بورس مورد هجوم آمارهای اشتباه انتخاباتی

فضای انتخابات روزبه‌روز در حال داغ‌شدن است و بورس هم به گفتمان اصلی بحث‌های اقتصادی نامزد‌های ریاست‌جمهوری تبدیل شده تا سبد رأی آنها بیشتر شود، اما اطلاعات موجود نشان می‌دهد که تقریبا اغلب آمار‌ها و اظهارات کارشناسی نامزد‌های ریاست‌جمهوری، درباره بورس سطحی و حتی اشتباه است. دیروز وزیر اقتصاد هم به این موضوع واکنش نشان داد و تأکید کرد: نمی‌دانم این اطلاعات را چه کسانی به نامزدها می‌دهند.
به گزارش همشهری، به‌دنبال افزایش تعداد سهامداران بورس به 48میلیون نفر اکنون تقریبا منافع 60درصد از ایرانی‌ها با بازار سهام گره خورده است. این افزایش تعداد سهامداران در طول 2سال گذشته نامزد‌های سیزدهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری را ترغیب کرده است که برای افزایش سبد رأی خود، مدام از بورس سخن بگویند تا شاید بتوانند سهامداران را ترغیب کنند که به آنها رأی بدهند. اطلاعات موجود نشان می‌دهد که در طول چند هفته گذشته به جز یک کاندیدای ریاست‌جمهوری که مسئولیت مستقیم اقتصادی در دولت فعلی را برعهده داشته و معتقد است راهکارهای سایر نامزد‌ها برای نجات بورس غلط است، تقریبا همه نامزد‌های ریاست‌جمهوری از سیاست‌های دولت حسن روحانی در بورس به‌شدت انتقاد و راهکارهایی را برای توسعه فعالیت‌های بورس ارائه کرده‌اند. با این حال بررسی سخنان نامزد‌های ریاست‌جمهوری درباره بورس نشان می‌دهد که اطلاعات ارائه شده یا اشتباه است یا کلا از پایین‌ترین سطح فنی و کارشناسی برخوردار است. این موضوع واکنش کارشناسان بازار سرمایه و همینطور وزیر اقتصاد را هم برانگیخته است.

نامزد‌ها چه می‌گویند؟
مروری بر اظهارنظر نامزدهای سیزدهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری نشان می‌دهدکه این اظهارنظر‌ها عمدتا متکی بر 2رویکرد است؛ در رویکرد نخست، ابتدا نامزد‌های انتخابات ریاست‌جمهوری به‌شدت به سیاست‌های دولت در مواجهه با بازار سرمایه حمله می‌کنند و بعد از آن با طرح این نظریه که بازار سرمایه با بحران عمیقی مواجه است، تلاش می‌کنند راهکار‌هایی را برای نجات بورس ارائه کنند. حتی برخی نامزد‌ها دیدگاه‌هایی را مطرح می‌کنند که بیشتر جنبه امنیتی دارد.
تا اینجای کار یک نامزد ریاست‌جمهوری وعده بیمه‌کردن بورس را داده، یکی دیگر از حل مشکلات بورس ظرف 3روز خبر داده و دیگری از جبران زیان سهامداران در بورس در کوتاه‌ترین زمان ممکن سخن گفته است.
حتی یکی از نامزد‌های ریاست‌جمهوری از نوعی دزدی در بازار سرمایه خبر داده و در صفحه شخصی خود در توییتر نوشته است: نخستین کسی بودم که ریشه بحران بورس را شناسایی و از تخلف شبیه به دزدی دولت از سهامداران به‌عنوان وکیل مردم شکایت کردم.
او حتی مدعی شد 200شخص حقوقی منابع عظیمی پول را از بازار سرمایه ظرف 2ماه خارج کرده‌اند و منجر به ضرر و زیان سهامداران شده‌اند. به‌گفته او، بانک صادرات متهم است که ظرف چند روز و در روز‌های اوج شاخص کل بورس در سال 99بیش از 9هزارو 400میلیارد تومان پول از بازار سرمایه خارج کرده و ضربه بزرگی به بورس زده است که این موضوع بلافاصله واکنش مقامات بانک صادرات را برانگیخت.
