شفا خانه
درباره اهدای عضو اهدای زندگی چه می‌دانید؟
داستان مرگ‌های زندگی‌بخش
نیلوفر ذوالفقاری
گاهی با مرگ همه‌‌چیز تمام نمی‌شود، فرصتی که زندگی برای خیر و نیکی به همه ما داده، برای بعضی افراد با ترک این دنیا هم از دست نمی‌رود. اهدای عضو همان نیکی و خیری است که باعث می‌شود نیازمندان به پیوند عضو، زندگی دوباره‌ای را هدیه بگیرند و اهداکنندگان عضو، با جان بخشیدن به دیگری، نام و یاد نیکویی از خود به یادگار بگذارند. آخرین روز اردیبهشت در تقویم با این نام ثبت شده: روز اهدای عضو، اهدای زندگی. به بهانه این روز، همه جزئیات مربوط به این عمل خداپسندانه را مرور کرده‌ایم.
چرا اهدای عضو؟
روزانه 7تا 10نفر بر اثر کمبود ارگان‌های پیوندی جان خود را از دست می‌دهند. این خبر را رئیس مرکز مدیریت پیوند و درمان بیماری‌های وزارت بهداشت همین‌ماه گذشته اعلام کرد. همین خبر کوتاه نشان می‌دهد اهدای عضو چقدر مهم است و می‌تواند به بیماران زیادی، فرصت زندگی دوباره بدهد. از نظر آمار کلی ایران در آسیا رتبه یک
اهدای عضو از موارد مرگ مغزی را دارد. آمار موفقیت پیوند در بیشتر موارد بیش از 70درصد گزارش شده است. مدت زمانی که یک بیمار نیازمند به پیوند، در لیست انتظار خواهد بود، می‌تواند از چند روز تا چند سال بسته به وخامت شرایط بالینی، موجود بودن عضو پیوندی و سازگاری آن طول بکشد و اینجاست که اهمیت اهدای عضو بیشتر از قبل مشخص می‌شود.
کدام اعضا اهدا می‌شوند؟
اعضای قابل اهدا قلب، ریه‌ها، کبد، روده‌ها، لوزالمعده و کلیه‌ها هستند. علاوه بر این اعضا، برخی از بافت‌های بدن هم قابل‌پیوند هستند. به‌طور مثال با اهدای قرنیه می‌توان بینایی را به فردی که دچار صدمه شدید به چشم شده بازگرداند، تاندون و غضروف باعث بازسازی اعضای آسیب‌دیده مربوطه می‌شوند، پیوند استخوان می‌تواند مانع قطع عضو در سرطان استخوان شود، دریچه قلب برای کودکان با بیماری مادرزادی دریچه‌ای و بزرگسالان با دریچه آسیب‌دیده به‌کار می‌رود، پیوند پوست نجات‌بخش بیماران با سوختگی شدید و پیوند مغز استخوان تنها درمان ممکن در بعضی از سرطان‌های خون است. برخلاف عضو، بافت می‌تواند تا 24یا حتی 48ساعت بعد از مرگ اهداکننده اهدا شود و حتی می‌توان آن را برای مدت‌های طولانی ذخیره کرد.
روند اهدا بعد از مرگ مغزی
درصورتی که معاینه بیمار و بررسی پرونده و نوار مغزی، وقوع مرگ مغزی را تأیید کند، فردی به‌عنوان هماهنگ‌کننده با همکاری پزشک و پرستار، با خانواده فرد درگذشته صحبت می‌کند و درصورتی که خانواده مرگ مغزی و اهدای عضو را بپذیرند، از آنها رضایت انتقال بیمار به بیمارستان‌های مرکز اهدای عضو گرفته می‌شود. تیم پیوند از زمان اطلاع از وجود اهداکننده فعال می‌شود تا نیت خیر فرد و خانواده اهداکننده را برآورده کنند. اهداکننده و گیرنده هر کدام در نقطه‌ای از کشور به اتاق عمل می‌روند و عمل جراحی مشکل پیوند شروع می‌شود. سپس جسد اهداکننده پس از ترمیم بسیار دقیق و ظریف، برای خاکسپاری به خانواده تحویل داده می‌شود. کل این فرایند بیش از 2روز طول نمی‌کشد بنابراین خانواده‌ها از به تأخیر افتادن خاکسپاری نگرانی نخواهند داشت.
