سهم زنان از مناصب مدیریتی
زنان نیمی از جمعیت کشور را تشکیل میدهند و با وجود تلاش برای ارتقای سطح دانش و تحصیلات دانشگاهی خود، بازهم گاه حریف نگاههای مردسالارانه نمیشوند و نمیتوانند سهم مناسبی از مناصب مدیریتی رده بالا را به خود اختصاص دهند. برای حل این مشکل راهکارهایی در قانون برنامه ششم توسعه گنجانده شد. براساس این قانون تا پایان سال 1400، باید 30درصد از پستهای مدیریتی به زنان واگذار شود، اما این قانون در استانهای مختلف تا چه حد اجرا شدهاست و چند درصد از مناصب مدیریتی در اختیار زنان قرار دارد؟ با نگاهی به استانهای مختلف کشور و آمار مربوط به شهرداران و دهیاران زن، پستهای فرمانداری، معاونتهای استانداری و... شاهد روند روبه رشد در برخی استانها هستیم، درحالیکه برخی دیگر از استانها به دلیل عدم آموزش مناسب به زنان و ایجاد روحیه خودباوری درآنان، عدم استقبال از زنان برای تصدی پستهای مدیریتی، برخی تعصبات و... گاه حتی شاهد عقبگرد نیز بودهایم. علاوه بر آمارهای استانی، ششمین دوره انتخابات شهر و روستاها و نگاهی به تعداد زنان منتخب برای تصدی کرسیهای شوراها نیز محک مناسبی برای بررسی وضعیت فعالیت مدیریتی زنان در استانهای مختلف بهشمار میرود که دراین پرونده این شاخصها را مورد بررسی قرار دادهایم.
یزد
نقش زنان در مدیریت استان یزد روز بهروز پررنگ تر میشود و اکرم فداکار، معاون استاندار یزد که از سال 98 دراین پست فعالیت دارد، نخستین انتصاب از بانوان در حوزه معاونت استانداری محسوب میشود. نخستین معاون فرماندار زن نیز رقیه کرمانیان در اردکان است و فخرالسادات آقاییمیبدی نیز در سال 1398 بهعنوان اولین بخشدار زن در بفروئیه شهرستان میبد منصوب شد. تعداد بانوان استان در شوراها و دهیاریها نیز قابل توجه است و براساس سرشماری سال 98، 27دهیار زن دراستان مشغول فعالیت بودند که این روند، افزایشی است. حضور زنان استان در انتخابات شوراهای شهر و روستا نیز پررنگ است. در دوره پنجم شورای شهر یزد 45زن در شوراهای روستا حضور داشتند و 11نفر از 117 عضو شورای شهرهای استان نیز دراین دوره، زن بودند. در حوزه مدیریت دستگاههای اجرایی استان نیز آمار مدیران زن قابلتوجه است؛ درحالحاضر 6نفر از زنان، از مدیرانکل استانداری و دستگاههای اجرایی استان هستند. اعظم کاظمی، مدیرکل دفتر امور بانوان و خانواده استانداری یزد، افسانه شهابیپور، مدیرکل دفتر برنامهریزی و بودجه استانداری یزد، نیره پورملایی مدیرکل حفاظت محیط زیست استان، معصومه طباطبایی، مدیر دانشگاه آزاد اسلامی یزد، رقیه دوست فاطمیها، مدیرکل نهاد کتابخانههای عمومی استان و فاطمه سعادتجو، رئیس جهاد دانشگاهی استان از مدیرانکل زن استانداری و دستگاههای اجرایی استان هستند.
خراسان رضوی
نرخ مشارکت اقتصادی زنان در خراسانرضوی بیشتر از زنان در کل کشور است و با اینکه نرخ مشارکت در کشور ۱۴درصد است، این رقم در خراسان رضوی به ۲۰درصد میرسد. جمعیت زنان استان نزدیک به ۳میلیون و ۲۰۰هزار نفر است که عملا 50درصد جامعه را تشکیل میدهند و از این تعداد، ۷۳درصد ساکن شهر بوده و ۲۷درصد هم روستانشین هستند. در ابتدای سال ۹۷ در استانداری خراسان رضوی مصوبهای برای افزایش تعداد زنان در پستهای مدیریتی استان تصویب شد که براین اساس، هرساله ۵درصد به تعداد مدیران زن اضافه میشود و به این ترتیب تا پایان1400 باید زنان حداقل ۳۰درصد از کل پستهای مدیریتی را به خود اختصاص دهند. پستهای مدیریتی منتسب به زنان تا پایان سال1398 حدود ۱۷درصد بوده که این رقم در سال 99 به ۲۳درصد رسیده و انتظار میرود در سالجاری به 30درصد برسد. تا سال گذشته زنان خراسانرضوی پست مدیریتی عالی نداشتند، اما در سالجاری این موضوع با انتصاب معاون استاندار، بخشداران و معاون فرماندار محقق شد. مجموع پستهای مدیریتی استان که زنان میتوانند در آنها تصدی داشته باشند، 4هزار و 438پست است که ۹۹۵مورد آن را زنان و بقیه را مردان در اختیار دارند.
