چهره به چهره/ صدور ویزای عراق در دمشق برای خواننده اصفهان

صابر محمدی

طرفین برخورد  جلال تاج اصفهانی ـ امام موسی صدر
نوع برخورد  دیدار دوستانه
تاریخ برخورد   یکی از سال‌های میانی دهه 50
محل برخورد    ابورمانه دمشق، دفتر صدر

 «ای آقای صدر، قربون‌دون برم!»
این را تاج اصفهانی، ناغافل در زینبیه دمشق سوریه گفته بود که امام موسی صدر، سیدمرتضی و سیدصادق طباطبایی برگشته بودند سوی صدا: «عجب! اینجا چه می‌کنید آقای تاج؟»
مدتی پیش، گروه تاریخ شفاهی مؤسسه امام موسی صدر در تهران فایل صوتی منتشر کرد از آواز تاج اصفهانی در حضور امام موسی صدر. فایل را خواهرزاده صدر، سیدمرتضی طباطبایی در اختیار سایت مؤسسه قرار داده و از خاطره آن دیدار گفته بود. سیدمرتضی که خودش آواز می‌خواند، همراه با امام موسی صدر دایی و سیدصادق برادرش که او هم اهل موسیقی بود و از آلمان آمده بود، در زینبیه سوریه بوده‌اند که سمت آن صدا به لهجه اصفهانی برگشته‌اند. تاج به سمت صدر دویده و در آغوش‌اش گرفته و گفته که صبح رفته بوده لبنان تا او را ببیند که گفته‌اند ایشان آمده سوریه. پرسیده در سوریه کجا باید صدر را پیدا کند، گفته‌اند زینبیه. او هم خودش را تا بعدازظهر به سوریه رسانده. ادامه روایت هم اینطور است که صدر، تاج را به دفتر خود در ابورمانه می‌برد. می‌نشینند به گفت‌وگو. صدر، از اصفهان و از کسانی که می‌شناخته، از رفقا و آشنایان و هنرمند‌ها می‌پرسد. تاج توضیح داده که آمده اینجا که اگر بشود به عراق برود و ‌خواسته که اگر بشود صدر برایش ویزا بگیرد. صدر دعوت کرده که تاج مهمانش باشد اما خانواده تاج در هتل منتظرش بوده‌اند و نمانده. برای تاج شیرینی‌ لبنانی آورده‌اند. 2تا برداشته و گفته: «این برای خودم و این هم برای عیالم». کام‌ جمع که شیرین شده به قند لبنان، صدر از تاج خواسته که بخواند. و این دیگر از خوشبختی‌های ماست که آن روز، سیدمرتضی ضبط صوت کوچکی به همراه داشته و روشنش کرده: «ندانمت به حقیقت که در جهان به که مانی / جهان و هرچه در او هست صورت‌اند و تو جانی». آواز افشاری با لهجه آشکار اصفهانی در ادای برخی کلمات، با آن اوج شنیدنی در گوشه عراق. «عراق هم می‌خوای بری!» این را صدر بعد از آواز تاج و وقتی او توضیح می‌دهد که این آواز افشاری است و اوجش هم گوشه عراق است می‌گوید. انتهای فایل صوتی را بشنوید که تاج ابتدا به گمان اینکه «عراق هم می‌خوای بری!» جمله‌ای سؤالی است پاسخ می‌دهد که بله، بعد بلافاصله وقتی متوجه می‌شود که سؤالی در کار نیست و این اشاره‌ای بداهه به ماجرای ویزای عراق و گوشه عراق در افشاری است، 2بار بلند به‌به‌ می‌گوید و می‌زند زیر خنده و قهقهه. می‌گویند در همین سفر، با مساعدت صدر ویزای عراق برای تاج صادر می‌شود تا آوازخوان اصفهان، مسیر عراق را نه از گوشه‌های آواز افشاری که از لبنان و سوریه طی کرده باشد.

امروز این روایت به چه درد ما می‌خورد؟
حتماً که نباید از هر روایتی چیزی بیاموزیم. اصلا خود این روایت را می‌توانید بخوانید و بگذرید. اما از شنیدن 10دقیقه آواز تاج و گفت‌وگوی او با صدر در دفترش نگذرید؛ آوازخوان اصفهان در پیری و رنجوری هم شنیدنی است.