شاخص بورس در منطقه خطر

با نزول سنگین شاخص کل بورس تهران در مبادلات دیروز احتمال نزول شاخص بورس به محدوده 870تا 900هزار واحد به لحاظ تکنیکی افزایش یافت. تحلیلگران بنیادی هم بر این باورند که درصورت بهبود نیافتن عوامل کلان اقتصادی احتمالا نزول بورس عمیق‌تر خواهد شد.
به گزارش همشهری، روز شنبه خط حمایت شاخص کل بورس تهران به لحاظ تکنیکی شکسته شد. این موضوع خطر نزول بورس به محدوده 870تا 900هزار واحد را افزایش داد چرا که به لحاظ تکنیکی شکسته شدن خط حمایت یک علامت آشکار برای عمیق‌تر شدن دوران نزول است. شاخص کل بورس تهران از دی‌ماه پارسال تاکنون بار‌ها به ناحیه یک میلیون و 110هزار واحد واکنش مثبت نشان داده بود و هر بار که به این محدوده رسیده بود با رشد موقت مواجه شده بود. در این مدت شاخص کل بورس تهران بیشتر از 3 بار به این منطقه واکنش مثبت نشان داده بود و این موضوع باعث شده بود که این منطقه به محدوده حمایت شاخص بورس تبدیل شود اما روز شنبه برای نخستین بار در 4‌ماه گذشته این خط حمایت شکسته شد و با نزول 20هزار واحدی شاخص کل در مبادلات روز گذشته شکست خط روند تأیید و امید‌ها برای حمایت دوباره در این محدوده از بین رفت.

میزان خروج پول
دیروز همچنین به‌دنبال نزول سنگین شاخص بورس برای دومین روز متوالی بیش از 635میلیارد تومان نقدینگی سهامداران حقیقی از بازار سهام خارج شد.روز شنبه هم 976میلیارد تومان از نقدینگی سهامداران حقیقی از بازار خارج شده بود که بالاترین میزان خروج نقدینگی از ابتدای سال تاکنون بود. این به‌معنای آن است که ظرف 2 روز بیش از 1600میلیارد تومان نقدینگی از بازار سهام خارج شده است. از مرداد‌ماه پارسال تاکنون که روند نزولی بازار سهام آغاز شده است نزدیک به 90هزار میلیارد تومان نقدینگی از بازار سهام خارج شده و ارزش روزانه معاملات به پایین‌ترین حد خود رسیده است. آمار‌ها نشان می‌دهد ارزش روزانه معاملات خرد به‌طور میانگین به 2500میلیارد تومان رسیده است درحالی‌که در 5ماهه نخست سال قبل ارزش معاملات خرد حتی به 20هزار میلیارد تومان هم رسیده بود. هنوز مشخص نیست نقدینگی خارج شده از بازار سهام به‌سوی کدام بازار رهسپار شده است اما شواهد میدانی نشان می‌دهد بخشی از این نقدینگی راهی بازار اوراق بدهی و برخی راهی بازار رمز‌ارز‌ها شده است.
برخی آمار‌ها نشان می‌دهد تعداد ایرانی‌هایی که وارد بازار رمزارز‌ها شده‌اند و اتفاقا بخش عمده این افراد هم سهامداران زیان‌دیده بورس هستند اکنون به 12میلیون نفر رسیده و حجم معاملات بازار رمزارز‌ها هم از سوی ایرانی‌ها به روزانه 5تا 10هزار میلیارد تومان یعنی رقمی بین 2تا 4برابر معاملات بورس رسیده است.اما چرا نقدینگی در حال ورود به بازار‌هایی نظیر رمزارز‌هاست؟