فارس
آمارها نشان میدهد مشارکت زنان در انتخابات شورای شهر و روستای در استان فارس نسبت به سال گذشته کاهش داشته است، با این حال 38نفر از بانوان استان در شوراهای شهر و روستا رأی آوردند که به تفکیک یک نفر در شورای شهر شیراز، 3نفر در اوز، 2نفر در فیروزآباد، 2نفر در داریون، 2نفر در استهبان، 2نفر در خرامه، 2نفر در رونیز و 2نفر از بانوان نیز در شورای شهر مزایجان انتخاب و بقیه در شوراهای روستا مشغول به فعالیت شدند. براساس آمارهای اعلام شده از ادارهکل امور بانوان و استانداری فارس، در سالهای ۹۶ تا ۹۸ هیچ مدیر زنی در فارس بهعنوان فرماندار منصوب نشده است. اگرچه زنان فارس دراین 3 سال در بخشهای میانی و پایه حضوری بیشتری داشتهاند، به عنوان مثال در سال ۹۶ حدود 1/4درصد از مدیریتهای میانی در فارس به زنان سپرده شده بود که این آمار در سال۹۷ به 5/5درصد رسید و در سال ۹۸ تصدی 2/6درصد از پستهای مدیریتی میانی به زنان سپرده شد. همچنین درحالیکه در سال۹۶ حدود 7/5درصد از مدیریتهای پایه در فارس را زنان تشکیل داده بودند، در سال۹۷ با رشد ۳درصدی، 5/8درصد از پستهای پایه در استان فارس به زنان سپرده شد، اما در سال۹۸ با افت یک درصدی، به 8/7درصد رسیدهاست. اکنون 4بخشدار زن، 3معاون فرماندار و بیش از 100 دهیار زن دراین استان مشغول به کارند.
سمنان
حدود 20درصد مناصب مدیریتی سمنان در اختیار زنان این استان قرار دارد و گزارشهای معاونت امور بانوان ریاست جمهوری نشان میدهد این استان ازنظر حضور زنان در عرصههای مدیریتی حوزه استانداریها و دستگاههای اجرایی، در رتبه ششم قرار دارد. حضور زنان در پستهای مدیریتی استان سمنان در چند سال اخیر روند افزایشی داشته و از 7/13درصد در 4سال پیش، اکنون به حدود 20درصد رسیده و حتی پای زنان این استان به برخی پستهای ارشد استان مانند مدیرکل امورشهری و شوراهای استانداری نیز باز شده است. در انتخابات شورای ششم شهرهای سمنان، زنان توانستند تعدادی از کرسیهای پارلمان شهری را در اختیار بگیرند. از 106کرسی شورای شهر دراین استان، 7کرسی در 6شهر به زنان رسید که شهر بیارجمند با عضویت 2زن درمیان اعضای اصلی، بیشترین سهم از حضور زنان در شورای ششم این استان را به خود اختصاص داد. البته زنان در دوره پنجم شورای شهرهای این استان نیز 9کرسی را در اختیار داشتند. زنان از حضور در عرصه مدیریت روستاهای سمنان نیز استقبال کردند و 157نفر از 2هزار و 249نامزد شورای اسلامی 307 روستای سمنان در انتخابات شورای ششم، زن بودند. همچنین دراین استان 27دهیار زن فعالیت دارند.
گیلان
در استان گیلان هم شاهد فعالیت زنان در پستهای مدیریتی مختلف هستیم و تلاشهایی برای افزایش تعداد مدیران زن وجود داشته است؛ هرچند همچنان باید تلاشها ادامه یابد. دراین استان تنها یک مدیر ارشد استانی زن درحال فعالیت است و البته درمجموع 10مدیرکل زن مشغول به کارند. همچنین اگر بخواهیم نگاهی به سطح بخشداریها داشته باشیم، باید گفت که دراین حوزه، ۷بخشدار زن در استان گیلان فعالیت میکنند. در فرمانداریهای استان نیز ۴فرماندار زن و نیز ۵مدیر پایه و میانی زن درحال فعالیتند و این رقم در استانداری گیلان هم درمجموع به ۱۳مدیر میرسد که در ردههای عالی، پایه و میانی اشتغال دارند. گفتنی است در سطح ادارههای کل نیز ۴۲۸مدیر زن در سطح پایه حضور دارند و ۸۲مدیر زن هم در سطح میانی استانداری گیلان فعالند.همچنین باید گفت که گیلان ۱۶۰دهیار زن دارد و علاوه برآن، 2شهردار زن هم در 2ناحیه مرکز استان فعالیت میکنند. بهجز این تعداد، در سراسر گیلان ۲۴۳نفر از اعضای شوراهای شهر و روستا زن هستند.
زنجان
در استان زنجان 441زن مدیر درحال فعالیتند که یک نفرمدیر عالی، 25نفر مدیر میانی و 415نفر هم مدیر پایه محسوب میشوند. 5زن هم دراین استان در سمت مدیرکل و 17نفر نیز بهعنوان معاون مدیرکل فعالیت دارند. همچنین یک نفر از زنان این استان بخشدار، یک نفر معاون فرماندار و 72نفر نیز دهیار روستا هستند. درحالیکه در دوره پنجم شوراهای شهر 11زن حضور داشتند در دوره ششم، این تعداد به 8نفر رسید. در شوراهای روستاها اما این تعداد از 36نفر در دوره پنجم به 37نفر در دوره ششم رسیده است. همچنین درخرداد 1400 میزان حضور مدیران زن در سطوح پایه و میانی نسبت به شهریور 1399 رشدی 8/10 درصدی داشته و همچنین حضور زنان در پستهای مدیریتی در خرداد 1400 نسبت به شهریور 1392 دارای رشد 733درصدی بوده است؛ یعنی تعداد مدیران زن از53نفر در شهریور 1392، به 441نفر در خرداد1400 رسیدهاست. از زمان انتصاب استاندار فعلی زنجان در آبان 1397 تاکنون نیز میزان انتصاب زنان در پستهای مدیریتی با رشد 96درصدی در سطوح مختلف همراه بوده و البته شاهد کاهش میانگین سنی این مدیران زن هم بودهایم.
