افزایش 800 میلیارد تومانی بودجه آبخیزداری کنترل ریزگرد و مدیریت جنگل‌ها

سیدمحمد فخار- خبر‌نگار

 تهدید منابع طبیعی کشور هر ساله دامنه‌ای وسیع تر از گذشته می‌یابند. قاچاق چوب، خشکسالی، آتش، آفات و انواع دست‌اندازی‌ها سال به سال بیشتر می‌شوند و به تناسب آن باید برنامه‌ها و بودجه‌های لازم اختصاص یابد تا عرصه‌های طبیعی کشور با حفاظت و حمایتی بیش از پیش مدیریت شوند.
برای اطلاع از چند و چون برنامه‌ها و منابع اختصاص یافته برای حفاظت و حمایت از منابع طبیعی کشور، سراغی از مدیرکل برنامه‌ریزی و بودجه سازمان جنگل‌ها، منابع طبیعی و آبخیزداری کشور گرفتیم. فرشاد محمدی در گفت‌وگو با همشهری مهم‌ترین رئوس قانون بودجه 1400مدیریت عرصه‌های طبیعی کشور را تشریح می‌کند.
به‌گفته محمدی، بودجه امسال در بخش‌های حیاتی آبخیزداری، کنترل کانون ریزگرد، اطفای حریق جنگل‌ها و اجرای طرح تنفس حدود 800میلیارد تومان نسبت به سال گذشته رشد داشته و عدد 1542میلیارد تومان سال گذشته، امسال به 2300میلیارد تومان رسیده است. این یعنی 34درصد افزایش نسبت به سال 99.
او می‌گوید: آنچه در حوزه برنامه‌ریزی سازمان رخ می‌دهد، با رویکردهای برنامه ششم توسعه کشور پی ریزی می‌شود. سال گذشته از جمله اقدامات شاخص، در آبخیزداری از بند «ه» تبصره 4صندوق توسعه حدود هزار میلیارد تومان اعتبار اختصاص داده شد، 800هزار هکتار عملیات آبخیزداری انجام شد که این اقدامات از فروردین 99 در 11استان سیل‌خیز انجام شد که توانست حوزه‌هایی که قبلا خسارات بسیار دیده بود را با عملیات مذکور حمایت کند. در بحث ریزگرد نیز از صندوق 180میلیارد تومان اعتبار داده شد که برای مقابله با این پدیده، اقدامات لازم در خوزستان و چند استان ریزگرد خیز صورت گرفت.

برنامه غنی‌سازی زاگرس
یکی از نگرانی‌های اصلی در عرصه مدیریت جنگل‌های کشور این است که طبق گزارش‌های جهانی، هر 20ثانیه مساحتی اندازه یک زمین فوتبال از جنگل‌های ایران تخریب می‌شود‌ و با این سرعت سالانه ۱۰۳هزار هکتار از سطح جنگل‌های نیمه‌انبوه کشور کاسته می‌شود‌. براساس گزارش‌ نهادهای ناظر جنگل در کشور، طی ۱۶سال اخیر سطح جنگل‌های ایران چند‌ان تغییر نکرد‌ه ولی تراکم پوشش جنگل‌ها آسیب جد‌ی د‌ید‌ه است. یعنی بخش وسیعی از جنگل‌های نیمه‌انبوه با تراکم پوشش ۲۵ تا  ۵۰ درصد‌ نابود‌ و اراضی جنگلی با تراکم پوشش یک تا ۵د‌رصد‌ جایگزین شد‌ه‌اند‌. محمدی درباره برنامه‌ای که سازمان جنگل‌ها برای بحران کاهش تراکم درختان به‌کار گرفته می‌گوید: بحث‌های بهبود سطح جنگل در 2بخش صورت می‌گیرد. یکی بحث توسعه‌ای است و یکی بحث احیا و غنی‌سازی‌. در بخش توسعه، بخش‌های به‌طور کامل از بین رفته یا فاقد درخت را با کاشت نهال و بذر، به سطح زیرکاشت تبدیل می‌کنیم اما اگر بحث کاهش تراکم صورت گیرد، باید برنامه احیا و غنی‌سازی برای افزایش تراکم نهال در هکتار به‌کار گرفته شود. این کاهش تراکم بیشتر هم در منطق زاگرس رخ می‌دهد؛ چون زادآوری احیا و رطوبت کم است و باید با این روش جبران شود. در این بخش طی سال‌های اخیر 37هزار هکتار عملیات احیا و غنی‌سازی صورت گرفته است.

