7 صندلی در استودیو‌11

فهیمه پناه‌آذر- روزنامه‌نگار

 رسانه ملی بعد از انتخابات سال۸۸ بحث مناظره‌های داغ و پرحاشیه کاندیداها را به یک برنامه رسمی و جدی تبدیل کرد؛ مناظره‌هایی که در آن دوره‌ها به‌صورت مناظره دو‌به‌دو برگزار می‌شد و از انتخابات سال۹۲ این مناظره‌ها به شکل گروهی برگزار شد؛ رویه‌ای که تا دوره سیزدهم نیز ادامه یافت و در انتخابات1400نیز مناظره‌ها به شکل گروهی برگزار می‌شود.
به اعتقاد کارشناسان، مناظره به واسطه رودررویی کاندیداها با یکدیگر و سخن گفتن آنها با هم شکل می‌گیرد. اساسا مفهوم مناظره یعنی رودررو قرار گرفتن و به تبع اگر می‌خواهیم مناظره‌ای شکل بگیرد، باید این مناظره به‌صورت رودررو و در یک ساختار توان‌سنجی کاندیداها در ارتباط با به چالش کشیدن یکدیگر مورد توجه باشد.

صحبت‌هایی که ضمانت اجرایی ندارند
استودیو۱۱ ساختمان تولید جام‌جم محلی برای ضبط مناظره‌های پیشین بود و روزگاری برنامه‌های نود و سینمایی هفت نیز در همین استودیو ضبط و پخش شده است و حالا این استودیو میزبان مناظرات دوره سیزدهم است؛ مناظره‌هایی که به‌زعم برخی از هنرمندان مانند دوره‌های قبل در انتخاب مردم برای رئیس‌جمهور آینده تأثیرگذار نیست؛ چراکه صحبت‌هایی که در این مناظره‌ها انجام می‌شود، هیچ‌کدام ضمانت اجرایی ندارد. سیدجمال ساداتیان، تهیه‌کننده سینما درباره برگزاری مناظره در این دوره با توجه به تجربیاتی که از مناظره‌های دوره قبل وجود داشته به همشهری می‌گوید: «مناظره‌ها صورت مسئله‌ای است که همه معلول یک سیستم معیوب بوده و هست.

مناظره فرصتی می‌شود برای کسانی که قرار است در آینده‌ای نزدیک رئیس‌جمهور شوند؛ افرادی که می‌آیند و تنها شعار می‌دهند. با این شعارها نمی‌توان کشور را اداره کرد و معتقدم در این مناظره‌ها صرفا شعارگویی وجود دارد و با همین مناظره‌ها شعارگویی‌ها نیز ادامه پیدا می‌کند. مناظره زمانی مؤثر است که بتواند در انتخاب مردم نقش مشاور را داشته باشد و شناخت از افراد بدهد. اما این مناظره‌ها بیشتر یک شوی تبلیغاتی است که زمانه نشان داده هیچ ضمانت اجرایی ندارد.»

راهبری مناظره‌ها برای تشویق مردم مهم است
وی در ادامه توضیح می‌دهد: «اکثر مردم آگاهی سیاسی خوبی دارند و مناظره‌ها و جریان و نوع برگزاری آن دیگر تکراری شده است. این مناظره‌ها دیگر برای بالا بردن سواد سیاسی مردم ایران کافی نیست.
کسانی که این مناظره‌ها را برگزار می‌کنند باید برای اجرای آن نیز پیگیر باشند وگرنه مناظره‌ها هیچ خروجی ندارند. در این زمانه مناظره مشوق حضور مردم برای انتخابات یا انتخاب یک فرد اصلح هم نخواهد بود.» ساداتیان معتقد است، مناظره باید در کیفیت نیز کارگردانی شود؛ وقتی مناظره‌ها محتوا ندارند و تنها فرصتی برای حرف زدن‌های بدون اجرا هستند، برای مردم خسته‌کننده خواهند بود.»

در مناظره‌ها راهکارها مطرح شود/ دنبال مقصر نباشیم

محسن علی‌اکبری، از تهیه‌کنندگان قدیمی تلویزیون و سینما درباره مناظرات و زمان 3ساعتی که در اختیار افراد قرار می‌گیرد به همشهری می‌گوید: «3برنامه مناظره با زمان 3ساعت در اختیار افرادی قرار می‌گیرد که قرار است رئیس‌جمهور شوند و به‌نظرم در این 3ساعت بیشتر موضوعات کلی مطرح می‌شود. گاهی افرادی که نامزد هستند به جای اعلام راهکارها و طرح و برنامه‌های خود شروع به انداختن تقصیر به گردن دولت قبلی می‌کنند. وقتی دولتی زمانش تمام می‌شود دیگر مردم حوصله شنیدن موضوعات تکراری را ندارند و بیشتر مشتاق این هستند که از نامزدها راهکارهای خود را که دور از شعار و جنبه اجرایی است، بشنوند.»

