پارک خودرو‌ بین درختان چنار

زینب زینال‌زاده- خبر‌نگار

 22معبر بزرگ شهر تهران در حال تبدیل‌شدن به خیابان کامل هستند که از میان آنها، خیابان‌های آزادی، شهید بهشتی، شهیدمطهری، آیت، ستارخان و بخش‌هایی از خیابان ولیعصر برای این منظور هم تغییر شمایل داده‌اند و هم دارای امکانات خاصی شده‌اند. در بین اینها نیز در تعدادی از خیابان‌ها، طرح‌های خلاقانه‌ای برای ایجاد فضای سبز، مسیر دوچرخه‌سواری ایمن، پیاده‌راه و جای پارک حاشیه‌ای خودروها یا در حال اجراست یا اجرا شده است. آخرین نمونه این مورد را می‌توان در ضلع شمالی خیابان آزادی در محدوده بعد از بزرگراه یادگار امام مشاهده کرد.

الگویی موفق
اجرای طرح توسعه فضای سبز و ایجاد مسیر ویژه دوچرخه در خیابان آزادی منجر به ساماندهی پارک حاشیه‌ای در ضلع شمالی شده است. عده‌ای این طرح را نمونه‌ای از «پارکلت» می‌دانند؛ واژه‌ای که در اصطلاح به بخشی از پیاده‌رو گفته می‌شود که برای رفاه شهروندان اشغال و به فضای توقفگاهی و استراحت و گذراندن اوقات فراغت و در برخی از موارد هم نوشیدن قهوه و خوردن فست‌فود و... تبدیل می‌شود. این کار نخستین بار در سان فرانسیسکو، چهارمین شهر بزرگ آمریکا انجام شده است. در این شهر 12کاربرد (استراحت، نوشیدن قهوه، گذراندن فراغت با دوستان و...) برای پارکلت‌ها تعریف شده که هر یک متناسب با نوع کارکردشان توسط طراحان و معماران، طراحی و اجرا شده و فضاهایی منحصر به فرد در شهر ایجاد کرده‌اند. با توجه به تعریف و کاربرد پارکلت، اقدامی که توسط شهرداری منطقه 9در ضلع شمالی خیابان آزادی انجام شده، نمی‌تواند پارکلت باشد. این اقدام در راستای توسعه فضای سبز و ایجاد مسیر دوچرخه انجام شده و برای نخستین بار هم مدیریت شهری موفق شد در سایه این طرح پارک حاشیه‌ای را ساماندهی کند و از این‌رو می‌تواند به یک مدل و الگو تبدیل شود. پارک حاشیه‌ای معضلی که نتیجه تبدیل تهران به شهر خودرومحور است و یکی از مهم‌ترین چالش‌های مدیریت شهری محسوب می‌شود و برای رهایی از آن چاره‌ای جز تغییر رویکرد و تبدیل تهران از شهر خودرو‌محور به انسان‌محور نیست؛ تغییر رویکردی که منجر به عملیاتی‌شدن طرح خیابان کامل شد؛ طرحی که هدف از اجرای آن دستیابی به توسعه پایدار محله‌محوری، تامین امنیت عابرین پیاده، کاهش سوانح رانندگی، تأمین مسیر حمل‌ونقل عمومی و دوچرخه‌سواری، مطلوبیت و جذابیت محیطی معابر شهری و بهره‌مندی عادلانه همه اقشار جامعه از معبر شهری است. در حقیقت مدیریت شهری قصد دارد با اجرای طرح خیابان کامل، معابر را از زیر چرخ خودروها رها کند و با تبدیل آنها به فضاهای عمومی و امن در اختیار شهروندان قرار دهد و شهر را برای زندگی زیست‌پذیرتر کند. در خیابان کامل خودروها به نسبت خودشان از معبر سهم دارند و مردم می‌توانند برای استفاده از دوچرخه، وسایل حمل‌ونقل عمومی یا پیاده‌رو‌ها برنامه‌ریزی کنند. استفاده خلاقانه از طرح‌های شهری می‌تواند نتایج مثبت زیادی در پی داشته باشد و به نفع شهروندان به اتمام برسد؛ کاری که در خیابان آزادی انجام و سبب رضایت‌مندی شهروندان شده است.

