تصویر کوچ

فتانه احدی ـ روزنامه‌نگار

هنوز هم می‌شود نغمه‌های زنان و مردان ایلیاتی را در دامنه‌های زاگرس شنید. هنوز هم حکایت‌های زیبا و شنیدنی از کوچ و جابه‌جایی‌های دسته‌جمعی عشایر در پیچ وخم‌های کوه‌ها و دره‌ها به گوش می‌رسد. هر چند درسال‌های اخیر تکنولوژی به مدد اهالی ایل آمده و تقریبا آنها را یکجانشین کرده اما همچنان حکایت‌های پیران و شوق کودکان ایل از تولد بره‌ها و بزغاله‌ها را می‌شود در مسیر کوچ دید و شنید. زندگی کوچ‌نشینی قدمتی به بلندای تاریخ دارد و پس از قرن‌ها این نوع زندگی در بخشی از جغرافیای ایران در جریان است.

قرن‌هاست که در جغرافیای زاگرس مرکزی و جنوبی، عشایر بویراحمدی و قشقایی، بهار و تابستان‌های گرم را در دامنه‌های سرسبز دنا و پاییز و زمستان‌های سرد را در دشت‌ها و مراتع کهگیلویه و تپه ماهورهای گچساران و در کنار رودخانه‌هایی همچون زهره، مارون و خیرآباد می‌گذرانند. بین قشلاق‌ها و ییلاق‌ها، عشایر در حرکت هستند و این زمان اگرچه سخت‌ترین بخش زندگی عشایر است اما خاطره‌انگیزترین نیز بوده و خاطرات تلخ و شیرین کوچ، تجربه‌های دیروز و حکایت‌های فردای عشایر است.

چیزی شبیه زندگی
ثبت زندگی عشایر همیشه سوژه جذاب برای عکاس‌ها بوده و اگر زادگاهت، اقلیم عشایر باشد که دیگر مقاومت  در برابر این وسوسه ناممکن به‌نظرمی‌رسد. از پس دامنه‌های سرسبز زاگرس، جایی  در دل سرزمین عشایر، از میان ایل بویراحمدی و قشقایی به اسحاق آقایی رسیدم که همه تلاش‌اش به تصویر‌کشیدن میراث سرزمین آبا و اجدادی‌اش در ایران و حتی فراتر از مرزهاست. اسحاق آقایی، عکاس مردم نگار، زندگی عشایر را در ابعاد مختلف اقتصادی، معیشت، کوچ، سنن، آیین‌ها، آداب و رسوم و صنایع‌دستی در قاب‌های مختلف به تصویر می‌کشد.
آقایی در سال 79بعد از گذراندن دوره فیلمسازی، به عکاسی علاقه‌مند شد و باتمرکز روی این کار، تصاویر زیبایی را ثبت کرد. او با تجربه زندگی عشایری، در کوچ‌های بهاری و پاییزی همراه عشایر شد و از نزدیک این زندگی را به تصویر کشید.
به‌گفته او، اکنون حال و هوای عشایر دیگر مانند گذشته نیست. اکنون با حضور کپسول گاز، بوی خوش نان‌های هیزمی کمتر به مشام می‌رسد. مردم کوچ‌نشین، روستانشین شده‌اند و از انرژی خورشیدی استفاده می‌کنند. تعداد اندکی از مردم عشایر در کوچ احشام در دامنه زاگرس مشارکت دارند. اما با وجود این در عکس‌های او زندگی سنتی از لابه‌لای تجدد بیرون کشیده و ثبت شده است. نقطه عطف عکاسی عشایر برای آقایی در سال 2012در آن سوی مرزها بین مردم شانگهای چین بوده است. عکس‌های عشایر بین عکس‌های مدرن 40عکاس دنیا، چشم‌ها را خیره کرد و آن نمایشگاه سرآغاز راهی شد که اکنون سال‌هاست آقایی در آن مشغول به عکاسی است.
آقایی در سال 97درخانه هنرمندان تهران، نمایشگاهی با عنوان «چیزی شبیه زندگی» در قالب ۳۰‌اثر با موضوع زندگی عشایر بویراحمدی و قشقایی برپا کرد. در این نمایشگاه فرهنگ، تمدن و تاریخ کهگیلویه و بویراحمد و نوعی دیگر از زندگی درسازگاری با دشواری‌های طبیعت و مواجهه مردم با دشواری‌ها و سال‌ها عزت و افتخار در عشایر در معرض دید عموم قرار گرفت و به نوعی معرف سادگی، صلابت، صداقت و پاکی مردمان دنا بود.