احتمال شیوع گسترده ویروس هندی در کشور

پیک چهارم کرونا، فروکش کرده است؛ آمار ابتلا و مرگ‌های روزانه، بر این موضوع صحه می‌گذارد. ویروس‌شناسان می‌گویند این ویژگی ویروسی مثل کروناست که شروع، اوج و پایانی دارد. پیش از این سخنگوی ستاد ملی مقابله با کرونا، پیش‌بینی کرده بود که از نیمه‌های خرداد، آمارها پایین بیاید و این اتفاق هم افتاد. نکته اما اینجاست که به فاصله کمی از پایان یک پیک، پیک دیگری متولد می‌شود که معمولا از پیک قبلی شدیدتر است و سرایت بالاتری دارد. پیک فعلی یا چهارم با شیوع جهش انگلیسی کرونا همراه بوده است و حالا گفته می‌شود پیک پنجم، با شدت گرفتن میزان ابتلا به ویروس هندی که انتقال بالاتر و مقاومت بیشتری در برابر داروها و واکسن دارد، همراه خواهد شد؛ جهشی که در استان‌های جنوبی و شرقی با شیوع بالاتری مواجه است و به‌گفته سخنگوی ستاد ملی مقابله با کرونا، استان‌های هرمزگان، بوشهر، کرمان و سیستان و بلوچستان که در همسایگی استان‌های پرخطر قرار دارند، باید مراقبت بیشتری داشته باشند. آخرین بررسی‌ها نشان می‌دهد هم‌اکنون، 22شهر وضعیت قرمز، 175شهر وضعیت نارنجی و 251شهر هم وضعیت زرد را تجربه می‌کنند؛ شهرهای قرمز در استان‌های بوشهر، سیستان و بلوچستان، کرمان و هرمزگان، متمرکز شده‌اند. متخصصان عفونی و ویروس‌شناسان می‌گویند، در این شرایط، باید از هرگونه تجمعی خودداری کرد. این در حالی است که دو روز پیش انتخابات برگزار شد و با اینکه سخنگوی ستاد ملی مقابله با کرونا، یک روز پس از برگزاری انتخابات، از رعایت پروتکل‌ها در این مراسم، اعلام رضایت کرد، اما کارشناسانی مثل علیرضا ناجی که رئیس مرکز تحقیقات ویروس‌شناسی دانشگاه شهید بهشتی و عضو کمیته علمی کووید- 19 است، از کاهش میزان رعایت پروتکل‌ها در برخی از شعبه‌های رای‌گیری، اعلام نگرانی می‌کنند. آنها می‌گویند تصاویر و فیلم‌های منتشر شده از انتخابات روز گذشته در برخی از شعبه‌ها، از بی‌توجهی مردم به رعایت فاصله‌گذاری اجتماعی و استفاده نادرست از ماسک، حکایت داشت. آنها نگران شیوع جهش‌های جدید کرونا در کشورند که می‌تواند خسارت‌های زیادی وارد کند. رئیس مرکز تحقیقات ویروس‌شناسی دانشگاه شهید بهشتی در گفت‌وگو با همشهری درباره احتمال بالارفتن ابتلا و مرگ طی 2هفته آینده و شیوع واریانت هندی در ایران، توضیحات بیشتری داد.

آیا پیک پنجم با توجه به تجمعات اخیر می‌تواند شروع شود؟
در روزها و هفته‌های اخیر، نکاتی که می‌توانست منجر به کاهش شیوع کرونا در کشور شود، اعمال نشد، درحالی‌که می‌توانستند از قبل در این زمینه چاره‌اندیشی داشته باشند و به مردم، توصیه‌های جدی‌تری می‌کردند. در هر صورت، حالا کل دنیا با واریانت هندی یا دلتا مواجهند. تحقیقات نشان می‌دهد میزان سرایت این جهش، 40تا 60درصد بیشتر از واریانت انگلیسی است. کشورهایی که پوشش بالای واکسیناسیون داشته‌اند هم با مواردی از شیوع این واریانت مواجه شده‌اند. این در حالی است که ما در ایران هنوز به پوشش مناسبی از واکسیناسیون نرسیده‌ایم و شیوع این واریانت می‌تواند بسیار خطرناک باشد. ما باید به‌دنبال برنامه‌ای دقیق برای جلوگیری از شیوع این جهش باشیم.