کنترل کانون ریزگرد
طی 3سال اخیر محل تامین بودجه کانون‌های بحران، تثبیت شن و ریزگرد و کنترل سیل به صندق توسعه واگذار شده است. پرسش اینجاست که چرا این اقدامات مهم نباید در قالب جداول بودجه سالانه، رقم خود را دریافت کنند و چرا صندوق توسعه، محل تامین این بودجه‌ها شده است؟ مدیرکل برنامه‌ریزی و بودجه سازمان جنگل‌ها در این‌باره می‌گوید: ما در سال‌های اخیر همواره عملیات کنترل سیل و ریزگرد را انجام می‌دادیم. در این زمینه در قالب تملک دارایی سرمایه(بودجه عمرانی) ردیف بودجه وجود داشته و منابع استانی و ملی تخصیص یافته است. اما در پی رخدادهای پیش آمده در خوزستان و سیستان و بلوچستان، کارگروه ملی مقابله با ریزگرد تلاش کرده تا منابع تقویت شده صندوق را برای مقابله با ریزگرد فراهم کند. بنابراین نگرانی بابت منابع دائم آن در بودجه سنواتی کشور وجود ندارد. البته عوامل ایجاد کانون‌های ریزگرد نیز طی سال‌های اخیر افزایش یافته است. هم‌اکنون خشک‌شدن تالاب‌ها، شور شدن سفره‌های آب زیرزمینی، رهاشدن نخاله‌های ساختمانی و زمین‌های کشاورزی به کانون‌های انتشار گردوغبار تبدیل شده‌اند و باید برای هر یک اقدام و نگاهی جدی صورت گیرد.

تغییرات بودجه آبخیزداری
در سال 99، از صندوق توسعه 1125میلیارد تومان به عملیات آبخیزداری و کنترل سیلاب اختصاص یافت و در بخش کنترل کانون ریزگرد نیز 180میلیارد تومان نیز از صندوق رسید. مجموع این اعداد در لایحه بودجه 1400از محل پیوست بودجه 909میلیارد تومان بود که 87درصد رشد داشت. اما در قانون مصوب مجلس، این ردیف‌ها حذف و بخش دیگری جایگزین آن شد. در این قانون برای سال 1400، دو ردیف متفرقه اختصاص یافته که 1696میلیارد تومان در بخش کنترل سیلاب و در بخش ریزگرد نیز 200میلیارد تومان به‌عنوان جایگزین ارقام اختصاص یافته صندوق خواهد رسید. بدین‌ترتیب در مجموع درآمدها، 73درصد رشد بودجه‌ای نسبت به سال 99داشته‌ایم.

نحوه هزینه برای اطفای حریق
یکی از معضلاتی که طی 3سال اخیر در عرصه‌های جنگلی بحران ایجاد کرده، حریق بوده که به واسطه علل مختلف موجب سوختن عرصه‌ها و درختان شده است.
محمدی درباره بودجه‌ها و رویکرد سازمان برای کنترل حریق می‌گوید: در سال 99، سرجمع اعتبار مصوب اطفای حریق 62میلیارد تومان بود اما در سال 1400عدد به 207میلیارد تومان رسید که 200درصد رشد محسوب می‌شود. البته در این قانون طرح تامین تجهیزات یگان حفاظت جنگل‌ها از سال 88در حال اجراست و معمولا یک ردیف هزینه پیشگیری نیز داریم اما در سال 1400با افزایش اعتبارات، طبق ماده 18قانون مدیریت بحران کشور، یک آزادی عمل به مدیران داده شده که اگر بحرانی در کشور پیش آمد، ‌مدیر دستش برای هزینه‌کرد باز باشد و بعد از آن در محل مقتضی جبران شود. این به همه استان‌های کشور ابلاغ شده و در جریان هستند که در موارد آتش‌سوزی جنگل‌ها و مراتع می‌توانند از این محل هزینه کنند و نیازی به نامه‌نگاری و معطلی نداشته باشد.