مروّجان خلاق کتاب و کتابخوانی

هر سال برنامه‌های متنوعی از طرف نهادهای فرهنگی و رسمی برای افزایش سرانه مطالعه و دعوت از مردم برای کتابخوانی برگزار می‌شود. اما جز این فعالیت‌ها، برنامه‌های دیگری هم برگزار می‌شود که با شوق و انگیزه خود علاقه‌مندان به کتاب برنامه‌ریزی شده و شکل اجرای آنها، مردمی است. این برنامه‌ها از دورترین روستاهای حاشیه‌ای تا بزرگ‌ترین شهرهای کشور، مردم را با روش‌های خلاقانه به کتابخوانی دعوت و تشویق می‌کنند.

کتابخوانی برای سالمندان

کرونا هم نتوانست حریف گروه «رنگین‌کمان سپید» شود و آنها فعالیت‌هایشان به شکل مجازی ادامه می‌دهند.گروه رنگین‌کمان سپید در اصفهان تلاش ویژه‌ای برای برنامه‌ کتابخوانی برای سالمندان دارند. این جمع، محور فعالیتش را کتاب و کتابخوانی در میان سالمندان تعریف کرده است. ایجاد انگیزه مثبت نسبت به دوران سالمندی و توانمند ساختن سالمندان از طریق کتاب و کتابخوانی و ایجاد ارتباط میان نسلی با محوریت کتاب و برگزاری کلاس‌های متعدد برای این سنین برای نقد و بررسی کتاب، از ویژگی‌های برجسته فعالیت‌های این گروه است. طرح این گروه برای ترویج کتابخوانی در میان سالمندان، به‌عنوان یکی از ایده‌های برتر حوزه‌ کتابخوانی در دومین دوره جشنواره تقدیر از مروجان کتابخوانی برگزیده شد؛ طرحی ساده و فراگیر که در تمام ایران قابل اجراست و به افزایش سرانه‌ مطالعه و بهبود روحیه سالمندان کمک مؤثری می‌کند. با آمدن کرونا، بخش اصلی فعالیت‌های این گروه به شکل مجازی برگزار می‌شود.

جایزه ادبی گوزن زرد

«گوزن زرد» نخستین جایزه کتاب در ایران است که کتاب سال را از نظر پدرها و مادرها و بچه‌ها معرفی می‌کند. این گروه توانسته است یک شبکه بزرگ از خانواده‌های علاقه‌مند را در فعالیت‌های خود شریک کند. جایزه‌ ادبی گوزن زرد یک جایزه‌ مستقل و غیردولتی است که برای معرفی آثار برگزیده‌ ادبیات کودک و نوجوان در ایران پایه‌گذاری شده است. موفقیت جایزه‌ ادبی لاک‌پشت پرنده و اعتماد و استقبال خانواده‌های ایرانی از فهرست کتاب‌های برگزیده‌ لاک‌پشت پرنده باعث شد تا دبیرخانه‌ این جایزه به خانواده‌های ایرانی پیشنهاد مشارکت بدهد و از آنها بخواهد در فرایند داوری و انتخاب کتاب‌های برتر سهیم باشند. هدف از این پیشنهاد ترویج کتابخوانی در خانواده، اضافه شدن کتاب به سبد خرید خانوار، دسترسی خانواده به کتاب‌های مناسب و آگاهی از سلیقه و نیاز مخاطب ادبیات کودک و نوجوان است.

اتوبوس کتاب در یزد

بچه‌های روستا به همان راحتی که بچه‌ها در شهرهای بزرگ به کتاب دسترسی دارند، نمی‌توانند کتاب‌های موردعلاقه‌شان را پیدا کنند. به همین دلیل هم گروه‌های مختلف فرهنگی تلاش می‌کنند طرح‌هایی را برای رساندن کتاب به‌دست بچه‌های روستا ارائه دهند.طرح «اتوبوس کتاب» به‌عنوان یکی از طرح‌های کتاب و کتابخوانی است که در یزد برگزار شده تا در مناطق محروم و همچنین روستاهای مختلف استان ترویج فرهنگ کتاب و کتابخوانی انجام شود.در این طرح برنامه‌های مختلف فرهنگی و هنری اجرا می‌شوند که ازجمله این برنامه‌ها می‌توان به برگزاری کلاس‌های آموزشی، دوره‌های نویسندگی و داستان‌نویسی‌، اجرای تئاتر و مسابقات کتابخوانی اشاره کرد.معرفی کتاب‌های خوب به نوجوانان و جوانان و همچنین علاقه‌مندان به کتاب ازجمله اهداف دیگر در راه افتادن اتوبوس کتاب است که با همکاری نویسندگان، ناشران و کتابداران گام‌های مثبتی در این زمینه برداشته شده است.