لرستان
با وجود اینکه 332نفر از زنان توانمند لرستانی در پستهای مدیریتی پایه و میانی فعالیت دارند و 5نفر نیز عهدهدار مدیریت دستگاههای اجرایی هستند، اما این قشر در ششمین دوره انتخابات شوراهای اسلامی شهر و روستا دراستان حضور کمرنگی داشتند و تنها یک زن از شهرستان الیگودرز و 2زن از بروجرد به شورای اسلامی شهر راه یافتند. در دیگر شهرستانهای لرستان نیز درمیان منتخبان پارلمان شهری، نامی از زنان دیده نمیشود. درحالیکه 4درصد از منتخبان شورای پنجم استان لرستان را زنان تشکیل میدادند، امسال این میزان حتی کمتر هم شده است. نتایج یک تحلیل نشان داده است عامل سازمانی و مدیریتی، عمدهترین مشکل زنان استان در پذیرش مسئولیتهای مدیریتی و ستادی است که این موضوع درمیان افراد با سطوح تحصیلی بالا، خود را بیشتر نشان میدهد. عوامل اجتماعی، فرهنگی و انگیزشی به ترتیب در اولویتهای بعدی قرار دارند و زنان مجرد هم تمایل کمتری به پذیرش مسئولیتهای مدیریتی و ستادی نشان دادهاند.
ایلام
مرکز استان ایلام جزو شهرهایی است که در انتخابات شورای شهر چهرهای کاملا مردانه به خود گرفت. با این حال در شهرهای دیگر استان ۵نفر از بانوان توانستند به شورای شهر راه پیدا کنند که به تفکیک در شهرستان آبدانان و در شهرهای سراب باغ و مورموری ۲نفر، در شهرستان چرداول و در شهرهای آسمانآباد و سرابله ۲نفر، در شهرستان دهلران و شهر دهلران یک نفر انتخاب شدند. همچنین در انتخابات شوراهای روستا نیز ۵۸نفر از زنان توانستند به این شورا راه پیدا کنند که به تفکیک در روستاهای شهرستان آبدانان ۱۲نفر، در شهرستان درهشهر ۱۱نفر، در شهرستانهای هلیلان و چرداول هرکدام ۸نفر، در شهرستان ایوان ۶نفر، در دهلران و سیروان هرکدام ۴نفر، در بدره و ایلام هرکدام ۲نفر و در روستاهای شهرستان مهران نیز یک نفر از زنان عضو شورا شدند. بهطورکلی بانوان ایلامی سهم کمی از پستهای مدیریتی این استان دارند، بهطوریکه اکنون در استان ۴بخشدار و درحدود ۲۰دهیار زن مشغول به فعالیتند که نسبت به استانهای دیگر درصد نسبتا کمی است.
کرمانشاه
براساس قانون برنامه ششم توسعه، مصوب شده 30درصد از پستهای مدیریتی به زنان واگذار شود. براساس آخرین آمارها 4هزار و ۳۶۵پست مدیریتی در استان کرمانشاه وجود دارد که زنان کرمانشاهی ۶۹پست مدیریتی در سطح میانی و ۳۴۹پست مدیریتی هم در سطح پایه در اختیار دارند. درعین حال ۷۶درصد پستهای مدیریتی ادارهکل فرهنگ و ارشاد اسلامی در اختیار زنان قرار دارد و ۶زن در سمت معاون فرماندار خدمت میکنند. درحالحاضر در شهرستان کرمانشاه ۳۶۳دهیاری وجود دارد که از این تعداد ۳۱زن، دهیار روستای خود هستند و شهردار شهرستان ثلاث باباجانی نیز یک زن است. بنابر گفته مسئولان، استان کرمانشاه جزو آن دسته از استانهایی است که در بهکارگیری بانوان در پستهای مدیریتی وضعیت خوب و آمار قابل قبولی دارد. گفتنی است درحال حاضر در استان کرمانشاه میزان بهکارگیری بانوان در پست معاونین فرمانداران از استانهای دیگر بالاتر است و این موضوع بسیار مورد توجه قرار دارد.
مرکزی
۴۹درصد از جمعیت یک میلیون و ۴۱۴هزارنفری استان مرکزی را زنان تشکیل میدهند و مسئولان تلاش دارند سهم 30درصدی آنان از پستهای مدیریتی محقق شود. براساس آمار رسمی، ازمجموع پستهای مدیریتی استان، 79درصد سهم آقایان و 21درصد نیز سهم بانوان است. بیش از 95درصد از مدیران زن مدرک کارشناسی و بالاتر دارند و تراکم مدیران زن در رده سنواتی 11 تا 20سال خدمت است. اگرچه سهم حضور بانوان در کسوت فرمانداران و شهرداران شهرستانهای استان مرکزی صفر است، اما بانوان در سالهای اخیر برای راهیابی به پارلمان شهری و روستایی تمایل بیشتری نشان دادهاند. درحالحاضر حدود 20نفر از بانوان، عضو شورای اسلامی شهرهای این استان هستند و در 3شهرستان ساوه، تفرش و نیمور نفر اول منتخبان ششمین دوره شورای اسلامی شهرها بانوان هستند. بیش از 720دهیار در استان مرکزی فعالیت میکنند که بیش از 100نفر از این تعداد یعنی حدود 12درصد را بانوان تشکیل میدهند.
