ارتش لبنان؛ زیر خط فقر

پیامدهای فروپاشی اقتصاد لبنان به‌تدریج ارتش این کشور را نیز با بحران‌هایی بی‌سابقه روبه‌رو کرده است. طی ماه‌های گذشته بسیاری از رسانه‌ها، احزاب و حتی رهبران سیاسی لبنان نسبت به وضعیت مالی ارتش و آینده این نهاد ملی ابراز نگرانی کرده‌اند؛ آن هم در شرایطی که نیاز به نقش آفرینی ارتش در سایه بحران‌های ملی متوالی نظیر انفجار بندر بیروت، تشدید اختلافات میان گروه‌های سیاسی و ناتوانی دولت از مقابله با انتشار ویروس کرونا بیش از هر زمان دیگری احساس می‌شود. این نگرانی‌ها به اندازه‌ای بود که حتی دولت فرانسه، هفته گذشته با برگزاری کنفرانسی بین‌المللی در پاریس از کشورهای اروپایی خواست برای جلوگیری از وخیم‌تر شدن شرایط امنیتی منطقه خاورمیانه و جنوب مدیترانه کمک‌های مالی جدیدی را برای ارتش لبنان درنظر بگیرند. لودریان، وزیر خارجه فرانسه در حاشیه این نشست به شبکه الجزیره گفت: از مشکلات اقتصادی ارتش لبنان باخبر هستیم و متأسفیم که احزاب لبنانی با وجود چنین مشکلاتی همچنان به اختلافات سیاسی خود ادامه داده و مانع از تشکیل دولت می‌شوند. ژنرال ژوزف عون، فرمانده ارتش لبنان نیز که برای شرکت در این نشست به فرانسه سفر کرده بود در اظهارنظری معنادار هشدار داد: با تداوم شرایط کنونی، فروپاشی مالی ارتش و بی‌دفاع شدن لبنان قطعی است.

جزئیات بحران
مجموعه نیروهای امنیتی و نظامی لبنان شامل 120هزار نفر می‌شود که از این میان، 80هزار نفر در ارتش، 28هزار نفر در سازمان امنیت ملی، 8هزار نفر در سازمان امنیت عمومی و 4هزار نفر در پلیس فعالیت دارند. میانگین حقوق ماهانه این نیروها پیش از آغاز بحران مالی لبنان در اواخر سال2019 حدود 800دلار بود، اما این حقوق حالا و در سایه سقوط بی‌سابقه ارزش لیر به کمتر از ماهانه 70دلار رسیده است. به گزارش شبکه الجدید، حتی حقوق فرماندهان رده بالای ارتش و سازمان‌های امنیتی لبنانی هم‌اکنون از مرز 500دلار در‌ماه تجاوز نمی‌کند. براساس گزارش الجدید، بدنه ارتش لبنان نیز مانند سایر بخش‌های جامعه این کشور، بین 70الی90درصد قدرت خرید خود را در جریان بحران‌های یک سال اخیر از دست داده است. این در حالی است که به‌گفته فرمانده ارتش لبنان، مشکلات این نیرو به کاهش قدرت خرید پرسنل نظامی و یا مسائلی از این دست محدود نمی‌شود چرا که برای مثال، حتی کمک‌های غذایی و لجستیکی دولت به ارتش نیز برای نخستین بار طی سال‌های اخیر متوقف شده است. روزنامه انگلیسی تلگراف همزمان با برگزاری کنفرانس پاریس در گزارشی مدعی شد: ارتش لبنان دیگر حتی قادر به تامین گوشت برای سربازان خود نیست. در گزارش این روزنامه آمده است: بخش مهمی از کمک‌های مالی صورت گرفته به ارتش لبنان طی سال‌های گذشته غرق در شبکه فساد مالی این دستگاه شده و تأثیری در بهبود شرایط نداشته است. با این حال کشورهای غربی گفته‌اند که نگران هستند ضعف ارتش لبنان، زمینه را برای افزایش نفوذ حزب‌الله در این نیرو مهیا کند.