چه اقداماتی فوری باید انجام شود؟
باید سرعت واکسیناسیون افزایش داده شود، بیماران به‌سرعت شناسایی شوند و آنهایی که نیاز به درمان یا قرنطینه دارند سریعا ایزوله شوند. این اقدامات می‌تواند منجر به کنترل وضعیت شیوع شود. واریانت دلتا، چیزی نیست که بگوییم، شیوع زیادی پیدا نمی‌کند. استان‌های جنوبی به اذعان مسئولان وزارت بهداشت، با تغییر در رنگ‌بندی‌ها مواجه شده‌اند و این نشان‌دهنده انتشار ویروس در این مناطق است. به هر حال جمعیت از این استان‌ها به مناطق دیگر، در حال جابه‌جایی‌اند و ویروس را هم با خود منتقل می‌کنند. همه اینها در شرایطی است که ما محدودیت خاصی هم برای پیشگیری از شیوع درنظر نگرفته‌ایم. بنابراین احتمال پخش ویروس هندی در تمام کشور بسیار بالاست. به همین دلیل باید از بسیاری از تجمعات جلوگیری می‌شد.
موضوعی که در ارتباط با ویروس هندی مطرح می‌شود، دوره نهفتگی بالای آن است، به همین دلیل گفته می‌شود باید رعایت پروتکل‌ها خیلی بیشتر از اینها باشد. این واریانت چقدر با جهش‌های قبلی متفاوت است؟
انتقال بالای آن، ویژگی بارز آن است. این جهش ویروسی، چسبندگی بالایی به سلول دارد و میزان   آن هم زیاد است. به همین دلیل خیلی سریع می‌تواند منتقل شود. ویژگی دیگر آن هم مقاومت به ایمنی است. چه این ایمنی طبیعی باشد و چه با واکسن ایجاد شده باشد. البته که واکسن می‌تواند جلوی مرگ‌ها را بگیرد و تأثیر زیادی در کنترل بیماری داشته باشد، اما واریانت هندی، مقاومت بیشتری به واکسن دارد. به‌اصطلاح گفته می‌شود فرار از واکسن دارد. این موضوع باید خیلی جدی گرفته شود. اینکه ادعا کنیم با رعایت پروتکل‌های بهداشتی می‌توانیم مانع از پخش ویروس شویم، کافی نیست، چرا که تا چند هفته دیگر، تمام زحمت‌ها به گردن کادر سلامت می‌افتد و آمار مرگ و ابتلا بالا می‌رود.
هم‌اکنون گفته می‌شود این ویروس در استان‌های جنوبی وجود دارد. به اعتقاد شما به تهران هم خواهد رسید؟ یعنی شیوع گسترده‌ای خواهد داشت؟
همین حالا ما روزانه بیش از 10هزار مورد ابتلا به کرونا داریم. البته این آمارها واقعی نیست و تنها موارد شناسایی شده است. آمار ابتلا بیش از اینهاست. همین اعداد نشان می‌دهد که گردش ویروس در کشور همچنان خیلی بالاست. بنابراین می‌توان انتظار داشت تا دو هفته آینده، موارد ابتلا بالا برود. اما همه اینها باید براساس اطلاعات جمع‌آوری شده باشد.
به اعتقاد شما در این دو هفته بالا رفتن میزان واکسیناسیون می‌تواند جلوی این اتفاق را بگیرد؟
واکسیناسیون در این دو هفته خیلی نمی‌تواند به ما کمک کند، واکسینه کردن مردم در این مدت آن هم با تعداد واکسنی که در اختیار است، معجزه نمی‌کند. ما باید در کوتاه‌مدت، بیشترین میزان تزریق را داشته باشیم. رفتارهای ما می‌تواند روی آغاز سریع‌تر پیک تأثیر داشته باشد. زنجیره انتقال تنها با واکسن قطع می‌شود. البته که در کنار آن،   پروتکل‌های بهداشتی ازجمله فاصله‌گذاری اجتماعی، استفاده از ماسک و دوری از تجمع، می‌تواند نقش زیادی داشته باشد. تا زمانی که کنترل بیماری و پیشگیری از ابتلا را نتوانیم اجرا کنیم، نمی‌توان گفت که زنجیره قطع شده است. ما در ماه‌های اخیر، در موارد ابتلا و مرگ، بالا و پایین‌های زیادی داشتیم اما هیچ وقت این زنجیره قطع نشد. ما همچنان در پیک شیوع قرار داریم. 
اعمال محدودیت‌های سختگیرانه‌تر در استان‌های زرد و نارنجی می‌تواند به قطع زنجیره کمک کند؟
به‌طور کلی ما از ابتدای شیوع کرونا، جز یک دوره بسیار کوتاه، هیچ وقت قرنطینه کامل و خوبی نداشتیم، اینکه از حالا به بعد باید چه تصمیمی گرفته شود، نیاز به اطلاعات درست و دقیق دارد تا بتوان برآوردهای درستی هم داشت. ما هر بار که محدودیتی را اعمال کردیم، نتوانستیم نتیجه خوبی از آن بگیریم. به هر حال آمار همیشه گویای نتایج اعمال محدودیت‌ها و سیاستگذاری‌هاست.