چهارمحالوبختیاری
در سالهای اخیر چهارمحالوبختیاری در شاخص انتصاب مدیران زن جزو 3 استان برتر کشور بوده است. هماکنون ۳۳مدیر زن ازسوی وزارت کشور در استان منصوب شدهاند و ۲۱۸مدیر زن نیز در پستهای مدیرکل، معاون و رئیس گروه و مدیریت پایه در دستگاههای دولتی استان حضور دارند. معاون توسعه مدیریت و منابع استانداری چهارمحال وبختیاری، مدیرکل آموزش و پرورش، مدیرکل بهزیستی، مشاور امورایثارگران استاندار، مدیرکل فنی وحرفهای، بخشدار مرکزی شهرستان فارسان و مدیرکل برنامهریزی، نوسازی و تحول اداری استانداری از مهمترین پستهایی بهشمار میروند که زنان عهدهدار آن هستند. 47نفر از اعضای پنجمین شورای شهر و روستای استان و همچنین یک نفر از نمایندگان سابق استان در مجلس شورای اسلامی گذشته نیز زن بودند. در دوره ششم شوراهای اسلامی شهر و روستا 4کرسی شوراهای شهر این استان به زنان رسید، اما درباره کرسیهای روستایی آماری در دست نیست و مسئولان مربوطه اظهارنظر دراین خصوص را به تأیید صحت انتخابات موکول کردهاند.
خوزستان
استان خوزستان به گفته مدیرکل امور بانوان و خانواده استانداری، جزو پایینترین رتبهها از نظر انتصاب زنان در جایگاههای مدیریتی در کشور قرار دارد. «زینب پارسافخر» آمار زنان در پستهای بالای مدیریتی را شامل یک مدیرکل،4 معاون مدیرکل در حوزه استانداری، 63دهیار، 84عضو شورای شهر و روستا، یک فرماندار، یک شهردار، 2معاون فرماندار و یک بخشدار میداند. این استان براساس رتبهبندی منتشر شده ازسوی وزارت کشور، آخرین جایگاه را در تعدادی از محورها ازجمله محور زنان و خانواده کسب کرده بود، درحالیکه براساس سرشماری سال ۱۳۹۵، از 7/4میلیون نفر جمعیت این استان 5/49 درصد را زنان تشکیل میدهند. خوزستان رتبه ۱۷کشوری را ازنظر جمعیت زنان دارد و با بیشترین آمار درمیان استانهای کشور، دارای ۳۳هزار زن سرپرست خانوار است.
کهگیلویه و بویراحمد
براساس سرشماری سال 95، ۳۶۱هزار و ۳۸۶نفر از جمعیت استان کهگیلویه وبویراحمد مرد و ۳۵۱هزار و ۶۶۶نفر زن هستند و نسبت جنسی ۱۰۳است یعنی به ازای هر ۱۰۳ مرد، ۱۰۰ زن وجود دارد. به گفته مدیرکل امور بانوان استانداری کهگیلویه وبویراحمد، جایگاه اداری زنان این استان در سالهای گذشته از ۶ به ۱۱درصد رسیده است. درحالحاضر این استان هیچ فرماندار یا شهردار زنی ندارد، درحالیکه «نادیا صداقت» پیش از انتصاب بهعنوان مدیرکل امور زنان استانداری، فرماندار شهرستان دنا بود. درحالحاضر 2فرماندار و 3بخشدار زن دراین استان مشغول فعالیت هستند . همچنین بهطورکلی 45مدیر زن در ردههای میانی بخشهای دولتی مشغول به فعالیت هستند.
اصفهان
در انتخابات اخیر شوراهای اسلامی شهر و روستا در استان اصفهان، زنان مشارکت نسبتاً مناسبی داشتند، بهطوریکه از مجموع 919منتخب شوراهای شهر استان، 122نفر را زنان تشکیل میدهند و از مجموع 4هزار و 855منتخب شوراهای روستایی نیز 328زن هستند. اما باوجود درصد بالای مشارکت زنان در انتخابات شوراها و با توجه به وسعت دستگاه اداری و اجرایی استان، حضور آنان در امور اداری و اجرایی و همچنین پستهای کلیدی، کمرنگ است، بهگونهای که در استان اصفهان تنها یک زن در شاهینشهر در مقام بخشدار و 3 زن هم در پست معاونت فرمانداری در اصفهان، فریدن و نجفآباد مشغول به کار هستند. مشارکت زنان در امور روستایی نیز7درصد برآورد شده که معادل 44دهیار زن فعال در استان است. گفتنی است استان اصفهان دارای بیش از هزار و 700روستا و آبادی با جمعیت 600هزار نفر است.
قزوین
استان قزوین در کل کشور به لحاظ استفاده از زنان در جایگاه مدیریتی در وضعیت مطلوبی قرار دارد و در 4سال گذشته صعود زنان از جایگاههای اداری پایه به جایگاههای میانی و مدیریتی، باعث شده قزوین جزو 10استان نخست کشور قرارگیرد؛ هرچند برای برداشتن موانع در حوزه مدیریت زنان هنوز اقدام های بسیاری باقی مانده که برای آن برنامهریزی صورت نگرفته است. درحالحاضر قزوین در بخش انتصاب مدیران زن، رتبه پنجم کشور را دارد؛ هرچند سرمایههای انسانی استان قزوین بیشتر از این رقم است و میتواند به رتبههای بالاتر ارتقا پیدا کند. گفتنی است از مجموعه مدیران استان ۴۳درصد در ستاد استان و ۳۸درصد در شهرستانها حضور دارند و ازنظر جنسیت نیز ۴۵درصد نیروهای استان را زنان و ۵۵درصد را مردان تشکیل میدهند. این درحالیاست که در انتخابات شوراهای اسلامی شهر و روستا حضور زنان دراین دوره نسبت به دوره گذشته نزدیک به 10درصد کاهش داشته است که بهزعم سیاسیون، دلیل اصلی آن کمرنگ شدن حضور زنان در فهرستهای احزاب و گروههای سیاسی استان بوده است.
