گفت‌وگو با زوج موزیسین گروه موسیقی دو نفره «لیرا» که به تازگی سومین آلبومشان را منتشر کرده‌اند
از کهکشان‌ها به بازار وکیل رسیدیم
پرنیان سلطانی
از مهر‌ماه سال 1396که نخستین آلبومشان را با نام «تهران مریخ» منتشر کرده‌اند، نام خودشان و دوئت (گروه موسیقی 2نفره) «لیرا» را در دنیای موسیقی مطرح کردند. زوج جوان موزیسینی را می‌گوییم که با نواختن پیانو و ویولن در کنار یکدیگر سعی دارند موسیقی سازی و بدون کلام را جذاب‌تر و جوان‌پسندتر ارائه بدهند و در دنیای موسیقی وکال‌دار، از جذابیت‌های خود موسیقی برایمان بگویند. آلبوم دومشان را هم شهریور‌ماه سال 1398منتشر کردند؛ «هشت دقیقه و بیست ثانیه» که قطعات و نام آلبوم درست مانند آلبوم قبلی و حتی نام گروه موسیقی‌شان، از طبیعت آسمان شب و کهکشان‌ها برآمده است. تا اینکه نوبت به امسال و آلبوم جدیدشان رسید؛ آلبوم «بازار وکیل» که شامل 12واریاسیون آزاد روی یک قطعه معروف فولکلور شیرازی است و «آرش هژیرآزاد» و «یگانه حسینی‌نیا» زوج جوان و موزیسین ما را به جایزه بهترین آلبوم فولکلور آکادمی موزیک اواردز آمریکا رساند. انتشار این آلبوم متفاوت نسبت به دو کار قبلی دوئت لیرا و کسب این جایزه معتبر بین‌المللی را بهانه‌ای قرار دادیم تا با آرش و یگانه، خالقان آلبوم بازار وکیل به گفت‌وگو بنشینیم و بیشتر درباره تجربه جدیدشان در دنیای موسیقی بدانیم.
کارهای قبلی‌تان الهامی از طبیعت و به‌ویژه آسمان شب و نجوم بود. چطور از کهکشان‌ها به «بازار وکیل» رسیدید؟!
یگانه: چند سال پیش ما با ارکستر «آرکو» یک سفر فرهنگی به شیراز داشتیم. در حاشیه این سفر یک روز که به بازار وکیل رفتیم، آنجا یک آقای دوره‌گرد را دیدیم که سردر بازار وکیل آهنگ محلی «بلال بلالم» را می‌خواند. به تهران که برگشتیم، آرش روی این آهنگ، واریاسیون‌هایی ساخت که به‌نظرمان خیلی جذاب آمد. کم‌کم واریاسیون‌ها زیاد و زیادتر شد و درنهایت به 12واریاسیون رسید که تصمیم گرفتیم آنها را منتشر کنیم. از آنجا که ما پیشینه نجومی داشتیم، خیلی روی اسم آن فکر کردیم که شاید بتوانیم به این اثرمان هم یک ایده نجومی اضافه کنیم. اما نمی‌شد، منشا الهام این کار از بازار وکیل بود و درنهایت تصمیم گرفتیم اسمش را همان چیزی بگذاریم که اثر از آنجا به‌وجود آمده بود؛ بازار وکیل.
آرش: ما یک رؤیای همیشگی داشتیم که روی موسیقی ایرانی کار کنیم و چه چیزی بهتر از گنجینه عظیم موسیقی‌های محلی و فولکلور ما که همیشه برایمان انگیزه‌بخش بود؟ لیرا همیشه از محیط پیرامونش الهام می‌گیرد که آسمان شب و جذابیت‌هایش بخشی از این محیط بود. این بار محیط پیرامونی که منبع الهام ما شد، بازار وکیل بود.
از نظر فنی هم کمی درباره این آلبوم متفاوت‌تان بیشتر توضیح بدهید.
آرش: این یک مینی‌آلبوم است که در دنیای موسیقی به آن EP گفته می‌شود؛ یعنی جایی که سخن هنرمند چیزی بیشتر از یک تک‌ترک است، اما درنهایت اثرش کمتر از یک آلبوم کامل می‌شود. فرم کار در بازار وکیل هم به شکل تم و واریاسیون است که یک فرم شناخته شده در موسیقی کلاسیک به‌حساب می‌آید. یعنی یک تم اصلی، مبنا قرار داده می‌شود و بعد براساس آن یک‌سری واریته‌ها و تغییر شکل‌هایی از لحاظ ملودیک، هارمونیک و ریتمیک به آن اضافه می‌شود تا از دل قطعه اصلی، قطعات جدیدی به‌وجود بیاید.
وقتی درباره موسیقی فولک صحبت می‌شود، شاید بیشتر انتظار این است که سازهای محلی شنیده شود. با ویولن و پیانو چطور به موسیقی فولک رسیدید؟
آرش: من و یگانه هر دو ریشه‌های موسیقی کلاسیک داریم؛ من پیانو می‌زنم، یگانه ویولن. هدف‌مان هم از ابتدا این بوده که در قالب دوئت لیرا، بیشتر به سازهایمان بپردازیم و آنها را پررنگ‌تر کنیم. ضمن اینکه نواختن موسیقی ایرانی با این سازها کار جدیدی نیست. ما هم در این آلبوم تصمیم گرفتیم همین کار را بکنیم و یک ملودی محلی را در قالب سازهای کلاسیک غربی اجرا کنیم تا به این ترتیب هم کسی که از موسیقی ایرانی لذت می‌برد، با این کار ارتباط برقرار کند و هم کسی که موسیقی کلاسیک را دنبال می‌کند. در این راه «عرفان عاصمی» هم با پرکاشن‌نوازی همراه‌مان بود.