عروسک دانا در قم

طرحی به‌نام «عروسک دانا» که روشی علمی برای جذب بچه‌ها به کتابخانه بود، برای ترویج کتابخوانی در روستای مبارک‌آباد قم ارائه شد. این طرح باعث استقبال بچه‌ها از کتابخانه و استمرار حضور آنها در کتابخانه روستا شد و این استقبال به حدی چشمگیر بود که مورد توجه مراکز مختلف ازجمله صدا و سیمای قم نیز قرار گرفت.پس از شیوع کرونا و عدم‌امکان حضور بچه‌ها در کتابخانه، مسئولان کتابخانه سراغ مدارس رفتند و با تعامل و هماهنگی با مدیران و در ادامه با معلمان مدارس، وارد گروه‌های مجازی کلاس دانش‌آموزان در مقطع ابتدایی و متوسطه شدند. بعد از بچه‌ها خواستند تا برای حضور در گروه‌های مستقل کتابخانه‌ اعلام آمادگی کنند که خوشبختانه با استقبال خوبی همراه شد و برنامه‌های مختلفی چون قصه‌گویی، پویش نقاشی «ما کرونا را شکست می‌دهیم»، پویش «هر خانه یک کتابخانه» و جشنواره کتابخوانی رضوی در این گروه‌ها اجرا شد.آثار دریافتی از بچه‌ها هم در صفحه مجازی کتابخانه به اشتراک گذاشته شد.روستای مبارک‌آباد یک روستای نیمه صنعتی است و اکثر ساکنان آن را قشر ضعیف جامعه تشکیل می‌دهند.

خیریه کتاب در کاشمر

7سال پیش نزدیکی‌های ولادت حضرت علی(ع)، حسین افشاری و همسرش که کتابدار یکی از کتابخانه‌های عمومی کاشمر است، تصمیم گرفتند تا با افرادی که می‌خواستند برای پدران درگذشته‌ خود در این روز خیراتی بدهند، صحبت کرده و آنها را تشویق کنند تا این مبلغ را صرف خرید کتاب برای دانش‌آموزان به‌ویژه در مناطق محروم شهرستان کنند.در همان سال اول استقبال بسیار خوبی صورت گرفت و حدود 2هزار جلد کتاب برای اهدا به مدارس حاشیه شهر و نقاط محروم روستایی جمع‌آوری و خریداری شد.هدف آنها از تشکیل این خیریه این بود که در کنار خیریه‌هایی که تامین اطعام، پوشاک و... نیازمندان را در برنامه‌های خود جای داده‌اند، بتوانند با اهدای کتاب و تجهیز کتابخانه‌های مدارس خوراک فرهنگی را در سبد خانوارها قرار دهند.بعد از شیوع کرونا مسابقه‌های کتابخوانی در فضای مجازی و با همراهی خانواده‌ها برگزار شد به این شکل که چند کتاب معرفی و دانش‌آموز بر حسب علاقه خود کتابی را انتخاب و با همراهی پدر و مادر  یا خواهر و برادر به جای شخصیت‌های داستان صحبت کرده و آن را در قالب یک فایل صوتی برای خیریه می‌فرستاد.

باشگاه یکی بود، همه‌چیز بود

باشگاه کتابخوانی«باشگاه یکی بود، همه‌چیز بود» در یکی از مناطق حاشیه‌نشین شهر ارومیه به نام محله الواج در استان آذربایجان‌غربی، فعالیت ویژه‌ای برای ترویج کتابخوانی دارد. در آغاز فعالیت باشگاه کتابخوانی، محدود به کتابخوانی و کاردستی بود. اما بعد به اجرای فعالیت‌های کتاب‌محور خلاق، نو و متناسب با گروه سنی، جنسیت و خواست و سلیقه اعضای باشگاه پرداختند. ازجمله برنامه‌های مختلف باشگاه کتابخوانی یکی بود، همه‌‌چیز بود، می‌توان به برگزاری جلسه توجیهی با خانواده‌های اعضای باشگاه، بازدید از کتابفروشی و خرید کتاب، اجرای برنامه‌های کتابخوانی با استفاده از شیوه‌های خلاق مناسب با هر کتاب، بلندخوانی، معرفی نویسنده کتاب‌های خوانده شده در باشگاه به شکل‌های جذاب و راه‌اندازی کتابخانه کوچک اشاره کرد. از فعالیت‌هایی مثل قصه‌گویی، کاردستی، شعرخوانی، نمایش خلاق و نمایش فیلم استفاده شده است. به همین دلیل استقبال بچه‌ها از باشگاه کتابخوانی خیلی خوب بوده است و خانواده اعضای باشگاه هم از اجرای این برنامه‌ها راضی بوده‌اند.