عموم مردم و تأثیرگذاری مناظره‌ها
این تهیه‌کننده همچنین درباره تأثیر برگزاری برنامه‌های مناظره می‌گوید و اینکه برای قضاوت در نوع برنامه‌سازی و راهبری آن زود است و باید مناظره دوم و سوم را هم دید. اما او عنوان می‌کند که شاید مناظره‌ها برای قشر خاصی از مردم که خودشان در رشته‌های مختلف تخصص دارند، دیگر جذابیتی نداشته باشد، اما برای عموم مردم و کسانی که در روستاها و شهرهای کوچک و بزرگ زندگی می‌کنند، مهم است. تهیه‌کننده سریال «مردان آنجلس» با بیان اینکه برای عموم مردم اگر مناظره‌ها درست برگزار شود، باعث ترغیب شرکت در انتخابات و انتخاب فرد اصلح خواهد شد، توضیح می‌دهد: «با توجه به شرایط کشور و اینکه با انتخاب دولت دیگری خبری از برگزاری مناظرات کارشناسی نیست، باید رسانه ملی برنامه‌های روتینی در قالب نقد عملکرد دولت بسازد؛ مناظره‌هایی که حرف‌های کارشناسی شده را داشته باشد و البته تنها منوط به دعوت از یک گروه خاص نباشد. نقدهای سازنده در برنامه‌هایی چون مناظره می‌تواند مورد استفاده کارگزاران دولت هم باشد.»

مجری مناظره، مبصر نباشد
تهیه‌کننده سریال «مریم مقدس» همچنین به نقش مجری در برنامه‌های مناظره اشاره کرده و معتقد است کسانی که قرار است اداره جامعه را به دست بگیرند باید وقت‌شناسی در صحبت‌کردن را هم داشته باشند.
 در اینگونه مناظره‌ها کسی که مجری است، سخت‌ترین کار را انجام می‌دهد و باید به‌گونه‌ای باشد که مجری نقش مبصری را در مناظره‌ها نداشته باشد.
براساس مصوبه کمیسیون تبلیغات نامزدهای سیزدهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری، مناظره نامزدهای انتخابات برای روزهای شنبه ۱۵خرداد، سه‌شنبه ۱۸خرداد و شنبه ۲۲خرداد تعیین شده است.
 مدت زمان تعیین شده برای مناظره هم 3ساعت اعلام شده است.

اهمیت مناظره‌های تلویزیونی در آمریکا
مناظره‌های تلویزیونی در آمریکا که میان 2نامزد 2حزب اصلی دمکرات و جمهوریخواه برگزار می‌شود، اغلب در نتیجه نظرسنجی‌ها تعیین‌کننده است، به‌ویژه مناظره سوم تلویزیونی می‌تواند بر نتیجه نهایی انتخابات در این کشور نیز ‌تأثیرگذار باشد. مناظرات انتخاباتی تلویزیونی در ایالات‌متحده‌ آمریکا با حمایت و اعلام کمیسیون مناظره‌های ریاست‌جمهوری برگزار می‌شود. کمیسیون مناظره‌های انتخاباتی ریاست‌جمهوری، محل و شیوه و مقررات هر مناظره تلویزیونی را نیز تعیین می‌کند. در آمریکا مناظره‌های انتخاباتی اغلب از سوی چندین شبکه معتبر خبری که گرایشات سیاسی مختلف را نمایندگی می‌کنند، پوشش داده می‌شوند و مناظره‌ها همچنین در سایت‌های متعدد اینترنتی، فضای مجازی، شبکه‌های اجتماعی و حتی در رسانه‌های اغلب کشورهای دنیا بازتاب گسترده می‌یابند. شبکه‌های معتبر و مشهوری نظیر‌ ای‌بی‌سی، سی‌بی‌اس، ان‌بی‌سی، فاکس‌نیوز، سی‌ان‌ان، ‌ام‌اس‌ان‌بی‌سی، تلموندو، یونی‌ویژن، نیوزمکس و فاکس بیزینس نتورک، انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا در سال2020 را پوشش داده بودند. آمار بینندگان مناظره‌های تلویزیونی در آمریکا نیز از آمار بینندگانی که از طریق این شبکه‌های تلویزیونی مناظرات را به تماشا نشستند به‌دست می‌آید. پرسش‌شوندگان در نظرسنجی‌ها درباره فرد پیروز هر مناظره نیز از میان بینندگان این شبکه‌های تلویزیونی انتخاب می‌شوند.در هر دوره از انتخابات آمریکا نامزدهای کسب مقام ریاست‌جمهوری 3بار و نامزدهای معاونت ریاست‌جمهوری نیز 3بار در مناظرات تلویزیونی که با حضور یک مجری که اغلب از شخصیت‌های رسانه‌ای یا دانشگاهی مشهور آمریکا هستند، برگزار می‌شود. سال2020 و با بروز ویروس کرونا، شیوه برگزاری مناظره‌ها تا حدی تغییر کرد و مناظره‌های تلویزیونی میان کاندیداهای ریاست‌جمهوری با رعایت پروتکل‌های بهداشتی انجام گرفت. حتی یک دور از این مناظره‌ها نیز به‌دلیل ابتلای دونالد ترامپ به کرونا و امتناع وی از مناظره با جو بایدن در فضای مجازی لغو شد. در واقع برای انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا در سال2020 تنها 2دور مناظره برگزار شد. این مناظره‌ها در دانشگاه‌های آمریکا برگزار شدند.اولین مناظره به تاریخ ۲۹سپتامبر در کلیولند برگزار شد و میزبانی آن برعهده دانشگاه «کیس وسترن رزرو» و «کلینیک کلیولند» بود. مقرر بود دومین مناظره به تاریخ ۱۵اکتبر در مرکز هنرهای نمایشی «ادرین آرشت» در میامی برگزار شود اما چون ترامپ نپذیرفت در مناظره مجازی حاضر شود، لغو شد. سومین مناظره به تاریخ ۲۲اکتبر در دانشگاه «بلمونت» در نشویل تنسی برگزار شد.