گلستان
با وجود اینکه گلستان در سالهای پایانی دهه نود بهعنوان استانی با بالاترین تعداد دهیاران زن، رتبه نخست کشوری را به خود اختصاص داده بود، با گذشت حدود ۱۰سال و ثبت حدود هزار روستای دارای کد و دهیاری، تعداد بانوان دهیار دراین استان ۹۸ نفر و تعداد بانوانی که در شوراهای روستایی فعالند ۷۸نفر است. ازسوی دیگر با وجوو اینکه ۱۰درصد داوطلبان عضویت در ششمین شوراهای شهر و روستای گلستان را بانوان تشکیل میدادند، اما از مجموع ۳۰شهر استان ۶کرسی به بانوان رسید. در شورای دو شهر بزرگ استان یعنی گرگان و گنبدکاووس، فقط یک کرسی به بانوان رسید. همچنین دراین استان و در سطح معاونتهای ستادی از هیچ بانویی استفاده نشده و در سمتهای مدیرکلی دستگاههای اقتصادی و عمرانی فقط یک مدیرکل دفتر شهری بهعنوان مدیر ستادی و نه اجرایی، بر کرسی مدیرکلی استانداری نشسته است. همچنین در سطح معاونت دستگاههای اجرایی، ادارهکل میراث فرهنگی با دو معاونت تخصصی میراث و صنایع دستی پیشگام استفاده از بانوان دراین رده مدیریتی بودهاست. در دولت یازدهم نخستین انتصاب فرماندار بانو و اهل سنت در کشور در گلستان و شهر بندرترکمن با انتصاب مرحومه مرجانه نازقلیچی انجام شد. این بانوی اهل سنت در مراسم حج و فاجعه منا درگذشت و پس از این فاجعه، با وجود تغییر دو استاندار، سمت فرمانداری هیچ شهرستانی به بانوان نرسید.
قم
قم، تنها استان کشور بود که پیش از این دهیار زن نداشت، اما حالا آمار جالبی از مشارکت و انتخاب زنان در انتخابات شوراهای اسلامی شهر و روستا وجود دارد. اکنون مدیریت دهیاری 2روستای بخشهای مرکزی و جعفرآباد را زنان دراختیار دارند و در شهر قم 2زن و در شهرهای جعفریه، کهک و دستجرد هم یک زن به عضویت شورای اسلامی این شهرها درآمدهاند. این بار شوراهای شهرهای قنوات و سلفچگان هم از حضور بانوان در پارلمان شهری بینصیب ماندند و در ۱۰روستای بخش مرکزی، یک زن و در یکی از روستاهای این بخش نیز 2زن در انتخابات شورای اسلامی روستاها پیروز شدند. در بخش خلجستان ۴نفر، در بخش سلفچگان یک نفر و در بخش جعفرآباد هم یک نفر از زنان، عضو شورای اسلامی روستایی شدهاند، اما در روستاهای بخش کهک هیچیک از کاندیداهای زن انتخاب نشدند. با اینکه سهم زنان در انتخابات شوراها در بخش مرکزی افزایش قابلتوجهی داشته است، اما حضور آنان در پارلمان شهری و روستایی قم نسبت به بسیاری از استانهای کشور چندان پررنگ نیست. ازسوی دیگر هیچیک از پستهای مدیریتی شهرداران، معاونان شهرداران، فرمانداران و معاونان فرمانداران در اختیار زنان قرار ندارد. شاخصترین پستهای مدیریتی زنان مربوط به 3نفر از مدیران استانداری قم است و در بقیه ادارهها روند بهکارگیری آنها در پستهای مدیریتی به کندی پیش میرود.
همدان
یکی از نکات جالب در انتخابات شورای شهر همدان، فهرستهای متعددی بود که احزاب و جناحهای مختلف ارائه دادند و البته زنان در هیچیک از این فهرستها حضور نداشتند. درنهایت یک فهرست جداگانه با عنوان ائتلاف زنان ارائه شد؛ هرچند درنهایت هیچیک از کاندیداهای زن وارد شورای شهر همدان نشدند، این درحالی است که در دوره گذشته همدان 3عضو زن در شورای شهر داشت. اما وضعیت شهرستانهای استان بهتر بود و آمار مناسبتری از حضور زنان در شورا ارائه شد. براساس آمار معاون سیاسی- امنیتی استاندار همدان، در ششمین دوره انتخابات شورای اسلامی شهر دراستان، ۱۰زن به عنوان عضو اصلی به شورای شهر راه یافتند و ۷زن نیز بهعنوان عضو علی البدل انتخاب شدند. همچنین ۸۴زن به شورای اسلامی روستاهای استان راه پیدا کردند و ۶۱زن بهعنوان عضو علی البدل معرفی شدند. هریک از شهرستانهای همدان، ملایر، رزن، فامنین، اسدآباد، نهاوند و تویسرکان یک معاون فرماندار زن دارند، اما در هیچیک از شهرستانهای استان، زنان در پست فرماندار فعالیت ندارند. همچنین یکی از معاونان شهردار بهار زن است و ۵۷دهیار زن نیز در روستاهای همدان مشغول فعالیتند و از آنجا که بیشتر آنان دهیار پارهوقت محسوب میشوند، همزمان دو روستا را مدیریت میکنند.
