تحقق مساوات

آرام محمدی ـ روزنامه‌نگار

افزایش حقوق و همچنین همسان‌سازی حقوق بازنشستگان قدیم و جدید و همسان‌سازی با شاغلان از درخواست‌های اصلی بازنشستگان است. حرف مستمری‌بگیران این است که با تورم موجود و افزایش هزینه‌های زندگی، قدرت خرید آنها کاهش یافته، بنابراین آنها خواستار آن هستند که بتوانند با حقوقی که دریافت می‌کنند، حداقل نیازهای اساسی خانواده خود را تأمین کنند! درخواست همسان‌سازی حقوق نیز به‌دلیل شکاف بین دریافتی آنها با بازنشستگان جدید و شاغلان است. بازنشستگان خواهان برقراری مساوات هستند. مردادماه سال گذشته صدای بازنشستگان تأمین اجتماعی شنیده شد و طرح همسان‌‌سازی حقوق آنها براساس بند ب ماده ۱۲ قانون برنامه ششم توسعه به اجرا گذاشته شد. مهرماه نیز دستورالعمل همسان‌سازی حقوق بازنشستگان کشوری و لشکری ابلاغ شد. درحال‌حاضر قانون همسان‌سازی حقوق بازنشستگان کشوری و لشکری و همچنین بازنشستگان تأمین اجتماعی در آستانه دائمی‌شدن است. در ادامه به بررسی این سؤال پرداختیم که آیا هنوز کسی از بازنشستگان هست که مشمول قانون همسان‌سازی نشده باشد؟

همسان‌سازی حقوق بازنشستگان کشوری و لشکری
نخستین مرحله همسان‌سازی حقوق بازنشستگان کشوری در فروردین‌ماه 99 و طرح کامل همسان‌سازی در مهرماه اجرا شد. دستورالعمل اجرایی همسان‌سازی حقوق بازنشستگان کشوری و لشکری به‌دنبال اجرای ماده 30برنامه ششم توسعه ابلاغ شد. طبق طرح تکمیلی، حقوق بازنشستگان به 90درصد میانگین حقوق شاغلین همتراز افزایش یافت. متناسب‌سازی حقوق براساس عدالت بیمه‌ای اجرا می‌شود و مبنای همسان‌سازی حقوق بازنشستگان پرداخت 30سال حق بیمه است. درواقع، سابقه و میزان پرداختی حق بیمه ملاک اجرای این قانون است و هرچه سابقه پرداخت بیمه از 20سال بالاتر برود، مبلغ بالاتری به حقوق مستمری‌بگیران اضافه می‌شود. این شیوه برای تحقق عدالت در حق بازنشستگانی است که سابقه پرداخت بیشتری دارند. در مرحله نخست، همسان‌سازی به‌دلیل کمبود اعتبارات، به‌صورت پلکانی و نزولی و از حقوق‌های پایین شروع شد. آن‌زمان اعلام شد که حدود 10درصد بازنشستگان با حقوق بالا نسبت به میانگین گروه خود مشمول قانون نشدند و تنها حدود 15درصد افزایش حقوق سنواتی به آنها تعلق گرفت. به این ترتیب در مرحله نخست همسان‌سازی، حدود 10درصد از بازنشستگان که دریافتی آنها بیشتر از گروه همترازشان بود، از دایره این طرح بیرون ماندند.
مهرماه که مرحله دوم و تکمیلی همسان‌سازی انجام شد، با تخصیص 18هزار میلیارد تومان منابع دولتی، مشکل کمبود اعتبار رفع شد و 2میلیون و 200هزار بازنشسته صندوق‌های بازنشستگی کشوری و لشکری مشمول طرح شدند. بنابراین، درحال‌حاضر کسی از بازنشستگان تحت پوشش این صندوق‌ها از همسان‌سازی بی‌بهره نمانده و متناسب‌سازی حقوق بازنشستگان کشوری و لشکری به‌طور 100درصد طبق میانگین 90درصد حقوق شاغلین همتراز اجرا می‌شود.

