زمینه‌سازی برای گرانی رسمی

فرخنده رفائی ـ خبرنگار

آخرین افزایش قیمت رسمی ماکارونی به خردادماه سال گذشته برمی‌گردد. یک سال پیش به‌دلیل افزایش هزینه‌های تولید، قیمت ماکارونی رسما۵۰ درصد افزایش یافت و پس از آن تا همین هفته گذشته خبر و گزارشی از افزایش دوباره قیمت‌ها درکار نبود اما خبری که هفته گذشته درباره احتمال کاهش تولید گندم دروم منتشر شد و همچنین اقدام دولت در زمینه افزایش قیمت خرید تضمینی گندم، گمانه‌زنی‌هایی درباره گران شدن قیمت ماکارونی به همراه داشت؛ گمانه‌زنی‌هایی که حالا با مصاحبه‌ یکی از تولیدکنندگان و دست‌اندرکاران این صنعت رنگ و بوی جدی‌تری به‌خود گرفته است. حالا از افزایش ۷۰ درصدی قیمت‌ها صحبت می‌شود؛ چیزی که با توجه به گرانی دیگر اقلام اساسی و مصرفی خانوار باعث افزایش نگرانی مصرف‌کنندگان شده است. مشاور انجمن صنفی کارفرمایان کارخانجات ماکارونی به تازگی در گفت‌و‌گو با خبرگزاری‌ها اعلام کرده که احتمال افزایش بیش از ۷۰ درصدی ماکارونی در سال‌جاری وجود دارد؛ چرا که قیمت خرید تضمینی گندم که ماده اولیه اصلی تولید ماکارونی است، از سوی دولت صد درصد افزایش پیدا کرده و این بر افزایش قیمت تمام‌شده ماکارونی تأثیرگذار است.

تغییرات قیمت ماکارونی از سال گذشته
گزارش‌های مرکز آمار کشور نشان می‌دهد که ماکارونی اردیبهشت‌ماه امسال در مقایسه با سال گذشته ۵۶ درصد افزایش قیمت داشته است؛ به‌طوری که یک بسته ۵۰۰ گرمی این محصول در اردیبهشت پارسال به‌طور متوسط حدود 4هزار تومان قیمت داشت، ولی در اردیبهشت امسال بالغ بر 6.300تومان قیمت خورده است. این تغییر قیمت البته خارج از میزان توافق شده از سوی سازمان حمایت نبوده است. هم‌اکنون براساس نرخ‌های درج شده در سامانه ۱۲۴ قیمت هر بسته ماکارونی رشته‌ای ساده ۷۰۰ گرمی 8.600 و هر بسته ماکارونی ۵۰۰ گرمی 6.300تومان است و تا اینجا تغییرات قیمت این کالا با آنچه رسما مصوب شده منافاتی ندارد. البته گفته می‌شود در مواردی بسته‌های ۵۰۰ گرمی ماکارونی تا ۷ هزار تومان هم قیمت خورده‌اند اما مشاهدات نشان می‌دهد که این قیمت، محصولات غنی‌شده و دارای قطر و افزودنی‌های خاصی مثل محصولات ویتامینه و قطرهای بالای ۲ میلی‌متر را شامل می‌شده است. در سال‌های اخیر کیفیت و کمیت بالای تولیدات داخلی جایی برای محصولات وارداتی باقی نگذاشته است، ولی رد ماکارونی‌های ترک را هنوز هم می‌شود در بعضی سوپرمارکت‌های مناطق خاص پیدا کرد که قیمت هر بسته ازآنها حول و حوش 50هزار تومان است اما قیمت محصولات ایرانی حتی در برندهای معروف خارج از قیمت ثبت شده در سامانه 124نیست. حال با صحبت‌های مطرح شده درباره رشد قیمت به‌نظر می‌رسد بازار باید خود را برای قیمت‌های جدید آماده‌ کند.