سیستانوبلوچستان
سیستان و بلوچستان یکی از محرومترین استانهای کشور است و در بیشتر رتبه بندیهای توسعه یافتگی، جایگاه پایینی دارد، با این حال در شاخص سپردن امور اجرایی استان به مدیران زن، در رتبه هفتم کشوری قرار گرفته است. حدود ۴سال است که براساس دستورالعمل قوه مجریه، سپردن پستهای مدیریتی سیستان و بلوچستان به زنان توانمند در دستورکار قرارگرفته و استان دراین زمینه به شرایط مطلوبی دست یافته است. درحالیکه در استانداریهای کل کشور، فقط ۱۷زن پست معاونت دارند، سیستان بلوچستان تنها استان کشور است که ۲زن، متصدی پست معاونت استانداری هستند. اکنون از بین ۳رده مدیران عالی، میانی و پایه؛ ۸/۳درصد مدیریت عالی استان در اختیار مدیران زن قرار دارد و در بخش مدیران میانی این رقم به ۳/۵۰درصد و در بخش مدیران پایه هم به ۹/۴۹ درصد میرسد. اکنون یک فرماندار و ۵بخشدار زن هم مدیریت اجرایی برخی از نقاط استان را برعهده دارند. همچنین ۳۵۵دهیار زن امور دهداریها را مدیریت میکنند. درانتخابات اخیر شوراهای اسلامی شهر و روستا هم سهم زنان روستایی بسیار بیشتر از زنان شهری بوده است. درحوزه شهری درمجموع ۳۳زن انتخاب شدند، درحالی که این رقم در حوزه روستایی به هزار و 729نفر رسید.
کرمان
سهم زنان کرمانی از کرسیهای سطوح بالای مدیریتی بسیار کمرنگ است و در کرمان، تاکنون فرماندار یا شهردار زن انتخاب نشدهاست، اما دیماه سال گذشته برای نخستینبار صندلی معاونت توسعه مدیریت و منابع استانداری کرمان به حمیده واعظی رسید که همچنان دراین مسئولیت باقی است. درسالهای اخیر، مطالباتی برای انتخاب شهردار زن برای شهر کرمان مطرح بوده، اما شورا به آن روی خوش نشان نمیدهد؛ برخی هم منتقد جامعه زنان کرمان هستند که خود را درمعرض رأی اعضای شوراها قرار نمیدهند و کاندیدای شهرداری نمیشوند. در روستاها اما وضعیت فرق میکند و بنا به اعلام وزارت کشور، تا سال 98 استان کرمان با 273دهیار زن، بالاترین تعداد دهیار زن را در کشور داشته است. هرچند نتایج نهایی انتخابات شوراهای امسال و تعداد زنان راه یافته به این شوراها هنوز مشخص نیست، اما شواهد، نشان از کاهش چشمگیر این تعداد به یک نفر دارد. عشرت کردستانی در شهر 740هزار نفری کرمان، با 17هزار و 678رأی به شورای ششم راه یافت. این درحالیاست که در شورای پنجم، 2زن حضور داشتند و البته یکی از آنان از میانه دوره انصراف داد. شورای چهارم اما با 5عضو زن، رکورددار همه ادوار بوده است.
مازندران
در سالهای اخیر حضور بانوان در عرصههای مدیریتی مازندران بیشتر مورد توجه قرار گرفته و مدیران دستگاههای اجرایی نیز برای بهکارگیری بانوان در مسئولیتهای مختلف تلاش کردهاند. بنا به اظهارات «سمیه قاسمی طوسی» مدیرکل امور بانوان و خانواده مازندران، حضور زنان مازندرانی در حوزه مدیریتی این استان از سال 1392 تاکنون 50درصد بیشتر شده و 19درصد مناصب مدیریتی این استان در اختیار زنان قرار دارد. البته در مازندران هنوز هیچ زنی در مسئولیت شهردار قرار نگرفته، اما زنانی در منصب رئیس شورای شهر، رئیس ادارههای شهرستانی، معاون فرماندار و حتی مدیرکل حوزههای فرهنگی و اقتصادی فعالیت داشتهاند. آمارهای انتخاباتی نیز نشان میدهد اقبال جامعه به حضور بانوان مازندرانی در مسئولیتهای مدیریتی رو به افزایش است، بهگونهای که در ششمین دوره انتخابات شوراها، از 336کرسی اصلی شورای شهرهای مازندران، 20کرسی به زنان رسید و 25زن نیز توانستند درجمع 205عضو علیالبدل شورای شهرهای این استان قرارگیرند. در انتخابات شوراهای ششم 2هزار و 412روستای مازندران نیز 299نفر از 7هزارو 582عضو منتخب، زنان هستند که 94/3درصد اعضای اصلی شورای روستاهای مازندران را تشکیل میدهند. درحالحاضر 185زن نیز مسئولیت دهیاری روستاهای استان را برعهده دارند.
خراسان جنوبی
زنان خراسانجنوبی همواره در عرصههای مختلف اجرایی حضور درخشانی داشتهاند و زمینهساز پیشرفت و سربلندی استان بودهاند، اما برخی از آنان ممکن است چندان خود را در عرصه مدیریت دخیل نکنند که باید با فرهنگسازی و ایجاد خودباوری در بانوان این روند را تغییر داد. طرح توانافزایی زنان مدیر از طرحهای موفق اجراشده در خراسانجنوبی بوده که سبب شده است درحال حاضر حدود 47درصد از پستهای مدیریتی استان را زنان در دست بگیرند. در یک سال گذشته 3بخشدار زن در استان خراسان جنوبی منصوب شدند که نشان از نگاه ویژه نماینده عالی دولت به استفاده از ظرفیت بانوان در جایگاههای مدیریتی دارد. همچنین درمجموعه استانداری خراسان جنوبی نیز تعداد مدیرانکل زن از ۲نفر به ۵نفر افزایش پیدا کرده است. همچنین از 3پایگاه جهانی فعال در خراسانجنوبی، مدیر یکی از این پایگاهها زن است که این موضوع نشان دهنده توانایی مدیریتی بانوان استان است. با این وجود اما باید گفت گرچه از سال 92 نرخ مشارکت اقتصادی بانوان شهری و روستایی در استان افزایش داشته، اما بهدلیل افزایش آمار فارغالتحصیلان، نرخ بیکاری زنان نیز رشد داشته است.