احمد فاضلی، معاون بانک صادرات با بیان اینکه بانک صادرات ایران نه فقط هیچ پولی از بورس خارج نکرده، بلکه ۱۸۰هزار میلیارد ریال برای رونق بورس پرداخته است، تأکید کرد: این آمار از اساس کذب است و در سال گذشته تا پایان اردیبهشت‌ماه سال‌جاری بانک صادرات ایران و شرکت‌های تابعه آن نه فقط هیچ پولی را از بازار سهام خارج نکرده‌اند، بلکه در روند خرید و فروش و برای رونق‌بخشی به بازار سرمایه و همچنین کمک به تامین مالی عمومی به‌طور خالص بیش از ۲۸۸هزار میلیارد ریال هم برای رونق بورس و بازارگردانی سهام پرداخته‌اند؛ به‌گونه‌ای که ۱۰۸هزار میلیارد ریال آن مستقیما در بازار سرمایه و مابقی آن شامل ۶۰هزار میلیارد ریال نقد و ۱۲۰ هزار میلیارد ریال از محل مطالبات از دولت به خرید سهام شرکت‌های بورسی اختصاص یافته است. به‌گفته او، به‌راحتی با مراجعه به اعداد و ارقام موجود در بازار سهام می‌توان ادعای فوق را راستی‌آزمایی کرد.
اما ارائه چنین آمار‌هایی فقط به همین جا ختم نمی‌شود و از روز دوشنبه با ارائه آمارهای تازه‌تری از سوی برخی دیگر از نامزد‌های ریاست‌جمهوری، فضای مخدوش اطلاعاتی درباره بازار سرمایه به اوج خود رسید و حتی منجر به واکنش مستقیم وزیر اقتصاد شد.

برداشت 300هزار میلیارد تومانی دولت
به‌دنبال ارائه یک فهرست 200نفره از اخلال‌گران بورس از سوی یکی از نامزد‌های ریاست‌جمهوری که مدعی است منجر به نزول عمیق شاخص بورس در 9ماهه گذشته شده است، روز دوشنبه یکی دیگر از نامزد‌های ریاست‌جمهوری با حمله به دولت درباره سیاست‌هایی که در بازار سرمایه به‌کار گرفته است، اعلام کرد: این دولت (دولت یازدهم) ۳۰۰هزار میلیارد تومان از بورس برای خودش بیرون کشیده است که این یک جنایت اقتصادی بود. به‌گفته او، بازار سرمایه نیازمند برخورد با کسانی است که جیب مردم را خالی کردند. او همچنین تأکید کرد: بنده اواخر سال 98به مردم التماس کردم که وارد بازار سرمایه نشوند. می‌گویند رانت داشتی؟ بله، من رانت داشتم؛ چون جزو مسئولان این کشور هستم و اگر مسئولیت هم نداشتم به هر حال آدم دقیق است و می‌تواند تحلیل کند.
ارائه چنین آماری از سوی این نامزد ریاست‌جمهوری دیروز منجر به واکنش مستقیم وزیر اقتصاد شد؛ به‌طوری که فرهاد دژپسند، در این‌باره گفت: گفته شده دولت 300هزار میلیارد تومان از بورس برای بودجه دولت تامین مالی کرده و از جیب مردم برداشته است که اصلا چنین چیزی نیست. نمی‌دانم این اطلاعات را چه کسانی به نامزدها می‌دهند. گرچه روزهای انتخابات است و صحبت‌هایی نیز در این راستا انجام می‌شود، اما باید توجه شود که ممکن است آثار منفی هم داشته باشد.
او تأکید کرد: بهتر است دوستان ما با بازار سرمایه حرفه‌ای عمل کنند و از اظهارنظر غیرحرفه‌ای پرهیز کنند؛ زیرا بازار سرمایه بازار رقابت سیاسی نیست. کاندیداها نباید حرف‌هایی بزنند که قابلیت اجرا ندارد. ما نمی‌خواهیم کاندیداها را مخاطب قرار دهیم، اما نوع گفتارها نباید تخریب‌کننده فضای عمومی اقتصاد باشد.
دژپسند با اشاره به موضوع کسری بودجه گفت: برای مواجهه با کسری بودجه 2راه داشتیم؛ یکی فروش اوراق و دیگری فروش دارایی دولت، ما درآمد مالیاتی را افزایش دادیم و در ادامه از طریق فروش اوراق و دارایی 107درصد میزان مصوب تامین مالی محقق شد که این موضوع بدون فشار بر فعالان بخش خصوصی بود.
او افزود: از اوراق نیز به خوبی استفاده کردیم. ما اجازه عرضه 213هزار میلیارد تومان اوراق را داشتیم که 132هزار میلیارد اوراق به فروش رفته است. البته کسانی این اوراق را خریدند که قانونا مجاز به خرید سهام نبودند.