اهدای عضو از افراد زنده
با اینکه بیشتر عمل‌های پیوند عضو مربوط به اهدای اعضای افراد بعد از مرگ مغزی است، اما فرد زنده هم می‌تواند عضو اهدا کند. کلیه یکی از معمول‌ترین اعضای اهدایی افراد زنده است، چرا که یک فرد سالم با یک کلیه هم قادر است به زندگی طبیعی خود ادامه دهد. قسمتی از کبد یا ریه و در موارد نادر قسمتی از روده کوچک هم قابل‌اهدا هستند. برای اهدای عضو پس از مرگ، لازم نیست حتما مرگ مغزی اتفاق افتاده باشد. بعد از مرگ کامل به‌صورت طبیعی هم، تا 48ساعت نسوجی مانند قرنیه، دریچه قلب، استخوان و تاندون قابل‌اهدا هستند. همه اهداکنندگان عضو برای اطمینان از نداشتن بیماری‌هایی مانند ایدز، هپاتیت، ویروس‌های مشابه و بدخیمی‌ها مورد‌بررسی قرار می‌گیرند. همه می‌توانند برای اهدای عضو پیشقدم شوند و محدودیت سنی برای اهدا وجود ندارد. تنها عاملی که می‌تواند مانع اهدای عضو شود، شرایط بالینی اهداکننده است.
رضایت خانواده شرط است
بسیاری از ما در سال‌های اخیر کارت اهدای عضو گرفته‌ایم تا داوطلبانه اعلام کنیم برای اهدای عضو درصورت بروز حادثه، رضایت داریم. اما دریافت کارت به‌معنای قطعی شدن انجام اهدا نخواهد بود. تمام این تمهیدات برای این است که خانواده از نیت درونی فرد آگاه شوند و بر اساس کارت اهدا، هیچ تصمیمی از طرف کادر درمانی برای شخص گرفته نمی‌شود. بنا بر قانون کشور ما و اکثریت کشورهای جهان برای اهدای عضو، رضایت خانواده ضروری است و با وجود داشتن کارت اهدای عضو، درصورت عدم‌رضایت خانواده اهدای عضو صورت نخواهد گرفت. عضو پیوندی به‌صورت رایگان و به‌عنوان هدیه به گیرنده عضو اهدا می‌شود و گیرنده هم پولی بابت عضو پیوندی پرداخت نمی‌کند.
کارت اهدا؛ وصیتی به نیکی
در روزها و ماه‌های اول صدور کارت اهدای عضو، تعداد ثبت‌نام به بیش از 100نفر در ماه نمی‌رسید، اما با شروع تبلیغات فرهنگی و برگزاری جشن نفس، تعداد بیشتری از مردم با این موضوع آشنا شدند و تعداد افراد متقاضی کارت اهدای عضو به بیش از 500نفر در روز رسید. وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، روشی برای ثبت‌نام و صدور آنی کارت اهدای عضو درنظر گرفته و نتیجه تمامی بررسی‌ها، سامانه www.ehda.ir است. در این سامانه کد ملی هر فرد به‌صورت آنلاین کنترل شده و درصورتی‌که اطلاعات مطابق کارت ملی وارد شده باشد، کارت اهدای عضو صادر شده و متقاضی می‌تواند همان لحظه کارت خود را ذخیره و چاپ کند. اطلاعات داوطلبان دریافت کارت بلافاصله وارد سامانه کشوری کارت اهدای عضو شده و در آن ذخیره می‌شود.
در همینه زمینه :