اردبیل
هرچند طبق چشمانداز برنامه ششم توسعه، زنان باید تا پایان سال۱۴۰۰ حداقل ۳۰درصد از کل پستهای مدیریتی استانها را به خود اختصاص دهند، اما در استان اردبیل این موضوع تاکنون محقق نشدهاست، چراکه هنوز آنچنان که باید توانمندیهای زنان برای حضور در پستهای مدیریتی مورد توجه نبوده و این قشر از جامعه نتوانستهاند جایگاه خود را در ردههای مدیریتی این استان پیدا کنند. در تمام دولتها، این استان درنهایت 2 یا 3مدیرکل زن داشته و وعدههای استفاده از توانمندی بانوان در حد شعار باقی ماندهاست. استان اردبیل تاکنون فرماندار زن نداشتهاست و درباره شهرداری هم باید گفت وضعیت چندان بهتر نیست و درحال حاضر هیچ شهری، شهردار زن ندارد. براساس آمارهای موجود درحال حاضر 2زن در پست مدیرکل در استانداری فعالند وهمچنین 2زن مدیرکل دستگاههای اجرایی، 2نفر معاون فرماندار و 4زن هم در این استان معاون مدیرکل هستند و هچنین 39دهیار زن در اردبیل فعالیت میکنند. در دوره پنجم شوراهای شهر استان نیز 9زن و در شوراهای روستا نیز 34 زن فعالیت داشتند.
بوشهر
بوشهر از استانهایی بهحساب میآید که اگرچه درسالهای اخیر گامهای مثبتی در زمینه بهکارگیری زنان در حوزههای مدیریتی درآن برداشته شدهاست، اما همچنان به نقطه مطلوب فاصله دارد. . براساس آمارهای موجود، در انتخابات ۲۸خرداد درمجموع ۴۲۶ شورای شهر و روستا در استان بوشهر با هزارو۴۶۰ عضو اصلی تشکیل شده است که از این تعداد ۸۰ عضو (48/5درصد) زن هستند که نسبت به دوره قبل یک عضو کاهش داشته است. برهمین اساس از مجموع ۲۱۰کرسی شورای اسلامی شهر دراستان، 19نفر، معادل 9درصد، زن هستند که نسبت به دوره قبل 2نفر اضافه شدهاست. از این ۱۹نفر، ۱۰نفر در شهرستان بوشهر، ۳نفر در شهرستان دشتستان، ۳نفر در شهرستان گناوه، یک نفر در شهرستان کنگان، یک نفر در شهرستان تنگستان و یک نفر نیز شهرستان جم انتخاب شدهاند و در شوراهای شهر شهرستانهای دشتی، دیر، عسلویه و دیلم هیچیک از زنان به شورای شهر راه نیافتند. همچنین درمجموع ۶۱کرسی (حدود ۵درصد) از هزارو۲۵۰ کرسی شوراهای روستایی را زنان منتخب تشکیل میدهند که نسبت به دوره قبل ۳عضو کمتر شده است.
آذربایجانغربی
۱۲نفر از زنان آذربایجان غربی در پستهای مدیرکلی، بخشداری و معاونت فرمانداری آذربایجان غربی حضور دارند و در کل استان نیز تعداد دهیاران زن از 40نفر فراتر نمیرود. در انتخابات اخیر شورای اسلامی شهر و روستا هم تعداد منتخبان زن بسیار کم بوده و حتی در شهرهای بزرگ و محوری استان کمتر از 10زن بهعنوان عضو شورا انتخاب شدهاند. بهعنوان مثال در ارومیه، بهعنوان بزرگترین شهر استان، تنها یک زن آن هم با کمترین رأی بهعنوان عضو شورای ششم انتخاب شدهاست. درحال حاضر نیز تنها ۲مدیر ارشد زن در سطح مدیران میانی حضور دارند و۱۷معاون و ۳۶ نفر از روسای ادارهها و سازمانها را زنان تشکیل میدهند. این آمارها نشان میدهد این استان ازنظر میزان جذب مشارکت زنان در پستهای مدیریتی، از دهیاری گرفته تا فرمانداری و معاونت استانداری، جزو 10استان آخر کشور قرار دارد.
هرمزگان
در سالهای اخیر میزان حضور بانوان در مدیریتهای محلی استان هرمزگان پررنگ شده و اکنون ۲۲۹زن عضو شوراهای اسلامی شهر و روستای هرمزگان هستند. درششمن دوره انتخابات شوراهای اسلامی شهر و روستا ۸هزارو ۲۳۲نفرثبت نام کردند که از این تعداد، ۷هزارو ۵۶۹نفر مرد و ۶۶۳ نفر نیز زن بودند. درنهایت ۲۲۹زن به شوراهای شهر و روستای استان راه یافتند که از این تعداد، ۲۲زن در شوراهای شهر و ۲۰۷زن نیز در شوراهای روستا فعالیت میکنند. همچنین از بدو تأسیس نهاد دهیاری تاکنون، زنان حضوری فعال در عرصه مدیریت روستایی داشته و توانستهاند دوشادوش مردان از عهده مسئولیتهای مدیریتی به خوبی برآیند و حرکت استان به سمت توسعه را شتاب دهند. بیش از ۵۵درصد کل جمعیت استان در روستاها و حدود ۴۵درصد در شهرها ساکن هستند و اکنون ۴۵شهرداری و هزارو ۳۲۱دهیاری در استان هرمزگان وجود دارد که ۱۳۶نفر از دهیاران، زن هستند و میتوان گفت زنان در مدیریت محلی مربوط به روستاها نیز فعالیت چشمگیری دارند.
