82میلیون آواره، روی دست جهان

فاطمه عباسی- روزنامه‌نگار

افزایش نقاط بحرانی جهان طی سال گذشته میلادی، به افزایش شمار آوارگان منجر شده است. از آغاز درگیری‌های داخلی در شمال موزامبیک، منطقه ساحل در غرب آفریقا و منطقه تیگرای در شمال اتیوپی گرفته تا ادامه جنگ‌های کهنه یمن، سوریه، افغانستان و سومالی، همه به آوارگی انسان‌ها منتهی شده است تا اکنون تقریبا از هر 100نفر در جهان، یک نفر آواره باشد.
سازمان ملل همزمان با روز جهانی آوارگان (30خرداد) اعلام کرده که تعداد افرادی که به‌دلیل جنگ و درگیری، آزار و اذیت و نقض حقوق بشر مجبور به ترک خانه خود شده‌اند برای نهمین سال متوالی رشد داشته و تعداد آوارگان جهان در پایان سال2020 به 82میلیون و 400هزار نفر رسیده است؛ افرادی که اگر گرد هم آیند، جمعیتی برابر با جمعیت ایران را شکل می‌دهند. در این میان، 42درصد از آوارگان، کودکان و نوجوانان زیر 18سال هستند. آمار سازمان ملل همچنین نشان می‌دهد بین سال‌های2018تا2020، دست‌کم یک میلیون کودک در شرایط آوارگی به دنیا آمده‌اند. رشد 4درصدی تعداد آوارگان جهان در سال2020 نسبت به سال قبل از آن، نشان می‌دهد جمعیت این گروه در طول یک دهه، دو برابر شده است. سازمان ملل همچنین نگران احتمال آوارگی بیشتر غیرنظامیان افغانستان و عراق پس از خروج نیروهای بین‌المللی از این کشورهاست. 
براساس گزارش سالانه آژانس پناهندگان سازمان ملل متحد (UNHCR)، تقریبا 70درصد از آسیب دیدگان، فقط از 5کشور سوریه، ونزوئلا، افغانستان، سودان جنوبی و میانمار هستند.
فیلیپو گراندی، کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل به رویترز گفته است: «در سال کرونا، در سالی که به‌علت قرنطینه سفر برای اکثر ما عملا غیرممکن بود 3میلیون نفر دیگر به اجبار آواره شده‌اند. اینکه تصور کنیم تنها راه برای توقف پناهجویی آوارگان، ساختن دیوار یا پس زدن مردم به دریاست از نظر اخلاقی درست نیست زیرا این افراد انسانند و فارغ از انگیزه مهاجرت، مانند هر انسان دیگری سزاوار برخوردی با کرامت هستند. »

فقر، جنگ و زندگی سخت آوارگان
سال گذشته جهان نه‌تنها شاهد شدت گرفتن بحران کرونا بود، بلکه تعداد افرادی که مجبور به ترک خانه‌های خود شدند نیز به اوج رسید. حتی شیوع ویروس کرونا هم نتوانست مانع درگیری‌ها در سطح جهان شود. همزمان، یافتن پناه هم برای آوارگان دشوارتر شده است. 
کمیساریای عالی پناهندگان اعلام کرده که همه‌گیری کرونا منجر به کاهش قابل توجه درخواست‌های پناهندگی و مهاجرت به‌طور کلی شده است. در سال2020 فقط 34400پناهنده به‌طور رسمی در سطح جهان اسکان داده شدند؛ عددی که یک سوم سال قبل و کمترین میزان در 2دهه گذشته است. 85درصد از آوارگان در کشورهای در حال توسعه پناه داده شده‌اند.
از سوی دیگر، بیش از نیمی از تعداد کل آوارگان، یعنی حدود 48میلیون نفر، در داخل کشورهای خود آواره شده‌اند و محدودیت‌های سفر باعث می‌شود امکان عبور از مرزهای بین‌المللی را نداشته باشند. این عدد بالاترین رقم ثبت شده و 2میلیون و 300هزار نفر بیشتر از سال 2019است. تشدید بحران‌های اتیوپی، سودان، موزامبیک، یمن، افغانستان و کلمبیا بر تعداد آوارگان در سال 2020 افزوده است.
سازمان ملل متحد اعلام کرده که انتظار دارد در سال 2021و با کاهش محدودیت‌های ویروس کرونا، درگیری و جنگ‌ در جهان تشدید شود. این سازمان هشدار داد که بحران‌های غذایی، طولانی شدن جنگ‌ها، معضلات آب و هوایی و همه‌گیری باعث تشدید کمبودها شود.
طبق اعلام این سازمان، سودان جنوبی، جمهوری آفریقای مرکزی و سوریه در معرض قحطی هستند. در همین حال پیش‌بینی می‌شود که در نتیجه شیوع کرونا، تعداد افرادی که با فقر شدید دست و پنجه نرم می‌کنند در سرتاسر جهان به 119میلیون تا 124میلیون نفر افزایش یابد.
بررسی‌ها نشان می‌دهد رشد آمار آوارگی در جهان در سال2020 به‌دلیل افزایش شمار افرادی است که از خانه و شهرهای خود به دلایل مختلف آواره شده‌اند. طبق آمارهای سازمان ملل، تقریباً سه چهارم کل آوارگان جهان، خارج از مرزهای کشور خود و در کشورهای همسایه میزبانی می‌شوند.

