نور در تاریکخانه تجارت برق

زودتر از آنچه تصور می‌شد، بحران صنعت برق، به پدیده‌ای سیاسی و امنیتی تبدیل شد. منتقدان دولت به‌ گونه‌ای گزارش کارشناسی وزارت نیرو درباره مصرف 2هزار مگاوات برق را برای استخراج رمزارزها، ابهام‌آمیز خواندند و آن را رد کردند. 
حالا منتقدان دولت آدرس جدیدی برای خاموشی‌ها معرفی کرده‌اند؛ از نظر آنان سرمایه‌گذاری‌نکردن دولت در ساخت نیروگاه‌های جدید و اصلاح‌نکردن خطوط انتقال و توزیع برق دلیل خاموشی‌های اخیر است. وزارت نیرو هم که با شدید‌ترین انتقادها مواجه شده، در گزارشی از دولت خواست به برخی وزارتخانه‌ها ازجمله وزارت اطلاعات و کشور ماموریت داده شود تا بحران را بررسی کنند. اینکه وزارت نیرو از دو وزارتخانه امنیتی و سیاسی، یعنی وزارت اطلاعات و وزارت کشور کمک خواسته، می‌تواند به‌روشنی نشان‌دهنده نشانی اماکنی باشد که به‌صورت غیرمجاز اما به شکل گسترده رمزارز تولید می‌کنند؛ مراکزی که هزینه برق مصرفی آنها یا رایگان است یا ارزان. 
به‌نظر می‌رسد دست وزارت نیرو برای برخورد با استخراج رمزارزها در برخی مراکز چندان باز نیست و به همین دلیل از دولت خواسته تا مسئولیت این کار به وزارتخانه‌های اطلاعات و کشور واگذار شود.

دلایل ترندشده
همزمان با کارزارهای تبلیغاتی، حول محور قطع برق، منتقدان در 24ساعت گذشته، در شبکه‌های اجتماعی تلاش کرده‌اند خاموشی‌های اخیر و بحران صنعت برق را به موافقت اولیه ایران برای پیوستن به معاهده آب و هوای پاریس پیوند بزنند و آن را اصطلاحا «ترند» کنند. براساس معاهده پاریس، کشورها متعهد شده‌اند از میزان مصرف سوخت فسیلی کم کنند. مخالفان، دولت را به باد انتقاد گرفته‌اند که چرا، به‌گفته آنها زیر بار این تعهدات رفته است. معلوم نیست چرا همانند ماجرای برجام، آنها حاضر نمی‌شوند خواسته خود را از مسیرهای قانونی دنبال کنند و از مجلس اصولگرا بخواهند تا قانونی را وضع کند که دولت حق پذیرش تعهدات بین‌المللی در ارتباط با معاهده پاریس را نداشته باشد.

چالش امنیت انرژی در ایران
قطع گاز و خاموشی برق در زمستان پارسال و تکرار خاموشی‌ها در نخستین روزهای خرداد1400 تنها نشانه‌هایی از به‌خطرافتادن امنیت انرژی در ایران است. کاهش سرمایه‌گذاری‌ها در صنعت آب و برق، به‌ویژه پس از تحریم‌ها باعث آسیب‌پذیری فرایند تامین مطمئن انرژی در کشور شده است. افزون بر این، مداخله دولت در قیمت‌گذاری‌ها هم انگیزه سرمایه‌گذاری در فرایند تولید انرژی، توزیع و انتقال آن و همچنین بهینه‌سازی و افزایش بهره‌وری انرژی را از بین برده و بر وخامت اوضاع افزوده است؛ چالشی که در نهایت باعث شده اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس‌جمهور، اعلام کند: خاموشی‌های چند روز اخیر یک هشدار بود تا با برنامه‌ریزی و اتخاذ تدابیر لازم، انگیزه بخش خصوصی را برای سرمایه‌گذاری در این بخش افزایش دهیم.