او در ادامه تصریح کرد: در سال 99، 6برابر سال 98از محل فروش دارایی درآمد داشتیم که بخشی از آن از طریق بورس عرضه شد و آن زمانی روی داد که بورس در اوج تشنگی عرضه بود.
به گزارش همشهری، آمارهای موجود از میزان تامین مالی مستقیم دولت از طریق بازار سرمایه نیز نشان می‌دهد که سال گذشته حجم تامین مالی دولت از بازار سرمایه رقمی بالغ بر 52هزار میلیارد تومان بود که از این مقدار 17هزار میلیارد تومان مربوط به مالیات نقل و انتقال سهام و 35هزار میلیارد تومان هم مربوط به فروش سهام شرکت‌های دولتی بوده است. دولت همچنین نزدیک به 132هزار میلیارد تومان نیز اوراق بدهی فروخته است که این مقدار را نمی‌توان در بخش تامین مالی مستقیم دولت از بازار سرمایه محاسبه کرد؛ چراکه بخشی از نقدینگی تامین شده برای فروش اوراق بدهی مستقیما از بازار سرمایه تامین نشده است؛ بنابر این آمار‌های موجود نشان می‌دهد اطلاعات ارائه شده از سوی نامزد‌های ریاست‌جمهوری نزدیک به واقعیت نیست.

مداخله‌گری در بورس
ارائه آمار‌های اشتباه و نظرات کارشناسی غلط با این فرض که بورس با سیاست‌های دستوری یا 3روزه نجات پیدا می‌کند، موجی از واکنش‌ها را در میان سهامداران برانگیخته و حتی منجر به ناامیدی سهامداران شده است. برخی کارشناسان معتقدند همان بهتر که پای بازار سرمایه به فضای سیاسی باز نشود و بازار سرمایه با همان مشکلات قبلی‌اش دست و پنجه نرم کند؛ چراکه تجربه انتخابات ریاست‌جمهوری در سال‌جاری نشان داد که اظهاراتی که درباره بورس می‌شود، فاقد هرگونه الگوی کارشناسی و صرفا برای رأی جمع کردن است که به بدنه بازار سرمایه ضربه وارد می‌کند.
مهدی سوری، درباره اظهارنظر نامزد‌های ریاست‌جمهوری درباره بورس می‌گوید: صحبت‌هایی که در مناظرات و تبلیغات می‌شود، عمدتاً برای جلب رأی سهامداران زده می‌شود و بالای ۹۹درصد صحبت‌های نامزدهای انتخاباتی درباره بورس، عملیاتی نیست.
او تأکید می‌کند: نامزدهای انتخابات ریاست‌جمهوری قصد دارند با همان سیاست‌های اشتباه مداخله‌گرانه که قسمت‌های دیگر اقتصاد و بازار را خراب کرده‌اند، به بهبود شرایط بورس بپردازند که با این شرایط نمی‌توان به تغییر شرایط امیدوار بود.
احسان رضاپور، یک کارشناس دیگر بازار سرمایه هم دراین باره به بورس‌نیوز می‌گوید: برخی از صحبت‌هایی که مطرح می‌شود درباره قیمت‌گذاری دستوری است که در مواضع برخی از کاندیدا‌ها به‌صورت پررنگ وجود دارد. نظرات مطرح‌شده درباره قیمت ارز یا سایر برنامه اقتصادی نیز که کاندیداها در حال بیان آن هستند، مشخص است که پشتوانه اقتصادی کافی ندارد. به‌گفته او، برخی وعده‌هایی که کاندیدا‌ها می‌دهند از نظر عملیاتی اساسا زیر سؤال است و برخی از متغیر‌هایی که لازمه تحقق این وعده‌هاست مهیا نیست.
او با بیان اینکه زمانبندی که برای اجرای وعده‌ها اعلام می‌شود، غیرواقعی است، تأکید می‌کند: فعالان بازار سرمایه هوشمند‌تر و واقع‌بین‌تر شده‌اند؛ بنابراین وعده‌هایی که داده می‌شود دیگر خریداری ندارد. او ادامه می‌دهد: همه به این جمع‌بندی رسیدند که متعادل‌شدن بورس نیازمند اصلاح یک یا 2فاکتور نیست، بلکه موارد مختلفی که در فضای کسب‌وکار و فعالیت بنگاه‌های اقتصادی مهم است باید اصلاح شود تا به‌مرور گرایش نقدینگی را به سمت بازار سرمایه تجربه کنیم و این موارد جزو اتفاقاتی نیست که طی چند هفته آینده صورت بگیرد.