کردستان
براساس آخرین آمارها از کردستان، بیش از هزار و ۴۰۰زن در پستهای مدیریتی این استان خدمت میکنند. آمارها نشان میدهد از مجموع ۴۵۷پست مدیریت میانی در استان، ۶۶نفر معادل 4/14درصد را بانوان تشکیل میدهند.همچنین در رده مدیران پایه نیز۲۲۱پست از مجموع هزار و ۳۷۸پست به زنان اختصاص یافته که رقمی معادل ۱۶درصد است. در زمینه مدیران عملیاتی نیز باید گفت ازمجموع 4هزار و ۸۱۴پست، هزار و ۱۵۲پست، معادل 9/23درصد، در اختیار بانوان بودهاست. گفتنی است سهم استان کردستان در بهرهگیری از توان بانوان تاکنون ۲۰درصد بوده است که چندان رقم بالایی به حساب نمیآید. همچنین آمار و ارقام نشان میدهد در انتخابات شورای شهرهای کردستان نیز که در سالجاری برگزار شد، ۷زن منتخب مردم این استان برای تصدی کرسیهای شورای شهر بودهاند. کردستان درحالحاضر۴مدیرکل، 3بخشدار، ۳معاون فرماندار و ۷مدیر پایه و میانی زن دارد. همچنین در اداره های استان ۱۶۵مدیر زن درحال فعالیت هستند.
البرز
البرز را میتوان ازجمله استانهای پیشگام در مدیریت بانوان بهشمار آورد، چراکه در 3سال اخیر جایگاه مدیریتی بانوان در استان بیش از گذشته مورد توجه قرار گرفته است؛ هرچند که این روند گاهی متوقف میشود. براساس چشمانداز برنامه ششم توسعه سهم ۳۰درصدی بانوان از مناصب مدیریتی باید تاکنون محقق میشد که البته تا این لحظه، بیش از نیمی از این مسیر در البرز طی شدهاست، بهطوریکه شاهد هستیم بانوان در پستهای مختلف در استانداری و فرمانداریها درحال فعالیت هستند. رئیس سازمان برنامه و بودجه استان، مدیرکل اداره ارتباطات و فناوری اطلاعات و همچنین رئیس سازمان استاندارد، ازجمله مدیران رده بالای استان هستند. همچنین گفتنی است که بیش از 250مدیر پایه زن در البرز مشغول به کارند و فرمانداران شهرستانهای ساوجبلاغ، فردیس و نظرآباد از معاونان زن بهره گرفتهاند. درحال حاضر 11دهیار زن دراین استان مشغول فعالیتند و7زن نیز به شورای شهر راه یافتهاند.
آذربایجانشرقی
در سالهای اخیر میزان حضور زنان در مدیریتهای دولتی و شوراهای اسلامی شهر و روستا و همچنین شهرداری های آذربایجانشرقی روند رو بهرشدی نداشته است و از حدود 2هزار روستای دارای دهیاری دراین استان، تنها 58روستا دارای دهیار زن بودهاند. در دوره پنجم شوراهای روستایی استان نیز زنان عضو شورا 70نفر بودند که با وجود عدم تأیید نهایی انتخابات شورای ششم در همه روستاها وشهرها، آمار موجود نشان از کمرنگتر شدن تعداد زنان در شوراها دارد. در سالهای اخیر تنها 2زن توانستهاند بهعنوان معاون فرماندار و بخشدار دراین استان انتخاب شوند و یک زن نیز موفق شدند عنوان شهردار دو شهر سهند و بستان آباد را ازآن خود کنند. آنچه از آمارها برمیآید گویای این نکته است که روند انتصاب زنان در پستهای مدیریتی دراستان آذربایجانشرقی وضعیت مناسبی ندارد.
خراسان شمالی
استان خراسان شمالی رتبه سیزدهم مشارکت زنان در پستهای مدیریتی را دارد و در شوراهای شهر و روستا که بهتازگی انتخاب شدند نیز زنان این استان مشارکت خوبی داشتند. به گفته ملیحه یغمایی، مدیرکل امور بانوان و خانواده استانداری خراسان شمالی، 12نفر از بانوان در شورای اسلامی شهرها و 72نفر در شوراهای روستاهای استان رأی آورده و پذیرفته شدهاند که طبق آمار از بین بانوان 2نفر در شهر بجنورد و 14نفر در روستاهای این شهر، یک نفر در شهر چناران، یک نفر در گرمه و 2نفر در روستاهای این شهرستان، 2نفر در جاجرم و 7نفر در روستاهای شهرستان، یک نفر در مانه و سملقان و 11نفر در روستاهای این شهرستان، 4نفر در روستاهای راز و جرگلان، یک نفر در اسفراین و 19نفر در روستاهای اسفراین، 2نفر در فاروج و 5نفر در روستاهای این شهر، یک نفر در تیتکانلو و یک نفر در شیروان و 10نفر در روستاهای این شهرستان رأی آورده و به شورای شهر و روستا وارد شدهاند. دراین استان همچنین 89دهیار زن و یک بخشدار و 3معاون فرماندار خانم فعالیت میکنند و درکل 12درصد پستهای مدیریتی در دست بانوان است.