گزارش اردکانیان به دولت
همزمان، عصر یکشنبه رضا اردکانیان، وزیر نیرو، در قالب گزارشی به هیأت دولت، به ریاست حسن روحانی، برنامه‌ها و پیشنهادهای این وزارتخانه را برای تامین برق در تابستان داغ پیش‌رو و اقدام‌های لازم برای عبور از اوج مصرف ارائه کرد. او در گزارش خود می‌گوید: با توجه به افزایش یک میلیون مشترک جدید برق و افزایش مصرف صنایع جدید در سال۱۳۹۹، با احداث نیروگاه‌های جدید و ارتقای ظرفیت واحدهای موجود و اعمال برنامه‌های مدیریت مصرف، می‌توان نیاز مصرف متعارف را به‌خوبی پوشش داد.
 او در گزارش خود با مقایسه حجم مفید کل نیروگاه‌های آبی در سال‌های آبی۱۳۹۷ تا ۱۴۰۰، اعلام می‌کند؛ جمع حجم مفید سال آبی1400-1399 نسبت‌به سال آبی1399-1398، با کاهش ۵۷درصدی همراه بوده و همچنین مقایسه حجم مفید کل نیروگاه‌های آبی در سال‌های آبی 1397 تا ۱۴۰۰، از کاهش ۳۵۰۰مگاواتی تولید نیروگاه‌های برقابی حکایت دارد.

رشد مصرف در دو‌ماه اول امسال
در این گزارش آمده است: از ابتدای امسال تا آخر اردیبهشت، به نسبت مدت مشابه در سال۱۳۹۹، میزان مصرف برق ۹۰۰۰ مگاوات (معادل ۲۰درصد) افزایش یافته، درحالی‌که متوسط رشد مصرف برق از سال۱۳۹۳ تا ۱۳۹۹، سالانه در ماه‌های فروردین و اردیبهشت ۱/۸درصد بوده است. از دلایل این میزان رشد مصرف طی یک سال اخیر، افزایش زودهنگام و شدید دمای هوا و در مدار قرارگرفتن سیستم سرمایشی، رشد فزاینده استفاده از ماینرها و تجهیزات استخراج رمزارز، راه‌اندازی زودهنگام چاه‌های کشاورزی به‌دلیل کاهش بارش‌ها و رشد تولید و افزایش مصرف برق صنایع بزرگ است.

بازشدن جعبه سیاه ماینرها
اما نقطه کانونی گزارش اردکانیان در نشست هیأت دولت، به بازکردن جعبه سیاه استخراج غیرقانونی رمزارزها اختصاص دارد که براساس آن از تیر‌ماه پارسال تا پایان فروردین امسال، تعداد ۱۷۵هزار ماینر کشف و تعداد ۲۶۶۱مرکز غیرمجاز استخراج رمزارز در کشور، که بیشتر آنها در بخش صنعت، کشاورزی و خانگی فعال بوده، کشف و جمع‌آوری شده که سهم گزارش‌های مردمی از این میزان، ۲۷درصد بوده است. وزارت نیرو در ادامه گزارش خود، خواستار همکاری بیشتر وزارتخانه‌های اطلاعات، کشور، صنعت، معدن و تجارت، ارتباطات و فناوری اطلاعات و دادستان‌ها و پلیس امنیت اقتصادی (به‌ویژه مدیریت انرژی وزارت اطلاعات)، با وزارت نیرو، در شناسایی و جمع‌آوری مراکز غیرمجاز استخراج رمزارز و نظارت بر کنترل برگشت مجدد تجهیزات به چرخه استفاده مجاز می‌شود. به گزارش همشهری، هرچند هیأت وزیران پذیرش پیشنهاد وزارت نیرو را، به گزارش کمیسیون امور زیربنایی، صنعت و محیط‌زیست دولت مشروط کرده، اما سؤال اینجاست؛ مراکز غیرمجازی که وزیر نیرو از آن سخن گفته در چه جاهایی مستقر شده‌اند که وزارت نیرو خواستار ورود و کمک نهادهای امنیتی و انتظامی و سیاسی شده است؟

