویژه نشر خبرهای کمبود واکسن و با توجه به اولویت‌بندی‌های سند ملی واکسیناسیون کووید- 19، داستان واکسن پولی هم به‌وجود آمد و گفته می‌شد واکسن فایزر را 25 تا 60میلیون تومان در تهران برای هر دوز می‌فروختند. واکسن‌های دیگر مانند آسترازنکا یا سینوفارم هم با قیمت‌های کمتری به فروش می‌رسید. در واقع گروه‌هایی به‌دنبال خرید بودند که دوز اول واکسن را دریافت کرده بودند و گفته می‌شد اگر دوز دوم را تا 4هفته دریافت نکنند باید واکسیناسیون را از اول شروع کنند. از طرف دیگر افرادی که در لیست بیماران صعب‌العلاج نبودند و بیماری زمینه‌ای نداشتند به‌دنبال دریافت واکسن از هر طریقی افتادند و همین موضوع در اواخر خرداد و تیر موجب دامن‌زدن به طمع سوداگران و منفعت‌طلبان بازار دارو شد، به‌طوری که شاهد بودیم واکسن‌ها و داروهای تقلبی رواج یافت و بازار سیاهی در این خصوص شکل گرفت. قیمت‌گذاری‌ها روی واکسن موجب شد تا تقاضا، به‌ویژه برای واکسن فایزر برای برخی که عجله داشتند و در شرایط خاصی بودند یا حتی عده‌ای که قصد گرفتن کارت واکسیناسیون بین‌المللی را داشتند، افزایش یابد چراکه در آینده‌ای نزدیک دولت‌ها و مسئولان بهداشت برای سفرهای بین‌المللی از مسافران درخواست ارائه مدرک واکسینه‌شدن خواهند داشت. هم‌اکنون نیز بسیاری از کشورها ورود مسافران را مشروط به ارائه مدرک منفی‌بودن آزمایش کرونا اعلام کرده‌اند.
سفر به ارمنستان
از 3هفته پیش سفر ایرانی‌ها برای تزریق واکسن به ارمنستان افزایش یافته است. وزارت بهداشت ارمنستان این اجازه را به یکی از مراکز تزریق واکسن کرونا داده تا در سطح عمومی فعالیت کرده و حتی برای گردشگران خارجی هم واکسن تزریق کند. نکته قابل توجه تزریق واکسن کرونا در ارمنستان این است که این واکسیناسیون به‌صورت رایگان و بدون ثبت‌نام قبلی صورت می‌گیرد و کل فرایند 10دقیقه طول می‌کشد. اما شرطی که وجود دارد این است که طبق قوانین جدید، برای تزریق واکسن کرونا در ارمنستان باید حداقل 10روز در این کشور اقامت داشته باشید. آمارها حاکی از این است که تاکنون ایرانی‌ها در کنار لهستانی‌ها، چینی‌ها و روس‌ها رکورددار دریافت واکسن از این ایستگاه‌های خیابانی بوده‌اند. در ایستگاه‌های بهداشتی مذکور، هردو واکسن اسپوتنیک و آسترازنکا تزریق می‌شود. البته شواهدی وجود دارد مبنی بر اینکه هیچ تضمینی وجود ندارد که تمام کسانی که به ارمنستان سفر می‌کنند حتما واکسن می‌زنند.