همسان‌سازی حقوق بازنشستگان تأمین اجتماعی
مرحله نخست طرح متناسب‌سازی حقوق بازنشستگان تأمین اجتماعی نیز براساس بند ب ماده ۱۲ قانون برنامه ششم توسعه از مردادماه سال 99به اجرا گذاشته شد. به‌گفته اکبر شوکت، عضو هیأت امنای سازمان تأمین اجتماعی، طبق توافقات صورت‌گرفته در کانون عالی بازنشستگان کشور، قرار شد که سالانه 16هزار میلیارد تومان بابت همسان‌سازی حقوق بازنشستگان اختصاص یابد که در سال 99به‌دلیل معوقات دولت، 32هزار میلیارد تومان به صندوق تأمین اجتماعی اختصاص پیدا کرد. با وجود اجرای مرحله نخست این طرح، اعتراضات بازنشستگان این صندوق در برخی شهرهای کشور ادامه داشت که نسبت به تبعیض در اجرای قانون همسان‌سازی خود با بازنشستگان کشوری و لشکری معترض بودند و خواستار پیگیری مطالبات خود از سوی مسئولان بودند. پاسخ مسئولان به این موضوع این بود که براساس بند و تبصره 2قانون بودجه 1399، تأمین اجتماعی فقط 30درصد دریافتش را می‌توانسته برای همسان‌سازی حقوق بازنشستگان صرف کند. مسئولان در پاسخ به بازنشستگان معترض تأمین اجتماعی وعده دادند که این منع قانونی در لایحه بودجه 1400برداشته شده و حتی منابع مالی لازم نیز برای تداوم همسان‌سازی حقوق بازنشستگان لحاظ شده است.
مشکل بزرگی که بر سر راه صندوق تأمین اجتماعی قرار دارد، بدهی‌های معوق دولت به این صندوق است که به‌گفته عضو هیأت امنای سازمان تأمین اجتماعی، از 300هزار میلیارد تومان هم رد شده است! طبق گفته مسئولان این صندوق، تأمین اجتماعی هم‌اکنون یک صندوق ورشکسته است که با فروش اموال خود همسان‌سازی و متناسب‌سازی حقوق بازنشستگان را اجرا می‌کند. تأکید مسئولان تأمین اجتماعی این است که اگر بدهی‌های دولت بموقع پرداخت شود، مشکلات این صندوق هم رفع خواهد شد. در شرایط پیش‌آمده آنها اعلام کردند که پرداخت ۸۹ هزار میلیارد تومان بدهی دولت به تأمین اجتماعی ضامن و پشتوانه اجرای متناسب‌سازی در سنوات آینده خواهد بود. این اتفاق افتاد و 89هزار میلیارد تومان از محل پرداخت دیون دولت اختصاص یافت.
محمدباقر نوبخت، رئیس سازمان برنامه و بودجه، در صحبت‌های اخیر خود خبر از تدوین لایحه دائمی‌شدن همسان‌سازی حقوق بازنشستگان کشوری، لشکری و همچنین تأمین اجتماعی داد و خاطرنشان کرد با رایزنی با نمایندگان بازنشستگان، پیش‌نویس لایحه متناسب‌سازی حقوق تهیه شده است. وی تأکید کرد که «همان قانون حداقل 90درصد میانگین ناخالص حقوق و فوق‌العاده مشمول کسور بازنشستگی شاغل 30سال خدمت هم‌گروه یا هم‌طبقه و یا رتبه با عناوینی که هست، باید اجرا شود.»
 ناهید حیدری، مدیرکل مستمری‌های سازمان تأمین اجتماعی، در پاسخ به این سؤال که کدام گروه‌ها از همسان‌سازی بیرون مانده‌اند، به همشهری گفت: از آنجا ‌که مطابق مفاد بند ب ماده‌12قانون برنامه ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران مقرر شده سازمان تأمین اجتماعی موظف است مطابق قوانین مربوطه در طول اجرای قانون برنامه، حقوق بازنشستگان و مستمری‌بگیران را متناسب‌سازی نماید، لذا با عنایت به ماده قانونی مذکور همه مستمری‌بگیران بازنشسته، از کار افتاده کلی و بازماندگان که در تاریخ اجرای متناسب‌سازی، پرونده آنها فعال بوده و یا افرادی که حداکثر تا پایان دوره برنامه ششم توسعه مستمری آنها برقرار شده و یا مجدداً فعال می‌شود، مشمول اجرای متناسب‌سازی حقوق خواهند بود و استمرار این طرح پس از پایان برنامه ششم توسعه مستلزم تصویب قوانین مربوطه از سوی مراجع قانونگذار است.

همسان‌سازی حقوق فرهنگیان و اعضای هیأت‌علمی
در طرح همسان‌سازی حقوق فرهنگیان نیز مبنا بر این است که همه فرهنگیان بازنشسته‌ای که به شرایط بازنشستگی رسیده و حکم برای آنها صادر شده است، حقوق بازنشستگی برایشان از 90درصد شاغلان هم‌رتبه و همتراز کمتر نیست. درحال‌حاضر طرح رتبه‌بندی فرهنگیان در انتظار دستورالعمل است و بعد از ابلاغ دستورالعمل، از ابتدای سال‌جاری لحاظ می‌شود. در طرح همسان‌سازی حقوق هیأت‌علمی‌ها نیز علاوه ‌بر ۲۵ درصد افزایش حقوق سال‌جاری و ۲۰ درصد افزایش حق مدیریت، 2مرحله افزایش۳۰درصدی نیز وجود دارد که ۳۰ درصد اول به تمام اعضای هیأت‌علمی تعلق می‌گیرد.