ریشه‌های نزول
تقریبا اغلب کارشناسان بازار سهام بر این باورند که اجرای سیاست‌های اشتباه عامل اصلی خروج نقدینگی از بازار سهام است. اصلی‌ترین سیاست اشتباه در این زمینه، تغییرات سیاست‌های پولی در ابتدای سال گذشته بود که در جریان آن نرخ بهره در اقدامی نادر در اقتصاد ایران یکباره به‌شدت افت کرد و به 8درصد رسید و باعث تزریق نقدینگی به سمت بورس شد.در همین دوره دولت به‌صورت هدفمند مردم را برای سرمایه‌گذاری در بورس تشویق می‌کرد. اگرچه بانک مرکزی می‌گوید کاهش نرخ بهره خارج از اراده بانک مرکزی و ناشی از کاهش تقاضا برای پول تحت‌تأثیر کرونا بوده است اما منتقدان بر این باورند بانک مرکزی آدرس غلط می‌دهد و این یک سیاست هدفمند از سوی بانک مرکزی و دولت بوده تا از این طریق هم مانع رشد تورم و ونزوئلایی شدن اقتصاد ایران شوند و هم کسری بودجه دولت را جبران کنند. به زعم منتقدان دولت از طریق این سیاست نقدینگی را برای کاهش خطرات تورم‌زای آن به سمت بورس هدایت کرد اما بعد از رفع شدن خطر و کاهش اثرات تورمی نقدینگی، سیاستش را تغییر داد و باعث افت سنگین بورس و زیان شدید سهامداران شد. منتقدان همچنین با تکیه بر این استدلال عامل اصلی تزریق نقدینگی به بورس را تشویق دولت برای سرمایه‌گذاری مردم در بورس می‌دانند.
علی اسلامی‌بیدگلی، عضو هیأت مدیره شرکت مشاور سرمایه‌گذاری آرمان آتی درباره ریشه‌های نزول بورس از مرداد‌ماه تاکنون می‌گوید: می‌توان گفت عامل نخست، تشویق روزافزون سیاستمداران به حضور مردم در بازار سرمایه و همچنین تحریکات صدا و سیما، شبکه‌های اجتماعی نظیر تلگرام‌، اینستاگرام و تشویق مردم از طریق آنها بود. او می‌افزاید:آنها تصور داشتند که با هدایت منابع به سمت بازار سرمایه، منابع به‌تدریج وارد چرخه اقتصادی کشور می‌شود و می‌تواند به مهار تورم کمک کند. حتی برخی معتقد بودند که سرمایه‌گذاری افراد در این شرایط می‌تواند منجر به کاهش تورم انتظاری هم بشود؛ چرا که مردم احتمالا با هدف کسب سود بالاتر و افزایش قدرت خرید بالاتر در آینده، مصارف و سرمایه‌گذاری‌های خود را به تعویق می‌اندازند و منابعی را که قرار بود صرف خرید کالاهای مصرفی و کم‌دوام یا خرید مسکن کنند، در این بازار سرمایه‌گذاری خواهند کرد.
او با بیان اینکه برداشت بسیاری از افراد این بود که این اتفاق برای اقتصاد کشور که با رشد روزافزون نقدینگی و اثرات احتمالی تورمی آن مواجه است، بسیار بهتر از هجوم منابع به سمت سایر بازارهاست توضیح می‌دهد: بی‌تردید این دو محرک باعث گسیل منابع به سمت بازار سرمایه شد. مردم ریسک‌گریز کشور که هیچ‌گاه حاضر نبودند پس‌اندازهای خود را به جز بانک در جای دیگری سرمایه‌گذاری کنند، با صحبت‌های دائمی مسئولان  وارد بازار سرمایه کردند. بازار سرمایه هم که زیرساخت و ظرفیت لازم برای جذب این منابع و هدایت آنها به سمت تشکیل سرمایه، تامین مالی بنگاه‌ها و تقویت بازار اولیه را نداشت، شاهد رشدهای روزانه چندین درصدی در شاخص و رکوردهایی شد که هر روز شکسته می‌شد.
اسلامی با اشاره به اینکه تداوم این سیاست منجر به تحریک بیشتر مردم برای سرمایه‌گذاری در بورس شد ادامه می‌دهد: اینگونه شد که بازاری که می‌توانست برای سال‌های متمادی نرخ رشدی مطمئن و اندکی بالاتر از سایر بازارها ازجمله بازار پول داشته باشد و کمک شایانی به تشکیل سرمایه و تامین مالی بنگاه‌ها کند مزیت‌هایش را از دست داد و رشد‌های آینده همگی پیش‌خور شد.این کارشناس بازار سرمایه می‌افزاید: در این بین بسیاری از هموطنان، عمدتا از قشر متوسط جامعه، پس‌اندازهایی را که با زحمت فراوان و در طول سال‌های بسیار جمع کرده بودند، طی چند‌ماه در بورس از دست دادند.
مرتضی عباد، یک کارشناس دیگر بازارسرمایه هم در این‌باره می‌گوید: ریزش بازارسرمایه، چند دلیل عمده داشت که یکی از دلایل ریزش بازار، ورود دولت به این بازار بود.ضمن آنکه جذابیت بازار رمزارزها هم در خروج نقدینگی از بازار سرمایه و ورود بخشی از سرمایه‌ها به بازار رمزارزها و منفی‌های بازار سرمایه بی‌تأثیر نبود.

 نزول تا کجا ادامه دارد
تحلیلگران تکنیکی بر این باورند که با توجه به شکسته شدن خط حمایت بورس احتمال نزول بورس به محدوده 870تا 900هزار واحد تقویت شده است. تحلیلگران بنیادی هم بر این باورند که درصورت بهبود نیافتن عوامل کلان اقتصادی احتمالا نزول بورس عمیق‌تر خواهد شد.حسن کاظم‌زاده، یک کارشناس بازار سرمایه در این‌باره می‌گوید: بازار در سطوحی بود که انتظار حمایت فنی داشت اما این موضوع محقق نشد.او می‌افزاید: تا زمانی که ابهامات کلان اقتصادی وجود دارد و سرمایه‌گذاری بالایی وارد بازار نشود روند فعلی ادامه خواهد داشت. به‌گفته او از اوایل اردیبهشت‌ماه طرح‌های حمایتی به‌نفع بازارسرمایه به‌تصویب رسید ولی به‌طور کامل اجرایی نشد؛ همزمان شدن این موضوعات و از دست رفتن حمایت فنی و تکنیکالی شاخص‌کل، ناامیدی بیشتری را به بازار تزریق کرد و موجب شد تا فروشنده‌های بیشتری برای عرضه اقدام کنند.
محمدیوسف امین‌داور، کارشناس دیگر بازار سرمایه در این‌باره می‌گوید:با توجه به اینکه ایران در وقوع وقایع اقتصادی و سیاسی کشوری غیرقابل پیش‌بینی است اگر نرخ دلار به زیر ۲۰ هزار تومان برسد شاهد ریزش گسترده ارزش سهم‌ها در بازار سرمایه خواهیم بود.
او با بیان اینکه ایجاد روابط خارجی با کشورهای مختلف جهان با احیای برجام برای رشد بازار سرمایه اهمیت دارد، گفت: اگر ایران کشوری باشد که درهای خود را برای صادرات و واردات روی تمام کشورهای دنیا ببندد به‌طور قطع شاهد افت بازار سرمایه در صنایع مختلف خواهیم بود اما اگر با احیای برجام شاهد تداوم تبادلات خارجی ایران با کشورهای مختلف جهان باشیم این اتفاق برای بازار سرمایه بسیار مثبت خواهد بود.