بانوی آهنین دنیای سیاست

هرچند در بیشتر وقایع مهم تاریخی نقش زنان غیرقابل انکار است، اما تعداد زنانی که نامشان در تحولات مهم تاریخ ماندگار شده چندان زیاد نیست. مارگارت تاچر یکی از این نام‌هاست. مارگارت تاچر، تنها نخست‌وزیر زن تاریخ انگلیس از سال ۱۹۷۹ تا 1990 بود؛ رهبر حزب محافظه‌کار که 3بار پیاپی بر مسند ریاست دولت نشست و سیاست‌های او به‌ویژه برای بازسازی نظام اقتصادی، آغاز فصل تازه‌ای در انگلیس بود. شاید درباره سیاست‌های او اطلاعات کافی داشته باشید اما زنی که «بانوی آهنین» لقب گرفته بود را چقدر می‌شناسید؟

نقش پدر
مارگارت تاچر در شهر کوچکی واقع در 150کیلومتری شمال بریتانیا به دنیا آمد. پدر و مادر او صاحب یک مغازه خواربارفروشی بودند. پدرش پیرو کلیسای پروتستان انجیلی، مبلغ مذهبی و در عین حال عضو شورای شهر بود. او در شکل‌گیری شخصیت و سیاست‌هایی که مارگارت در دوران حکومت خود در پیش گرفت، تأثیر تعیین‌کننده‌ای داشت. مارگارت علاقه‌ای به شغل آزاد نداشت، بنابراین به‌دنبال تحصیل رفت؛ ابتدا لیسانس هنر از دانشگاه آکسفورد دریافت کرد و سپس در دو رشته شیمی و حقوق تحصیلات عالیه را ادامه داد و از هر دو فارغ التحصیل شد. بعد از آن به ریاست گروه فارغ التحصیلان عضو حزب محافظه کار در دانشگاه آکسفورد انتخاب شد.

از شیمی تا سیاست
مارگارت بعد از فارغ‌التحصیلی در رشته شیمی از دانشگاه آکسفورد در یک کارخانه مواد غذایی به نام «جی لیونز» فعالیت می‌کرد و از اعضای گروه تحقیقاتی بود که موفق به ساخت بستنی نیمه‌منجمد شدند. او بارها گفته بود که علاقه چندانی به رشته شیمی نداشته، اما فعالیت در همین رشته بود که باعث آشنایی او با همسرش شد. در سال ۱۹۵۱ مارگارت با «دنیس تاچر» از مدیران ثروتمند صنایع نفت انگلیس ازدواج کرد و از آن پس به مارگارت تاچر مشهور شد. او در سال 1951مدتی را به‌عنوان کارشناس دادگستری به فعالیت مشغول شد و در سال 1953با موفقیت به درجه وکالت ارشد رسید و همزمان فرزندان دو قلوی او به نام‌های مارک و کارول متولد شدند. مارگارت تاچر سال 1951فعالیت‌های سیاسی خود را با حضور در انتخابات پارلمانی پیگیری کرد.

هم‌طراز چرچیل
مارگارت تاچر در سال ۱۹۷۵ به رهبری حزب محافظه‌کار انتخاب شد. این نخستین بار در تاریخ انگلستان بود که یک زن رهبر یک حزب سیاسی عمده این کشور می‌شد. در سوم می ۱۹۷۹ با پیروزی محافظه‌کاران در انتخابات پارلمانی، مارگارت تاچر به سمت نخست‌وزیری انگلستان انتخاب شد. از نظر صلابت سیاسی تاچر را همطراز وینستون چرچیل، نخست‌وزیر مشهور و بانفوذ دهه‌های ۴۰ و ۵۰ بریتانیا می‌دانند. حمایت تاچر از بازار آزاد، کاهش خدمات دولتی و واگذاری سازمان‌های دولتی به بخش خصوصی، برخی از سیاست‌های مشهور او بود که به «تاچریسم» معروف است. پافشاری بر سیاست‌های اقتدارگرایانه و محافظه‌کارانه او که منتقدان بسیاری داشت و مقابله او با قدرت گرفتن اتحادیه‌های کارگری در بریتانیا او را به «بانوی آهنین» مشهور کرد.

عقب‌نشینی نکرد
بخش چشمگیری از نمایندگان حزب کارگر در پارلمان در مورد پیامدهای سیاست‌های خانم تاچر نگران بودند و در برخی از شهرهای بزرگ بریتانیا نیز اعتراض به این سیاست‌ها به حد شورش و ناآرامی رسیده بود، اما نخست‌وزیر حاضر به عقب‌نشینی نبود. او در سخنرانی خود خطاب به کنفرانس سالانه حزب محافظه‌کار در سال ۱۹۸۰ گفت: «خطاب به کسانی که منتظر هستند تا آن جمله مورد علاقه روزنامه‌ها، یعنی چرخش در سیاست، را در مورد من بشنوند فقط همین یک جمله را می‌گویم که اگر می‌خواهید شما می‌توانید بچرخید، اما این بانو اهل چرخیدن نیست.» در اواخر سال ۱۹۸۱ میزان محبوبیت وی به ۲۵ درصد تنزل پیدا کرده بود. این نازل‌ترین میزان محبوبیتی بود که تا آن زمان برای یک نخست‌وزیر ثبت شده بود، اما در همان مدت کوتاه وی توانسته بود مسیر اقتصاد کشور را دگرگون کند. از اوایل سال ۱۹۸۲ اقتصاد بریتانیا به سمت احیا گام برداشت و به موازات آن موقعیت و محبوبیت خانم تاچر میان رأی‌دهندگان نیز بهبود یافت.

آلزایمر در کهنسالی
تاچر در سال‌های پایانی عمرش از بیماری آلزایمر رنج می‌برد و به همین دلیل در مجامع عمومی کمتر ظاهر می‌شد. وی که در سال ۲۰۱۲ تحت عمل جراحی برای خارج کردن یک غده از مثانه‌اش قرار گرفت، در صبح سال ۲۰۱۳ بر اثر سکته مغزی در سن 87سالگی در لندن درگذشت. در ژانویه 2012فیلم «بانوی آهنین» به کارگردانی فیلیدا لوید در لندن اکران شد. در این فیلم که به بخش پایانی عمر سیاسی مارگارت تاچر می‌پردازد نقش تاچر را مریل استریپ، بازیگر سرشناس آمریکایی بر عهده دارد که برای ایفای نقش‌اش برنده اسکار هم شد. تاچر توانست در عالم مردانه سیاست در بریتانیا جایی برای خود باز کند و سیاست‌های اقتصادی و شگردهای سیاسی این زن آهنی تحت عنوان «تاچریسم» همیشه در یادها خواهد ماند.

صدایی که تغییر کرد
صدای مطمئن تاچر شاید ماندگار باشد اما این صدا طبیعی نبود. خیز او از عضویت در پارلمان تا دفتر نخست‌وزیری شاید اتفاق نمی‌‌افتاد اگر صدای اصلی‌اش را حفظ می‌کرد. تاچر حس می‌کرد که صدای طبیعی‌اش بیش از حد بم است تا واقعاً مقتدر به‌نظر بیاید، بنابراین با یک مربی صدا از تئا‌تر ملی کار کرد تا تن صدایش را پایین بیاورد. بعد از تمرینات متمرکز تاچر گام صدایش را تا ۴۶ هرتز کاهش داد و در نتیجه صدای او بینابین دامنه صدای مردانه و زنانه قرار گرفت.