کلیسایی که به دست کشاورزان ساخته شد

حسن حسن‌زاده
 

قدم زدن در کوچه‌های فرعی اطراف باشگاه آرارات و عبور از زیر سایه درختان سرسبز این کوچه‌ها، میانبری است به تاریخ گذشته این محله قدیمی.

در کوچه امید، هنوز هم بقایای کاهگلی قلعه ارامنه در دل حصار سنگی و آجری دیوارهای نوساز خودنمایی می‌کند. قلعه‌ای که پلی است به تاریخ این محله و ماجراهایی که موسفیدان امروز محله از سر گذرانده‌اند. روزگاری که به جای آپارتمان‌ها و برج‌های اطراف تا چشم کار می‌کرد، زمین کشاورزی دیده می‌شد. با مهاجرت ۱۳ خانواده ارمنی به ونک، قلعه‌ای برای سکونت کشاورزان ساخته شد. کشاورزان شب را کنار خانواده‌های خود در اتاق‌های قلعه به صبح می‌رساندند و آفتاب نزده به دل زمین‌های کشاورزی اطراف می‌زدند.

در تقاطع کوچه امید و خیابان مهتاب یادگاری دیگری از سکونت کشاورزان ارمنی دیده می‌شود. کلیسای میناس که هنوز هم میزبان مراسم مذهبی ارامنه است به تدریج با ورود نخستین ارامنه به محله ونک و به دست کشاورزان ساخته شد. «علیرضا زمانی» تهران‌شناس می‌گوید: «پس از ساخت قلعه ارامنه برای سکونت کشاورزان، اهالی قلعه نیاز به مکانی برای برگزاری مراسم مذهبی داشتند.

اما درآبادی‌های اطراف خبری از کلیسا نبود. میرزا یوسف خان مستوفی الممالک که در آن روزگار مالک زمین‌های ونک بود، ملکی در نزدیکی قلعه ارامنه به کشاورزان داد. گفته می‌شود ناصرالدین‌شاه هم مبلغی برای ساخت کلیسا به کشاورزان کمک کرد. اما نخستین کشاورزان ساکن قلعه ارامنه با آوردن کتاب مقدس از شهر خرقان مراحل ساخت کلیسای میناس را شروع کردند و به همت آنها محله محل سکونتشان صاحب یک کلیسا شد.»