اضافه شدن 65جای پارک خودرو با طرحی جدید
ضلع شمالی خیابان آزادی به تازگی دچار تغییر و تحولاتی شده است. باغچه‌های نقلی با نهال‌های زیبا و جای پارک خودروهای رنگین و مسیر قرمز دوچرخه‌سواری و خلاصه همه اقداماتی که چهره این بخش از خیابان را دگرگون کرده و سبب رضایت‌مندی کسبه و رهگذران شده است.
محمد امیری صاحب سوپرمارکت می‌گوید: «مراکز آموزشی، انتظامی، خدماتی، رفاهی و... در خیابان آزادی وجود دارد و از این‌رو تردد زیاد است و شهروندان برای انجام کارهایشان حتی برای دقایقی کوتاه مجبور بودند به‌صورت دوبل یا پارک‌های غیرمجاز توقف کنند و به همین دلیل ترافیک ایجاد می‌شد. با ایجاد جای پارک‌های مخصوص وضعیت بهتر شده است». افزوده شدن 65جای پارک خودرو اقدام ارزشمندی است که به‌گفته شهردار منطقه 9 نتیجه طرح توسعه فضای سبز و ایجاد مسیر دوچرخه است.
سیدمصطفی موسوی لاری در گفت‌وگو با همشهری می‌گوید: «خیابان آزادی ورودی اصلی پایتخت است و از این‌رو طرحی توسط دفتر شهردار تهران و معاونت خدمات شهری در راستای افزایش فضای سبز و ایجاد مسیر دوچرخه در این خیابان ارائه شد. ضلع شمالی فاقد باغچه و مسیر دوچرخه بود و بنابراین اجرای طرح در این ضلع از خیابان عملیاتی شد و در گام نخست با مجوز پلیس راهور، قسمتی از عرض خیابان به مسیر دوچرخه اختصاص داده شد».
او ادامه می‌دهد: «اگر در بخشی از خیابان و درست جلوی مسیر دوچرخه، باغچه ایجاد می‌شد، از یک سو جای پارک خودروها از بین می‌رفت و از سوی دیگر هم یک‌لاین کامل از خیابان آزادی حذف و مشکلات ترافیک ایجاد می‌شد و قطعا با نارضایتی شهروندان و پلیس راهور مواجه می‌شدیم. بنابراین پس از بررسی‌های کارشناسی این نتیجه حاصل شد که به جای ایجاد یک لاین فضای سبز و کاشت تک‌درخت‌ در باغچه سراسری، از روش تک‌باغچه و تک‌درخت استفاده کنیم و با این روش در فواصل مشخص و با رعایت استانداردها جای پارک خودرو ایجاد کنیم. در حقیقت یک نگاه خلاقانه سبب شد تا در اجرای یک طرح بتوانیم پارک حاشیه‌ای ضلع شمالی خیابان آزادی را ساماندهی کنیم».
 به‌گفته موسوی لاری جای پارک‌های ایجاد شده در ضلع شمالی خیابان آزادی که رنگ‌آمیزی شده‌اند، به یکی از منظم‌ترین جای پارک‌های حاشیه‌ای شهر تهران تبدیل شده‌است. هوشمند‌سازی‌ جای پارک خودروهای ضلع شمالی خیابان آزادی برنامه دیگری است که شهردار منطقه 9به آن اشاره می‌کند و می‌گوید: «در گام بعدی قصد داریم از همین مدل برای ساماندهی و ایجاد فضاهای پارک خودرو در منطقه استفاده کنیم و فضای پارک ضلع شمالی خیابان آزادی هم با همکاری فاوا هوشمند‌سازی‌ شوند تا شهروندان از خدمات مطلوب‌تری بهره‌مند شوند».