جای خالی نماد خوشنویسی در پایتخت خوشنویسی
فرشته رضایی-خبرنگار
قزوین به پایتخت خوشنویسی ایران شهره است. شهری که خطاطان ماهر و ارزشمندی از قرون گذشته تا معاصر در آن پرورش یافته و توانسته‌اند این هنر اصیل را تا به امروز در بین نسل جدید رواج دهند. از میرعماد قزوینی تا ملک محمد قزوینی و ... همه از خطاطان به نام و اهل قزوین بوده‌اند. اردیبهشت امسال شهر قزوین به دلیل پیشینه غنی فرهنگی و هنری خود عنوان شهر خلاق فرهنگ و هنر کشور در حوزه خوشنویسی را به خود اختصاص داد. اما با همه پیشینه ارزشمندی که قزوین در این حوزه دارد، نیازمند توجه بیشتر به هنرمندان و کسب و کار آنها و نیز اعتلای این هنر اصیل در المان‌های شهری است.
هنر خوشنویسی از صفویه تا دوران معاصر
رئیس انجمن خوشنویسان قزوین درباره سابقه خوشنویسی در این استان به همشهری می‌گوید: قزوین به عنوان یکی از قطب‌های مهم خوشنویسی از زمان صفوی تاکنون بوده است. میرعماد قزوینی بهترین خوش‌نویس این دوران بیشترین تاثیر را در خط نستعلیق داشت. در خط شکسته نیز بزرگترین و تاثیرگذارترین خوش‌نویس ما درویش عبدالمجید طالقانی است که قزوینی الاصل بود.
میرحیدر موسوی می‌افزاید: اما در گرایش‌های نوین و همان چیزی که از آن به عنوان «نقاشی خط» یاد می‌کنیم، ملک محمد قزوینی آغازگر حرکت بود که برای اولین بار شاکله و قوانین خط نستعلیق را با ۵ خط وارد خوشنویسی کرد و اکنون یکی از موثرترین گرایش‌های نوین در این حوزه به شمار می‌آید. ده‌ها خوش‌نویس دیگر مثل عماد الکتاب، عبدالرشید، شاگردان میرعماد و... همه در قزوین رشد کردند و تاثیرگذار بودند و این پیشینه در قزوین بوده و این شهر همچنان جزو مراجع خوشنویسی است.
وی درباره پویش این هنر در دوران معاصر نیز اظهار می‌کند: از دهه ۵۰ به بعد خوشنویسی جان تازه‌ای گرفت و خوشنویسان قزوین درخشش خوبی در سطح کشور داشتند. قزوین در خوشنویسی همیشه جزو سه استان اول کشور است. انجمن خوشنویسان قزوین در بسط این هنر نقش بسیار تعیین کننده‌ای داشته و جامعه خوشنویسی، انجمن خوشنویسان را خانه دوم خود می‌دانند و در انجمن خوشنویسان بود که خوشنویسان رشد کردند و اتفاقات خوبی را رقم زدند.
عضو شورای عالی خوشنویسان ایران بیان می‌کند:۳۳۰ شعبه انجمن خوشنویسان در کشور داریم که قزوین جزو فعال‌ترین این شعبات است. اما به جز خوشنویسی، آثار قدمای خوشنویسی در بین مجموعه‌داران و موزه خوشنویسی قزوین این شهر را از دیگر شهرها متمایز می‌کند. پایتخت خوشنویسی، جایی است که خوشنویسی در آن رشد و نمو داشته و در همه نوع خطوط به‌صورت متنوع جزو شاخص‌ترین شهرها به حساب می‌آید.
وی می‌گوید: مجموعه این مسایل باعث شد قزوین امتیاز برگزاری دوسالانه‌ها در ۵ دوره گذشته را به‌صورت مدون و برنامه‌ریزی شده داشته باشد و این اتفاق برای اولین بار در کشور بود. زیرا در هیچ رشته هنری سراغ ندارید که وزارتخانه‌ها دو سالانه‌ها را به شهری غیر از تهران بسپارند و این فقط در هنر خوشنویسی و در شهر قزوین است. تنها در حوزه عکس یکبار دو سالانه را بصورت مشترک به یزد و تهران دادند. اما اکنون ما فراخوان ششمین دوره دوسالانه خوشنویسی قزوین را تهیه کردیم و در ۲۱ مهر که به عنوان روز ملی خوشنویسی که ثبت تقویم و هیات دولت شد، برگزار می‌شود.