مسئولان صنفی پاسخگو نیستند
تغییر قیمت کالاها به‌طور معمول پس از هماهنگی‌ انجمن‌ها و اتحادیه‌های صنفی با سازمان حمایت و ارائه لیست هزینه‌های تولدکنندگان انجام می‌شود، اما طی چند روز گذشته تماس‌های خبرنگار همشهری با مدیران عامل 2شرکت معروف تولیدکننده و عضو انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان ماکارونی برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه جزئیات تغییر احتمالی قیمت ماکارونی به نتیجه نرسید. طی یک هفته اخیر، مشاور انجمن صنفی کارفرمایان کارخانجات ماکارونی، تنها فرد مطلع و مرتبط با صنعت ماکارونی بوده که با رسانه‌ها در این خصوص گفت‌وگو کرده است. رسول مژده شفق، همچنین تنها کسی است که رقم ۷۰ درصدی رشد قیمت را برای نخستین بار مطرح کرده است. وی در گفت‌وگو با خبرگزاری‌ها با اشاره به اینکه مشکلات و هزینه‌های تولید افزایش یافته و تولیدکنندگان با دشواری‌ به قیمت‌های موجود متعهد مانده‌اند اعلام کرده که در سال جاری قطعاً قیمت ماکارونی افزایش خواهد یافت. به‌گفته شفق، با توجه به افزایش هزینه حمل‌و‌نقل تا ۷۰درصد، دستمزد در حدود ۳۹ درصد و بسته بندی با بیش از ۷۰ درصد در کنار افزایش هزینه‌های سربار ادامه روند عرضه ماکارونی به قیمت سال گذشته، برای تولیدکنندگان ممکن نیست. 
افزایش هرساله قیمت کالاها برای مصرف‌کنندگان ایرانی به امری عادی تبدیل شده اما در یک سال گذشته روند افزایش قیمت‌ها شتاب بیشتری به‌خود گرفته. طی سال گذشته، قیمت تمام کالاهای اساسی به جز گوشت، نزدیک به ‌صد درصد بالا رفته اما این رشد قیمت در برخی کالاها مثل لبنیات به مرور و در چند نوبت اعمال شده است. در چنین شرایطی افزایش ۷۰ درصدی قیمت در صنعتی کاملا خصوصی و بدون تکیه به حمایت‌های دولتی عجیب نیست اما همچنان نگران‌کننده است. پاسخگو نبودن مسئولان صنفی در روزهای گذشته، این فرضیه را تقویت می‌کند که انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان ماکارونی به نوعی خود را پشت مقامات غیررسمی پنهان کرده‌اند تا بدون موضع‌گیری رسمی، واکنش‌ها به رقم اعلام شده را رصد و بازار را برای پذیرش آن آماده کنند. با این حال این احتمال نیز وجود دارد که نهایتا درصد افزایش قیمت از رقم اعلام‌شده پایین‌تر باشد و به قول معروف مسئولان این صنف و صنعت، به مرگ گرفته باشند تا دولت و بازار به تب رضایت دهند.

   چرا ۷۰ درصد؟

افزایش قیمت خرید تضمینی گندم نخستین دلیل رشد هزینه‌ تولید و نهایتا قیمت ماکارونی عنوان شده است. دولت امسال قیمت خرید تضمینی گندم را از ۴ هزار تومان به ۵ هزار تومان افزایش داد که برای گندم مخصوص ماکارونی (دروم) این قیمت ۵هزار و ۲۰۰ تومان تعیین شد. قیمت جدید گندم دروم شرایط را برای خریداران اصلی آنکه شرکت‌های تولیدکننده ماکارونی هستند تغییر می‌دهد و نقش بسیار مهمی در رشد هزینه تولید آنها خواهد داشت. مشاور انجمن صنفی کارفرمایان کارخانجات ماکارونی با اشاره به سهم ۶۰ درصدی گندم در قیمت ماکارونی، تأکید کرده که درصورت افزایش نرخ گندم، قیمت ماکارونی هم باید افزایش پیدا کند. شفق، البته از ذکر رقم دقیق برای قیمت نهایی ماکارونی خودداری کرده اما ۷۰ تا ۸۰ درصد افزایش قیمت را با توجه به «شواهد» محتمل دانسته است. اعلام رسمی قیمت گندم برای صنف و صنعت از سوی دولت شاید بتواند شفافیت بیشتری را در این زمینه ایجاد کند. صنعت ماکارونی هم‌اکنون یارانه دریافت نمی‌کند و قیمت‌گذاری در این صنعت، دولتی نیست. لیست هزینه‌ها و خود اظهاری تولیدکنندگان به سازمان حمایت، ملاکی است که قیمت نهایی ماکارونی و درصد رشد را مشخص خواهد کرد. «سال گذشته تولیدکنندگان تعاملاتی با سازمان حمایت داشتند که با توجه به چانه زنی‌ها تا حدودی به ضرر واحدهای تولیدی بود اما با توجه به اینکه مدتی است تولیدکنندگان گندم را آزاد تهیه می‌کنند، براساس ضوابط سازمان حمایت باید قیمت را خودشان تعیین و به سازمان حمایت اعلام کنند تا در نهایت در سامانه درج شود.» باید منتظر ماند و دید سازمان حمایت پیشنهاد تلویحی صنعت ماکارونی مبنی بر افزایش ۷۰ درصدی قیمت را می‌پذیرد یا به همان ۵۰ درصد یا رقمی نزدیک‌تر به قیمت سال گذشته اکتفا خواهد کرد.