مکث
حرارتی‌ها، سوپرمن صنعت برق می‌شوند

همزمان با اوج‌گیری انتقادها، مدیرعامل شرکت برق حرارتی از افزایش ۳.۵هزار مگاواتی تولید برق نیروگاه‌های حرارتی تا پایان هفته خبر داد. محسن طرزطلب در عین حال تأکید کرد: اغلب نیروگاه‌های دولتی فرسوده و قدیمی هستند و هر لحظه ممکن است وقوع یک اتفاق غیرمنتظره فنی برخی از این واحدها را از مدار تولید خارج کند.
همزمان برخی شهروندان تهرانی از اینکه برق آنها براساس جدول خاموشی‌ها قطع نشده، خبر داده‌اند. ناظران آگاه می‌گویند به‌نظر می‌رسد بحران سه‌روز اخیر در کوتاه‌مدت دست‌کم به‌دلیل حساسیت انتخابات ریاست‌جمهوری فروکش کند. مدیرعامل شرکت برق حرارتی با بیان اینکه کاهش ۳۵درصدی میزان بارش‌ها تولید نیروگاه‌های برقابی را به‌شدت محدود کرده، گفت: تلاش می‌شود تا پایان هفته ۳هزار و ۵۰۰مگاوات از تعمیرات نیروگاه‌های حرارتی باقیمانده به پایان برسد. او با تأکید بر اینکه در پیک تابستان امسال ۱۰هزار مگاوات کسری تولید برق وجود خواهد داشت، افزود: پارسال به‌دلیل مشکلات مرتبط با تامین گاز نیروگاه‌ها نتوانستیم تعمیرات واحدهای تولید برق حرارتی را در موعد مقرر آغاز کنیم و به‌ناچار واحدهای بخاری استفاده‌کننده سوخت مایع در مدار تولید نگه داشته شد.
‌او با تأکید بر اینکه سال گذشته ۱۴میلیارد مترمکعب سوخت معادل گازوئیل و مازوت در نیروگاه‌ها استفاده شده، ادامه داد: تأخیر در شروع تعمیرات و تعویض آنها موجب شده که به‌ناچار ۱۰هزار مگاوات از برنامه تعمیرات نیروگاه‌ها به تعویق بیفتد و به شهریورماه امسال موکول شود. مدیرعامل شرکت مادرتخصصی برق حرارتی گفت: با وجود وقفه ایجاد‌شده تلاش شد که از اواسط اسفندماه تا نیمه خرداد امسال تعمیرات واحدهای باقیمانده به پایان برسدکه فروردین و اردیبهشت‌ماه امسال افزایش بی‌سابقه میانگین دمای کل کشور نسبت به سال گذشته مجددا برنامه‌ریزی تعمیرات نیروگاه‌ها را دچار اختلال کرد و به ناچار این واحدها در مدار تولید نگه داشته ‌شدند. طرزطلب با تأکید بر اینکه کاهش ۳۵درصدی میزان بارش‌ها تولید نیروگاه‌های برقابی را به‌شدت محدود کرده است، ادامه داد: تلاش می‌شود تا پایان این هفته 3هزار و ۵۰۰مگاوات از تعمیرات نیروگاه‌های حرارتی باقیمانده به پایان برسد و سایر نیروگاه‌ها که به دلایلی خارج از شبکه هستند مجددا وارد مدار شده و کمک‌کننده شبکه سراسری برق باشند. مدیرعامل شرکت برق حرارتی ادامه داد: امسال در تلاش بودیم نیروگاه‌های متعلق به وزارت نفت، همانند غرب کارون و ایران ال‌ان‌جی را در اختیار شبکه سراسری برق قرار دهیم اما اعلام شده فقط امکان اختصاص ۲۰۰مگاوات از ظرفیت نیروگاه غرب کارون به شبکه وجود دارد و 3‌واحد گازی نیروگاه ال‌ان‌جی نیز رزرو مجموعه پارس‌جنوبی خواهد بود. او اضافه کرد: هم‌اکنون نیروگاه اصفهان هم با یک‌سوم ظرفیت در مدار تولید است و ۵۰۰مگاوات آن به‌دلیل کسری آب از مدار خارج شده که امیدواریم بخشی از این ظرفیت تا انتهای خردادماه به مدار تولید بازگردد.