تلاش‌های فرانسه ادامه دارد
با آغاز موج بحران‌های داخلی لبنان، نقش فرانسه در تحولات این کشور بیش از هر زمان دیگری پررنگ شده است؛ از سفر ناگهانی مکرون به بیروت برای آرام کردن فضای سیاسی پس از انفجار بندر تا پیگیری‌های مداوم برای تشکیل دولت و البته ممانعت از افزایش فشارهای سیاسی-اقتصادی آمریکا علیه این کشور. حالا در پرونده بحران مالی ارتش نیز بار دیگر، فرانسه تلاش می‌کند پیشگام تلاش‌های بین‌المللی برای کمک به لبنان و جلوگیری از وقوع فاجعه‌ای جدید در این کشور عربی باشد. اقدام دولت مکرون برای برگزاری نشست حمایت از ارتش لبنان نیز در همین راستا قرار می‌گیرد.
کمک‌های ارائه شده برای ارتش لبنان در این کنفرانس بین‌المللی ذیل 3بخش دسته بندی شده است:
1- کمک‌های شخصی به نیروها: از تجهیزات پیشرفته فردی تا حمایت‌های مالی محدود برای بهبود وضعیت معیشتی.
2- کمک‌های سازمانی: ازجمله تامین مواد غذایی، تجهیزات پزشکی و دارو (که در سایه بحران مالی اخیر شرایط بسیار وخیمی پیدا کرده بود) و البته بنزین.
3- کمک‌های مالی به نهاد ارتش: ازجمله مبلغ 50میلیون دلار که قرار است طی چندین نوبت در اختیار فرماندهی نیروهای نظامی لبنان قرار بگیرد. این کمک‌ها با نظارت بین‌المللی هزینه خواهد شد.

گردشگری با هلی‌کوپتر ارتش
بدون شک، وخیم‌ترین بخش از بحران مالی ارتش لبنان را می‌توان در تلاش این نیرو برای درآمدزایی از طریق گردشگری دید. ارتش لبنان هفته گذشته به‌طور رسمی اعلام کرد بخشی از هلی‌کوپترهای نظامی خود را برای سفرهای محدود گردشگری در آسمان لبنان اجاره می‌دهد. براساس گزارش شبکه المیادین، ارتش، هلی‌کوپترهای مدل ریون را در 2پایگاه شمالی و شرقی برای این برنامه درنظر گرفته است. هزینه این سفرهای 15دقیقه‌ای با هلی‌کوپترهای ارتش لبنان، برای هر نفر 150دلار عنوان شده است. همچنین سقف خرید بلیت برای هر پرواز نیز 3نفر است. انتشار این خبر موجی از واکنش‌های انتقاد آمیز را در شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌های لبنانی به‌دنبال داشت. وئام وهاب، رئیس حزب وحدت عربی با اشاره به این موضوع در صفحه توییتر خود نوشت: نهادی که باید نماد اقتدار ملی باشد، برای تامین معاش خود دست به اجرای سفرهای گردشگری، آن هم با هلی‌کوپتر نظامی زده است. در مقابل، یکی از فرماندهان ارتش لبنان که اجازه انتشار نام خود را نداده، در پاسخ به این انتقادات به شبکه الجدید لبنان گفته است: «ارتش طی یک سال گذشته گوشت و مرغ را از برنامه غذایی نیروهای خود در سراسر کشور حذف کرده است. ما دیگر حتی برای تامین سوخت و تجهیزات اولیه نیروهای خود نیز با مشکلات اساسی مواجه هستیم. چگونه انتظار دارید امور ارتش، در سایه انفعال دولت و احزاب سیاسی اداره شود؟ احزاب و جریاناتی که خود مسبب این وضعیت بحرانی هستند اکنون تلاش‌های ارتش برای درآمد‌زایی را به سخره گرفته‌اند.» از روز جمعه هفته گذشته، ارسال کمک‌های غذایی کشورهای اروپایی برای ارتش لبنان آغاز شده است. از سوی دیگر اما به‌نظر نمی‌رسد آمریکا و عربستان سعودی تمایلی برای مشارکت در تامین کمک‌های مالی برای ارتش لبنان داشته باشند. این دو کشور از سال2018 دولت لبنان را به‌دلیل حضور وزرای حزب‌الله در کابینه تحریم کرده‌اند.