آوارگی زیر سایه کرونا
شیوع کرونا در جهان، باعث مرگ بیش از 3میلیون و 800هزار نفر شده است و ویروس همچنان در بسیاری از نقاط جهان بیداد می‌کند. این بحران برای افرادی که در جوامع حاشیه‌ای زندگی می‌کنند، ازجمله پناهجویان، آوارگان و افراد بدون تابعیت که هیچ هویت ملی ندارند، 
ویرانگر است.
 بحران کرونا شغل و پس‌انداز افراد زیادی را از بین برده، منجر به گسترش گرسنگی شده و بسیاری از کودکان پناهنده را مجبور به ترک مدرسه -شاید برای همیشه- کرده است. بسیاری از خانواده‌ها گزارش داده‌اند که فرزندان خود را به جای مدرسه به فعالیت برای تأمین هزینه‌های زندگی وا داشته‌اند. برخی از دختران پناهنده با ازدواج زودهنگام و اجباری در معرض خطر خشونت جنسی و جنسیتی قرار گرفته‌اند. از دیگر سو، قرنطینه‌های طولانی و متوالی برای آن دسته از پناهندگانی که سعی در حفظ سلامت روان خود و بازسازی روابط اجتماعی در محیط کشور مقصد داشتند، مخل بوده است. در اوج شیوع کرونا در سال گذشته، بیش از 160کشور مرزهای خود را بسته بودند و از این بین، 99کشور برای افرادی که به‌دنبال حمایت بین‌المللی هستند، هیچ استثنایی قائل نشدند. برخی کشورها همچنین تعداد اردوگاه‌های اسکان خود را کاهش دادند. با وجود این برخی کشورها، مانند اوگاندا، درحالی‌که به قبول پناهندگی ادامه می‌دهند، از غربالگری پزشکی، قرنطینه‌های موقت، مصاحبه از راه دور و سایر اقدامات برای محافظت از بهداشت عمومی استفاده می‌کنند.

 آوارگی از زبان اعداد
   بیش از دوسوم آوارگان جهان از 5کشور آمده‌اند: سوریه(6.7میلیون)، ونزوئلا(4.0میلیون)، افغانستان(2.6میلیون)، سودان‌جنوبی(2.2میلیون) و میانمار(1.1میلیون). بیشتر آنها به کشورهای همسایه پناه برده‌اند. این بدان معناست که کشورهایی با درآمد کم و متوسط همچنان بیشترین تعداد پناهجو را میزبانی می‌کنند.
   برای هفتمین سال متوالی، ترکیه میزبان بیشترین تعداد پناهنده (3.7میلیون) است و پس از آن کلمبیا(1.7میلیون نفر)، پاکستان(1.4میلیون)، اوگاندا(1.4میلیون) و آلمان(1.2میلیون) قرار دارند.