بی‌توجهی به جایگاه و تبیین پایتخت خوشنویسی
موسوی در ادامه درباره مشکلات و انتظاری که جامعه خوشنویسی از مسئولان شهری دارد، بیان می‌کند: عنوان پایتخت خوشنویسی، پرافتخار و زیباست و ما به آن افتخار می‌کنیم. بسیاری از نهادها از این واژه استفاده می‌کنند که باعث خوشحالی است اما استفاده ابزاری از یک واژه، اثربخش نیست و برای قوام دادن، انرژی بخشیدن و تبیین هنر خوشنویسی به یک عزم ملی و اتحاد در مراکز فرهنگی و هنری قزوین نیاز است.
بنده به عنوان رئیس انجمن خوشنویسان قزوین به طور مجانی در حال کار و آموزش هستم و اکثر اساتید این حوزه با اندک هزینه مشغول تربیت نسل جدید هستند. در هیچ نهادی در ایران کسی پیدا نمی‌شود که علیرغم گذاشتن وقت و انرژی، دریافتی ناچیزی داشته باشد. اما اگر بپرسید شهرداری و استانداری و مسئولان چه کردند؟ جز مدیرکل فرهنگ و ارشاد قزوین مابقی مسئولان فقط بحث استفاده کردن از این واژه را مد نظر داشتند. مجموعه استان می‌تواند حداقل‌ها را برای اعتلای این هنر اختصاص بدهد و بودجه‌ای در نظر گیرد تا فعالان این حوزه دلگرم شوند. اما از این هنر اصیل تا چه میزان برای زیباسازی فضای شهری بهره برده شده است؟ رئیس انجمن خوشنویسان قزوین در این باره به همشهری توضیح می‌دهد: برای استفاده از این هنر در فضاهای شهری صحبت‌هایی شد اما بروکراسی اداری تحقق آن را مشکل کرده است و گویا کسی دغدغه این موضوع را ندارد.
در حالی که در اصل وقتی می‌گوییم پایتخت خوشنویسی باید برای این کار در قالب المان‌های شهری برنامه و یا نمایشگاه‌های شهری جمعی داشته باشیم. سال‌های گذشته گاهی در بیلبوردهای شهری خوشنویسی کار کرده‌اند اما این کافی نیست. حداقل می‌شود 10 تابلو بیلبورد بزرگ در قالب اشعار، آیات و احادیث در سطح شهر کار کرد که استفاده فرهنگی شود نه صرفا تجاری. متاسفانه همه دنبال فضاهای دیگری هستند و ساده‌ترین کار این است که قزوین را پایتخت خوشنویسی بنامند اما اقدامی برای بهبود این وضعیت مشاهده نمی‌شود.
قزوین، برگزیده شهر خلاق خوشنویسی
در همین زمینه اردیبهشت امسال مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی قزوین به رسانه‌ها اعلام کرده بود: ۶۰ شهر به عنوان شبکه شهرهای خلاق فرهنگ و هنر کشور معرفی شده‌اند که در این میان قزوین به عنوان شهر خلاق تجسمی و خوشنویسی انتخاب و معرفی شده است.
به گفته محمدحسین اسماعیلی شبکه شهرهای خلاق فرهنگ و هنر، طرحی است که فعالیت‌های هنری را شامل می‌شود و انجمن‌ها، اصناف و هنرمندان عرصه فرهنگ و هنر در این طرح مشارکت می‌کنند. همچنین طرحی است که برپایه آمایش، آموزش و پژوهش مستمر ایجاد می‌شود و در لایه‌های درونی به مطالعات جدیدی در عرصه فرهنگ و هنر می‌پردازد.
به گفته این مسئول، هنر خوشنویسی به معنی واقعی کلمه هنر ایرانی و اسلامی است و به همین دلیل مردم، اقبال زیادی به این هنر دارند و خط زیبا و خوش را به عنوان یکی از محسنات هر فرد بر می‌شمرند.
وی اعلام کرد: همه این ابعاد موجب شده تا خوشنویسی جایگاه ویژه‌ای در قزوین داشته باشد و خوشبختانه هنرمندان برجسته‌ای در استان قزوین در حال فعالیت هستند که در تلاشیم با برنامه‌ریزی بتوانیم نیازها و دغدغه‌های خوشنویسان استان قزوین را شناسایی و ساماندهی کنیم. اولویت ما حمایت از این هنرمندان است تا با تامین اعتبارات، برخی از دغدغه‌های موجود در این حوزه را حل کنیم. همچنین در این مسیر حرکت‌های مثبت و ارزنده‌ای داشته باشیم و با برگزاری دوره‌های مختلف و کارگاه‌های آموزشی برای کودکان و نوجوانان، بتوانیم شان و جایگاه پایتخت خوشنویسی کشور را حفظ کنیم.
در همینه زمینه :