سبک کاری‌تان همیشه چیزی بین موسیقی کلاسیک و پاپ بوده است. اما به‌نظر می‌رسد در بازار وکیل وجه پاپ کارتان پررنگ‌تر شده. اینطور است؟
یگانه: خب به تعریفی که از پاپ داریم بستگی دارد.
آرش: دقیقا. اگر پاپ را از نظر لغوی درنظر بگیریم که از واژه «Popular» به معنی مردمی می‌آید و اینکه قشر بیشتری از آدم‌‌ها با آن ارتباط برقرار کنند، بله، از این منظر می‌توان گفت تلاش ما در این آلبوم این بوده که موسیقی‌مان قابل هضم‌تر برای مردمی باشد که کمتر موسیقی کلاسیک را دنبال می‌کنند اما در تعریف موسیقایی، به موسیقی‌ای پاپ گفته می‌شود که معمولا خواننده دارد. درحالی‌که کار ما یک کار اینسترومنتال (بدون کلام) است. ضمن اینکه فرم واریاسیون یک فرم خیلی کلاسیک است و من خودم به شخصه قطعه پاپی را نشنیده‌ام که از این فرم استفاده کرده باشد. به همین دلیل باز هم معتقدیم که بازار وکیل هم مثل 2آلبوم قبلی‌مان نه پاپ است، نه کلاسیک؛ بلکه چیزی بین این دو است.
با توجه به اینکه ریسک بزرگی کردید و کار جدیدتان فضایی کاملا متفاوت با دو آلبوم قبلی‌تان دارد، چه بازخوردی از جامعه موسیقی گرفتید؟
آرش: تجربه کردن کارهای جدید یکی از انگیزه‌های همیشگی ماست و خب تجربه جدید به قول شما با ریسک همراه است. اما درنهایت تلاش ما بر این است که موسیقی‌سازی که همیشه یک مقدار مورد بی‌توجهی بوده را بیشتر در دل مردم جا کنیم و از راه‌های مختلف به‌دنبال دستیابی به این هدف هستیم. استقبال از آلبوم جدیدمان هم دو سویه بود و ما از مخاطبان هم بازخوردهای مثبت گرفتیم، هم بازخوردهای منفی.
خودتان چقدر از کار جدیدتان راضی بودید؟
یگانه: ما همیشه خیلی دلمان می‌خواست رنگ و بوی ایرانی در کارهایمان دیده شود. خود من ویولن ایرانی زده‌ام، تنبک و سه‌تار زده‌ام و به‌خاطر آشنایی‌ای که با این فضا داشتم، همیشه دوست داشتم موسیقی ایرانی را وارد کار لیرا کنیم تا به این ترتیب در دنیا هم حرفی برای گفتن داشته باشیم. یعنی مشخصه کشور خودمان را داشته باشیم و در حوزه موسیقی کلاسیک، به زبان مخصوص و منحصر‌به‌فرد خودمان برسیم. به همین دلیل از اینکه این کار را انجام دادیم، خیلی خوشحالم و از این به بعد هم سعی‌مان بر این است که بیشتر موسیقی ایرانی را در کارهایمان استفاده کنیم.
به‌نظر می‌رسد یک قدم به هدف‌تان که جهانی کردن موسیقی ایرانی در قالب موسیقی کلاسیک است نزدیک شده‌اید و در آکادمی موزیک اواردز آمریکا، جایزه بهترین آلبوم فولکلور را از آن خودتان کردید. چطور پایتان به این آکادمی باز شد؟
یگانه: نخستین بار بود که در یک مسابقه بین‌المللی شرکت می‌کردیم. این رقابت‌ها هم اینترنتی برگزار می‌شد و هرکسی از هر کجای دنیا می‌توانست اثرش را در آن شرکت دهد.
آرش: آکادمی موزیک اواردز جزو معتبرترین جشنواره‌های اینترنتی دنیاست. امسال برای نخستین بار تصمیم گرفتیم کارمان را در هیأتی بین‌المللی که از موزیسین‌های حرفه‌ای تشکیل شده، مورد قضاوت قرار بدهیم و اینکه یک گروه داوری در سطح جهانی کار ما را گوش کرد و به‌نظرشان از بین صدها اثر، شایسته کسب مقام اول بود، بسیار برایمان حس خوبی داشت.
این روزها که کرونا کسب‌وکارهای مختلف را با مشکل مواجه کرده، وضعیت موسیقی کشورمان هم چندان مناسب نیست. شما در این روزگار چه می‌کنید؟
آرش: خب در این مدت که کنسرت‌ها کلا از بین رفت، دغدغه مسائل مالی انگیزه کار را از بسیاری از فعالان موسیقی گرفت. اینکه یک فعال موسیقی می‌داند در حال تولید اثری است که برایش آینده مادی ندارد و حتی اگر حمایت دوستان نباشد، بازگشت معنوی هم ندارد، او را دلسرد و بی‌انگیزه می‌کند. اما نباید منکر این موضوع بشویم که کرونا از نظر فعالیت‌های شخصی برای فعالان موسیقی جنبه‌های مثبتی هم داشت.
یگانه: بله دقیقا. به‌عنوان مثال تمرین‌های خود ما بیشتر شد و من و آرش فرصت بیشتری داریم تا بتوانیم برای کارهای بعدی لیرا با هم گپ و گفت کنیم. همین سفر شیراز که منجر به تولید آلبوم بازار وکیل شد، مربوط به سال 97بود. اما به‌خاطر درگیری‌هایی که داشتیم فرصت نمی‌شد به آن بپردازیم. کرونا وقت آزادتری در اختیارمان قرار داده تا بتوانیم کارهایی که در ذهن‌مان داریم، بسازیم و ضبط کنیم.
